چالش‌های نرخ سود سپرده در نبرد قرض‌الحسنه با ربا
گروه اقتصاد: به خاطر وابستگی مخارج دولت به سیاست‌های پولی، افزایش تورم، انتظار سپرده‌گذاران برای دریافت سود از بانك‌ها و حفظ ارزش پول خود، در سال‌های اخیر سهم قرض‌الحسنه از كل سپرده‌ها به 5 درصد كاهش یافته و سهم حساب‌های كوتاه‌مدت و با كسب سود به بیش از 50 درصد رسیده است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، در حالی كه در بانكداری ایران، بانكداری اسلامی و بانكداری بدون ربا در چهار دهه اخیر، انتظار می‌رفت كه سهم حساب‌های قرض‌الحسنه افزایش یابد و وام بدون بهره برای رفع نیازهای مردم به صورت قرض پرداخت و افراد كم درآمد و جوانان از آن بهره‌مند شوند، اما به خاطر وابستگی مخارج دولت به سیاست‌های پولی، افزایش تورم، انتظار سپرده‌گذاران برای دریافت سود از بانك‌ها و حفظ ارزش پول خود، در سال‌های اخیر سهم قرض‌الحسنه از كل سپرده‌ها به 5درصد كاهش یافته و سهم حساب‌های كوتاه‌مدت و با كسب سود به بیش از 50 درصد رسیده است.
این روند باعث شده كه ضمن انتقاد كارشناسان و مردم به شكل قرعه‌كشی بانك‌ها و جوایز بزرگ، راهكارهای دیگری برای تشویق سپرده‌گذاران به افزایش حساب‌های قرض‌الحسنه مورد توجه قرار گیرد تا هم شبهه ربوی بودن و حساب‌های دارای سود و كسب سود بیشتر و رشد موسسات غیرمجاز با سود بالا را كنترل كند و منابع كافی برای كمك به مردم كم درآمد، جوانان، فعالان كسب وكار بدون سرمایه و... ایجاد شود.
براین اساس تجربه صندوق‌های كوچك خانگی و فامیل نشان داده كه اگر به نوبت دریافت وام و افزایش سهم هر سپرده‌گذار و عضو صندوق توجه شود ضمن اینكه موجودی قرض‌الحسنه افزایش می‌یابد و متناسب با تورم به رفع گرفتاری اعضای صندوق كمك می‌كند، از سوی دیگر با افزایش و نوبت‌دهی و امتیاز دریافت وام باعث می‌شود كه تعداد بیشتری به صندوق قرض‌الحسنه تمایل داشته باشند. برخی كارشناسان معتقدند كه همین تجربه باید در بانك‌ها نیز در دستور كار قرار گیرد تا هم موجودی قرض‌الحسنه افزایش یابد و هم امتیاز دریافت وام باعث می‌شود كه سپرده‌گذار از وام استفاده كند و تشویق شود كه موجودی خود را افزایش دهد و از سوی دیگر می‌تواند نوبت وام خود را به دیگران اعطا كند و از این طریق سنت كار نیك و خیر تقویت و قرض‌الحسنه به جایگاه اصلی خود هدایت می‌شود. اما در شكل قبلی آن یعنی جایزه‌های بزرگ، عملا باعث رشد حساب‌ها و سهم قرض‌الحسنه نشد و سرانجام باعث رشد فزاینده حساب‌های كوتاه‌مدت و بلندمدت بانكی شده است. در این راستا، مركز پژوهش‌های مجلس نیز با تاكید بر لزوم تقویت راستی‌آزمایی و جعل‌ناپذیری تسهیلات پرداختی قرض‌الحسنه بانك‌ها پیشنهاد كرد قرعه‌كشی از حساب‌های قرض‌الحسنه حذف و امتیاز دریافت تسهیلات در این بخش جایگزین شود.
سود مبنای رشد بانك‌ها و موسسات مجاز و غیرمجاز
نظام بانكداری در ایران با وجود انتقادهای بسیار مراجع تقلید و روحانیون و تاكید آنان بر موضوع حرام بودن ربا و مبنا قرار گرفتن این شیوه در توسعه بانكداری، همچنان به مسیر خود ادامه می‌دهد و به این بهانه كه پرداخت سود را در قالب عقود اسلامی، شرعی و اسلامی كرده است، فعالیت‌ها را گسترش داده و تا آنجا كه چشم كار می‌كند، بر تعداد موسسات مالی و شعب بانكی در كشور افزوده می‌شود.
