گزارشی از آرامگاه منسوب به لوط نبی(ع) در تهران/ نفس‌های آخر بقعه‌ای تاریخی

به گزارش کانون خبرنگاران نبأ وابسته به خبرگزاری ایکنا، بقعه لوط نبی(ع) یکی از مکان‌های کمتر شناخته‌شده در تهران و زیارتگاهی است که بسیاری از مردم از وجود آن بی‌خبر هستند. این بقعه در شمال غربی روستای محمد آباد شهرستان رباط کریم واقع شده است که با توجه به پیشینه خود هویت تاریخی و مذهبی به این منطقه می‌بخشد. البته درباره محل دفن حضرت لوط نبی(ع) مکان‌های مختلفی ذکر شده است که در این بین یکی از این مکان‌ها، مرقد لوط نبی را در تهران است.

لوط نبی در قرآن و کتب آسمانی

در قرآن کریم نام حضرت لوط(ع) 27 بار آمده است؛ همچنین در نسخه‌های تورات موجود 32 بار، در زبور داوود 1 بار، در انجیل لوقا 3 بار و در انجیل برنابا 1 باراسم ایشان مطرح شده است. در تاریخ وارد شده است لوط بن هاران بن تارح(ع) لوط(ع) پسرخاله ابراهیم(ع) و برادر ساره همسر ابراهیم(ع) بود؛ وی با حضرت ابراهیم عازم شهر اردن شدند و خدای متعال او را به پیامبری اهل موتکافات برگزید. لوط(ع) به شهر سدوما آمد و مردم آن دیار را به خداپرستی دعوت کرد. از امام باقر(ع) نقل شده است: حضرت لوط(ع) در میان قوم بنی اسراییل 30 سال سکونت کرد و آن ها را به سوی خدا دعوت کرد. داستان موعظه‌های حضرت لوط و نهایتا نزول عذاب بر قوم وی در آیاتی از قرآن کریم مطرح شده است.

پژوهشی در محل دفن حضرت لوط نبی(ع)

درباره محل دفن او در تاریخ اقوال مختلفی وجود دارد؛ یکی از این اقوال مرقد ایشان در قریه «کفربریک» در یک فرسخی مسجد الخلیل در فلسطین است که مرقد شصت نفر دیگر از پیامبران نیز در آنجاست.

در تورات آمده است که حضرت لوط نبی (ع) پس از خروج از شهر سدوم، به شهر کوچک «صوعِر» و از آن جا به کوه های مجاور رفت این در حالی است که برخی مورّخان مسلمان در تاریخ از روستایی به نام «بنی نَعیم» در نزدیکی حرم ابراهیمی نام برده‌اند. بر اساس بیانات این عده، مزار حضرت لوط نبی(ع) در این روستا واقع شده است. حتی در برخی از نسخ تاریخی به وجود غار لوط سرزمین موتفکات اشاره شده است که گفته می‌شود حضرت لوط(ع) و همراهنش به هنگام عذاب به این غار پناه برده‌اند.

همچنین نقل دیگری وجود دارد که گفته می‌شود قبر حضرت لوط در کشور عراق قرار دارد. با توجه به این‌که نکته اصلی این گزارش بنای تاریخی بقعه‌ ایشان در تهران است از بررسی اسناد تاریخی این مکان می‌گذریم.

 مکان سوم نیز بارگاه حضرت لوط در رباط کریم است مورد بحث است. اصل بنا مربوط به دوره قاجاریه است که شکل ساختمان اصلی آن  با طرح هشت ضلعی و پوشش گنبدی پله‌ای است و بناهای جدید چون نمازخانه، اتاق ضلع غربی و ایوان جنوبی به آن اضافه شده تا بتواند تغییراتی را در شکل ساختاری آن ایجاد کند. این بقعه جز آثار تاریخی میراث فرهنگی استان تهران به شمار می آید.

