نقش حوزه و دانشگاه در تثبیت گفتمان تحول در علوم انسانی

حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین حمیدرضا شاکرین، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، به بیان نکاتی درباره نقش دولت، دانشگاه و حوزه‌های علمیه در جریان تحول در علوم انسانی پرداخت.

شاکرین با اشاره به نقش دولت در مدیریت دانش و با تأکید بر نقش دولت در تبدیل شدن تحول در علوم انسانی به گفتمان نخبگانی و گسترش این گفتمان در سطح جامعه، گفت: هر جامعه دانش‌محوری به مدیریت دانش نیاز دارد و این وظیفه دولت است که با سرمایه‌گذاری و ایجاد مراکز علمی، اختصاص امکانات و بودجه‌های لازم، آموزش، معطوف ساختن استعداد نهادهای مختلف، تشویق و تقویت فضای نخبگانی و ترسیم چشم‌اندازها و افق دانش در تعامل و ارتباط با دانشمندان و اندیشمندان، فضای علمی کشور را مدیریت کند و به پیش ببرد.

تحول در علوم انسانی با تلاش‌های جزیره‌ای پیش نخواهد رفت

وی با تأکید بر نقش حوزه و دانشگاه در تثبیت گفتمان تحول، عنوان کرد: وقتی ما از جامعه نخبگانی در کشورمان سخن می‌گوئیم، به طور مشخص شامل دو نهاد دانشگاه و حوزه‌های علمیه می‌شود. طبیعتاً این دو نهاد در زمینه تحول در علوم انسانی سهم فوق‌العاده سنگینی دارند و بدون تلاش هر دو و ارتباط این دو، آن هم نه به شکل تلاش‌های جزیره‌ای و حاشیه‌ای، مسئله تحول علوم انسانی پیش نخواهد رفت.

مسئله تحول هنوز در دانشگاه در حاشیه قرار دارد

وی یکی از مشکلات جدی در این زمینه را جایگاه نیافتن این گفتمان در دانشگاه‌ها و حوزه‌ها دانست و اظهار کرد: یکی از مشکلات جدی ما این است که مسئله تحول علوم انسانی هنوز در دانشگاه دقیقاً آن جایگاه اصیل خود را پیدا نکرده است و هنوز تا حدودی در حاشیه قرار دارد. در واقع فقط بخشی از نخبگان آن را دنبال می‌کنند؛ اما اگر بخواهیم بگوئیم که جامعه دانشگاهی ما دنبال این قضیه است، متأسفانه باید بگوئیم که هنوز به این جا نرسیده است.

وی با اشاره به وضعیت این جریان در حوزه‌های علمیه نیز گفت: در حوزه علمیه هم بعد از انقلاب نهادهایی مانند پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، مؤسسه امام خمینی(ره) و بعضی از پژوهشگاه‌ها و مراکز آموزشی و پژوهشی دیگر پدید آمد که زحمات زیادی در راستای تولید علوم انسانی اسلامی کشیدند و هنوز هم مشغول هستند، اما هنوز این جریان چنان جایگاهی را که باید در متن حوزه قرار بگیرد و حوزه علمیه به طور جدی و گسترده به آن بپردازد، پیدا نکرده و متأسفانه هنوز این اتفاق نیفتاده است.

وی با تأکید مجدد بر نیاز به جدی گرفته شدن مسئله تحول علوم انسانی هم در حوزه و هم در دانشگاه، افزود: ما اکنون بایستی رشته‌های علوم انسانی اسلامی را تولید کنیم که البته در موارد اندکی این اتفاق افتاده و برای مثال دانشگاه اصفهان رشته اقتصاد اسلامی را تأسیس کرده که کار مبارکی است، اما ما باید در تمام رشته‌های علوم انسانی، رشته‌های علوم انسانی اسلامی را در دانشگاه‌هایمان و در حوزه داشته باشیم و حوزه هم باید این قضیه را خیلی جدی بگیرد.

هنوز هیچ تخصصی در نظام آموزشی حوزه در راستای علوم انسانی اسلامی تعریف نشده است

وی با بیان این‌که متأسفانه هنوز هیچ تخصصی در متن حوزه و در نظام آموزشی آن در راستای علوم انسانی اسلامی تعریف نشده است، خاطرنشان کرد: این یک خلأ بسیار جدی است که هنوز بحث رشته‌های تخصصی در علوم انسانی در دستور کار حوزه قرار نگرفته است، اما اگر بخواهیم تحول و نیاز بسیار حیاتی‌ای را که الان داریم، جدی دنبال کنیم، رفع این خلأ بسیار لازم و ضروری به نظر می‌رسد.

بی‌توجهی به استعدادهای فراوان تولید شده در حوزه‌ها و دانشگاه‌ها‌

وی در پایان با اشاره به استعدادهای فراوان تولید شده در حوزه‌ها و دانشگاه‌ها‌، عنوان کرد: خوشبختانه ما در حال حاضر تعداد زیادی اعضای هیئت علمی جوان دانشگاهی داریم که پتانسیل بسیار بالائی دارند و علاقه و انگیزه نسبتاً خوب و مناسبی هم در این زمینه‌ها در آن‌ها وجود دارد و باید از آن‌ها استفاده شود، اما از طرف دیگر متأسفانه با این پدیده مواجهیم که گاه در بعضی از زمینه‌ها، به خاطر هزینه‌هایی که خیلی هم زیاد نیست، برای مثال از تأسیس یک رشته که می‌تواند بسیار مفید و کاساز هم باشد، خودداری می‌شود؛ در حالی که هزینه‌های لازم برای آن گاه از چاپ یک کتاب هم کمتر است، عملاً از تأسیس آن جلوگیری می‌شود.