در جریان شدت گرفتن انتقادات از سوی علما نسبت به ربوی بودن عملیات بانك‌ها و نحوه پرداخت سود بانكی، رییس كل بانك مركزی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینكه عملكرد بانك‌ها و انتقاد به آنها در بانكداری بدون ربا از دو بعد اقتصادی و ربوی قابل بررسی است، توضیح داد: از جنبه اقتصادی باید گفت وقتی كسی كه پول خود را خرج نكرده و به عنوان پس‌انداز در بانك‌ها سپرده می‌كند ترجیح بر آن است تا در آینده بتواند از بازدهی آن استفاده كند؛ بنابراین اگر قرار باشد پولی در بانك‌ها نگهداری و برای آن عایدی در نظر گرفته نشود، آنگاه پس‌اندازها كاهش پیدا می‌كند كه در این حالت نتیجه‌یی برای شبكه بانكی به دنبال نخواهد داشت.
وی با بیان اینكه بانك‌ها در اقتصاد مانند سدی عمل می‌كنند كه پول‌ها به ویژه منابع خرد را جمع‌آوری می‌كنند، گفت: در نهایت این منابع را ساماندهی كرده و به سمت سرمایه‌گذاری مثبت در كشور باید هدایت كنند؛ از این رو اگر بانك نباشد چنین اتفاقی نیفتاده و اقتصاد بانك‌محوری مانند ایران دچار مشكل خواهد شد. این در حالی است كه از سوی دیگر بودجه دولت هم در حدی نیست كه بخواهد حجم پروژه‌های موجود در كشور را پاسخگو باشد، در این شرایط نیاز به بانك و مكانیسم آن ضروری خواهد بود.
رییس كل بانك مركزی در رابطه با مسائل مطرح شده پیرامون ربوی بودن عملكرد بانك‌ها نیز یادآور شد: هر چند كه انتقاداتی در رابطه با بانكداری بدون ربا وجود دارد و در برخی زمینه‌ها نیز كاملا درست است اما ما بارها حضور مراجع عظام رسیده و از دغدغه‌های آنها باخبریم اما گاهی نوع مطالبی كه حضورشان منعكس می‌شود و همچنین اینكه از منظر چه كسی مطرح خواهد شد، كاملا متفاوت است و در مواقعی تحریف و به‌طور نادرست منعكس می‌شود به‌طوری‌كه بخشی از مسائلی كه مطرح می‌شود مبالغه و افراط شده است. سیف با بیان اینكه در آیین‌نامه‌یی كه برای اجرای بانكداری بدون ربا وجود دارد، شبهه‌یی نیست، گفت: این آیین‌نامه به تصویب شورای نگهبان رسیده و از فیلترهای لازم عبور كرده است. اما در قانون برنامه ششم توسعه موضوع شورای فقهی كه در گذشته بدون قانون ایجاد شده بود حل و فصل شده و اكنون قانونی است كه می‌تواند ایفای نقش كرده و از این نهاد استفاده كافی برده شود. سیف یادآور شد: باتوجه به تك‌رقمی شدن تورم در سال گذشته باید نرخ سود بانكی نیز به این سمت سوق پیدا كند، اما زمانی كه تورم تك‌رقمی پایدار و در حد 5درصد یا كمتر كاهش پیدا كند، می‌توان امیدوار بود كه نرخ سود تسهیلات نیز متناسب با آن به این حد برسد.