آیت‌الله حسن زاده آملی در کتاب «هزار و یک نشان» قبر لوط پیامبر(ص) بقعه حاضر در روستای پیغمبررباط کریم را متعلق به حضرت لوط(ع) می‌داند. با این همه تفاصیل، مدتی است که بنای لوط نبی(ع) در ایران، و در شهرستان رباط کریم مورد بی‌مهری قرار گرفته و در حال تخریب است؛ بنایی که باید پیش از این ترمیم و بازسازی و توسعه می‌یافت.

ابراهیم نکو، نماینده مردم رباط کریم و بهارستان در مجلس پس از بازدید از این بقعه در گفت‌وگویی اظهار می‌کند: جای بسی تاسف است که به شأن و جایگاه عظیم الشان این حضرت توسط برخی از متولیان امر در این شهرستان این‌گونه بی‌احترامی می‌شود. طی سالیان متوالی مرقد مطهر یکی از پیامبران الهی که در قرآن کریم نیز به آن اشاره شده، در این شهرستان از دیده پنهان مانده است. متولیان اداره میراث فرهنگی و اوقاف در جریان باشند که بنای مرقد مطهر حضرت لوط پیغمبر(ص) در حال تخریب کلی قرار گرفته و اگر این اتفاق صورت پذیرد، در خانه ملت سکوت نخواهم کرد و مقصران این حرکت را رسوا می‌کنم.

انتخاب هیئت امنا

برای پیگیری‌ از وضعیت این بنا با مسئولین شهر به گفت‌وگو پرداختیم. حجت‌الاسلام محمد ارژنگی، رئیس اداره اوقاف و امور خیریه رباط کریم در گفت‌وگو با خبرنگار کانون نبأ یکی از وظایف سازمان اوقاف را انتخاب افراد واجد صلاحیت برای اماکن متبرکه خواند و اظهار کرد: طبق قانون تشکیلات و اختیارات سازمان، اداره اماکن مذهبی و بقاع متبرکه و امامزادگان واجب التعظیم بر عهده این سازمان است. انتخاب افراد واجد شرایط به عنوان هیئت امناء یک بقعه مذهبی از وظایف اوقاف و امورخیریه به شمار می‌آید که این امر صورت گرفته است.

وی افزود: حضرت لوط نبی(ص) تنها پیامبری است که در استان تهران مدفون است که اداره اوقاف و امور خیریه رباط کریم به جهت اداره مطلوبتر بقعه هیئت امنایی را انتخاب کرده و به لطف خدا امورات مطلوبی در این روستا صورت گرفته است. این بقعه به ثبت ملی رسیده و حفظ و حراست از آن جزیی از وظایف میراث فرهنگی است به طوری که در خصوص توسعه و بازسازی این بقعه مکاتباتی از سال 91 با اداره میراث فرهنگی شهرستان داشته‌ایم.

ارژنگی اضافه کرد: واحد فنی و توسعه و عمران موقوفات و بقاع متبرکه استان تهران نقشه و پلان توسعه و بازسازی این بقعه را تهیه و آن را به اداره میراث ارائه داد اما به دلیل قوانین سازمان میراث از اجرای آن جلوگیری به عمل آمد.

وی همچنین تلاش برای رسیدن به تفاهم برای توسعه و بازسازی بقعه لوط نبی(ع) را یکی از تلاش‌های این اداره خواند و بیان کرد: هر سازمانی قوانین ویژه خود را دارد و ان‌شاءلله به تفاهمی برای توسعه و بازسازی برسیم.

اجازه جوسازی نمی‌دهیم

محمود بهارلو، رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان‌های رباط کریم، بهارستان و اسلامشهر نیز در گفت‌وگو با خبرنگار کانون نبأ، اظهار کرد: مدتی است عکسهایی از بقعه متبرکه لوط نبی(ع) منتشر شده که در حال تخریب بوده و گفته می‌شود میراث فرهنگی شهرستان اجازه بازسازی نمی‌دهد، در حالی که این نظر درست نیست و اجازه جوسازی علیه میراث فرهگی را نمی‌دهیم.