پرداخت جایزه به سپرده‌ها
در حال حاضر بانك‌های كشور برای تشویق دارندگان حساب‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز، براساس قرعه‌كشی اقدام به پرداخت جایزه به برخی دارندگان این حساب‌ها می‌كنند. هر چند این جایزه‌ها مشروط نیست، اما عملا نوعی شرط ضمنی به حساب می‌آید. چراكه اگر بانكی اقدام به انجام قرعه‌كشی نكند، قطعا برخی سپرده‌گذاران اعتراض خواهند كرد و وجوه خود را از آن بانك بیرون می‌كشند. انجام چنین عملی (دادن جوایز) در قانون عملیات بانكی بدون ربا نیامده است و به نظر می‌رسد با ماهیت عقد قرض‌الحسنه نیز ناسازگار است. از این رو، پیشنهاد می‌شود یا اساسا پرداخت جایزه متوقف شود و این دسته از حساب‌ها صرفا ماهیت قرض‌الحسنه یابند یا اینكه عنوان حساب، قرض بدون ربا باشد و نه قرض‌الحسنه. در حال حاضر برخی بانك‌ها بخشی از وجوه قرض‌الحسنه را جهت استفاده در فعالیت‌های سودده اقتصادی به‌كار می‌گیرند. درحالی كه مسلما سپرده‌گذاران این وجوه را جهت فعالیت‌های قرض‌الحسنه دراختیار بانك قرار می‌دهند. از این رو، پیشنهاد می‌شود منابع قرض‌الحسنه به‌طور كامل به فعالیت‌ها قرض‌الحسنه اختصاص یابند.
برخی بانك‌های كشور از منابع قرض‌الحسنه جهت دادن تسهیلات به كارمندان خود استفاده می‌كنند. حدود نیمی از وام‌های قرض‌الحسنه برخی بانك‌ها، به وام قرض‌الحسنه رفع نیازهای ضروری كاركنان خود آن بانك‌ها اختصاص می‌یابد. این درحالی است كه بعید به نظر می‌رسد نیمی از كارمندان شبكه بانكی از اقشار فقیر و نیازمند جامعه باشند.
محمدحسین حسین‌زاده، كارشناس بانكداری در این باره اعتقاد دارد، نه‌تنها قرض‌الحسنه كه اصطلاح بانك قرض‌الحسنه هم در جامعه جایگاه خود را ندارد، لذا ارائه یك تعریف مناسب و دقیق از بانك قرض‌الحسنه و بانكداری مبتنی بر پایه قرض‌الحسنه را باید در جامعه ارائه كرد. می‌توان با برنامه‌ریزی دقیق، قرض‌الحسنه و بانك‌های قرض‌الحسنه را در جامعه گسترش داد كه این یك نیاز برای جامعه‌یی كه داعیه‌دار اسلامی بودن است، محسوب می‌شود. اشاعه فرهنگ مقدس قرض‌الحسنه، توسعه خدمات بانكداری مجازی و توسعه كارآفرینی و كمك به افزایش تولید از رویكردهای اصلی است كه باید مبنای حركت بانك قرض‌الحسنه باشد.
پیشنهاد حذف قرعه‌كشی حساب‌های قرض‌الحسنه
به‌تازگی مركز پژوهش‌های مجلس با تاكید بر لزوم تقویت راستی‌آزمایی و جعل‌ناپذیری تسهیلات پرداختی قرض‌الحسنه بانك‌ها، پیشنهاد كرد قرعه‌كشی از حساب‌های قرض‌الحسنه حذف و امتیاز دریافت تسهیلات در این بخش جایگزین شود. مركز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با عنوان آسیب‌شناسی نظام بانكی (ساماندهی تجهیز و تخصیص منابع قرض‌الحسنه بانك‌ها و موسسات اعتباری غیربانكی) اعلام كرد: خلأ موجود در قانون عملیات بانكی بدون ربا باعث شده تا در طول سال‌های اخیر باوجود نیاز شدید مردم به‌ویژه جوانان به تسهیلات قرض‌الحسنه، درصد قابل‌توجهی از سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز صرف پرداخت در این بخش نشده است.
عزم دولت و نظارت بانك مركزی بر نسبت تسهیلات به سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز در طول ۱۰سال گذشته توانسته این مشكل را در ارتباط با سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز برطرف كند ولی در بخش سپرده‌های قرض‌الحسنه جاری غفلت شده است.
پیشنهاد شده در اصلاح قانون عملیات بانكی بدون ربا، كل بانك‌ها موظف شوند حداكثر پس از گذشت ۵سال از تصویب قانون، حداقل معادل ۷۰درصد از مانده مجموع سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز و جاری خود (در حال حاضر این نسبت كمتر از ۳۰درصد است)، تسهیلات قرض‌الحسنه به سپرده‌گذاران قرض‌الحسنه و اقشار نیازمند (براساس اولویت‌های بانك مركزی) پرداخت كنند.