وی افزود: بقعه لوط نبی(ع) در دوران قاجاریه بنا شده و در دوم بهمن ماه سال 82 و با شماره 10814 به ثبت ملی رسیده و هیچ‌گاه اجازه تعرض به آن را نمی‌دهیم و یگان حفاظت میراث فرهنگی شهرستان مرتبا از آن مکان بازرسی به عمل آمد می‌آورد. به جهت وجود آن اثر تاریخی روستای پیغمبر در لیست روستاهای گردشکری استان تهران قرار گرفته و گردشگران و زائران بسیاری از آن محل بازدید که این خود به آمار گردشگران شهرستان افزوده است.

رئیس میراث فرهنگی رباط کریم بهارستان و اسلامشهر ادامه داد: با توجه به درخواست اداره محترم اوقاف و امور خیریه شهرستان رباط کریم در سال 90 مبنی بر توسعه و تعمیر بقعه متبرکه لوط نبی(ع) که یک اثر تاریخی و ثبت ملی است به آن اداره اعلام شد محدوده‌ای که می‌تواند گسترش بقعه در آن صورت پذیرد با سایت پلان مشخص شود؛ همچنین حفظ بقعه تاریخی با پلان وضع موجود و مرمت آن و حذف الحاقات، رعایت فاصله بین قسمت توسعه‌یافته با بنای تاریخی، جلوگیری از تحمیل بار گنبد بر روی بنای تاریخی در طرح توسعه، تهیه طرح پیشنهادی متناسب با پلان و نمای بقعه به صورت تاریخی از دیگر موارد ذکر شده بود. تا امروز اداره اوقاف و امور خیریه هیچ سایت پلان جدیدی جهت توسعه و تعمیر ارائه نداده و در هربار متذکر می‌شود که اداره میراث فرهنگی اجازه تعمیر و مرمت را نمی‌دهد.

وی ادامه داد: در تاریخ 19 فروردین سال جاری سایت پلان قدیمی را بدون حذف الحاقات و موارد خواسته شده به این اداره ارجاع دادیم که با مکاتبات انجام گرفته با معاونت محترم میراث فرهنگی استان اعلام شد که بایستی الحاقات حذف شود و این امر تاکنون توسط اداره محترم اوقاف و امور خیریه شهرستان انجام نپذیرفته است. واحد فنی و توسعه و عمران موقوفات و بقاع متبرکه استان تهران نقشه و پلان توسعه و بازسازی این بقعه را تهیه و آن را به اداره میراث ارائه داد اما به دلیل قوانین سازمان میراث از اجرای آن جلوگیری به عمل آمد.

دستگاه‌ها موظف‌اند مشکل بقعه را حل کنند
فرماندار رباط کریم هم در ادامه این گزارش با اشاره به تلاش دستگاه‌های دولتی برای حفظ میراثی گرانب‌های معنوی، اظهار کرد: لوط نبی(ص) صاحب بقعه فرسوده‌ای دارد که امکان ریزش لحظه‌ای آن وجود دارد که این برای زائران خطرناک خواهد بود.
وی افزود: در کمیته برنامه‌ریزی شهرستان اعتباری در نظر گرفتیم و تلاش می‌کنیم تا اعتبار روند افزایشی داشته باشد.
فرماندار رباط کریم ادامه داد: موضوع هماهنگی بین اوقاف و میراث فرهنگی وجود دارد که نامه‌ای برای رئیس سازمان میراث فرهنگی ارسال خواهم کرد تا با تعامل دو بخش این مشکل در سال 93 بقعه ایشان بازسازی و مرمت شود.

با وجود همه این تفاصیل، تمام توجه به فصل زمستان این روزها بنای لوط نبی حال و روز خوشی را ندارد و هر لحظه امکان ریزش بنا وجود دارد، این بنا می‌تواند چندین هزار ساله برقدمت شهرستان رباط کریم بیافزاید و دسته دسته زائران را وارد شهرستان کند، پس می‌طلبد تا مسئولان به نامه‌نگاری‌ها پایان داده و در عمل بنای حضرت لوط نبی(ع) را ترمیم و توسعه دهند.