جهت استفاده بهینه از منابع قرض‌الحسنه پیشنهاد شده به جای تمركز صرف بر سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز از ظرفیت سپرده‌های قرض‌الحسنه جاری نیز استفاده شود و بدین منظور حداقل نسبت تسهیلات قرض‌الحسنه به مجموع سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز و جاری تعیین و بر آن نظارت شود. همچنین توصیه شده امتیاز دریافت تسهیلات قرض‌الحسنه جایگزین قرعه‌كشی حساب‌های قرض‌الحسنه شود و سهم سپرده‌گذاران قرض‌الحسنه و اقشار نیازمند حمایت از تسهیلات قرض‌الحسنه تعیین شود.
انتظار می‌رود با فراهم آمدن مقدمات و جلب اعتماد مردم به نظام بانكی، در آینده امكان استفاده از منابع مردمی كه در ماده 18 دستورالعمل اجرایی تأسیس، فعالیت و نظارت بر صندوق‌های قرض‌الحسنه ذكر شده، فراهم شود. این منابع عبارتند از: موقوفات، وصایا، خیرات، هدایای نقدی و غیرنقدی كه این منابع در سرفصل مجزا جزو دارایی‌های صندوق محسوب شده و صرف پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه می‌شود.
احسان شمشیری
منبع: اقتصادگردان
این روند باعث شده كه ضمن انتقاد كارشناسان و مردم به شكل قرعه‌كشی بانك‌ها و جوایز بزرگ، راهكارهای دیگری برای تشویق سپرده‌گذاران به افزایش حساب‌های قرض‌الحسنه مورد توجه قرار گیرد تا هم شبهه ربوی بودن و حساب‌های دارای سود و كسب سود بیشتر و رشد موسسات غیرمجاز با سود بالا را كنترل كند و منابع كافی برای كمك به مردم كم درآمد، جوانان، فعالان كسب وكار بدون سرمایه و... ایجاد شود.
براین اساس تجربه صندوق‌های كوچك خانگی و فامیل نشان داده كه اگر به نوبت دریافت وام و افزایش سهم هر سپرده‌گذار و عضو صندوق توجه شود ضمن اینكه موجودی قرض‌الحسنه افزایش می‌یابد و متناسب با تورم به رفع گرفتاری اعضای صندوق كمك می‌كند، از سوی دیگر با افزایش و نوبت‌دهی و امتیاز دریافت وام باعث می‌شود كه تعداد بیشتری به صندوق قرض‌الحسنه تمایل داشته باشند. برخی كارشناسان معتقدند كه همین تجربه باید در بانك‌ها نیز در دستور كار قرار گیرد تا هم موجودی قرض‌الحسنه افزایش یابد و هم امتیاز دریافت وام باعث می‌شود كه سپرده‌گذار از وام استفاده كند و تشویق شود كه موجودی خود را افزایش دهد و از سوی دیگر می‌تواند نوبت وام خود را به دیگران اعطا كند و از این طریق سنت كار نیك و خیر تقویت و قرض‌الحسنه به جایگاه اصلی خود هدایت می‌شود. اما در شكل قبلی آن یعنی جایزه‌های بزرگ، عملا باعث رشد حساب‌ها و سهم قرض‌الحسنه نشد و سرانجام باعث رشد فزاینده حساب‌های كوتاه‌مدت و بلندمدت بانكی شده است. در این راستا، مركز پژوهش‌های مجلس نیز با تاكید بر لزوم تقویت راستی‌آزمایی و جعل‌ناپذیری تسهیلات پرداختی قرض‌الحسنه بانك‌ها پیشنهاد كرد قرعه‌كشی از حساب‌های قرض‌الحسنه حذف و امتیاز دریافت تسهیلات در این بخش جایگزین شود.
سود مبنای رشد بانك‌ها و موسسات مجاز و غیرمجاز
نظام بانكداری در ایران با وجود انتقادهای بسیار مراجع تقلید و روحانیون و تاكید آنان بر موضوع حرام بودن ربا و مبنا قرار گرفتن این شیوه در توسعه بانكداری، همچنان به مسیر خود ادامه می‌دهد و به این بهانه كه پرداخت سود را در قالب عقود اسلامی، شرعی و اسلامی كرده است، فعالیت‌ها را گسترش داده و تا آنجا كه چشم كار می‌كند، بر تعداد موسسات مالی و شعب بانكی در كشور افزوده می‌شود.
در جریان شدت گرفتن انتقادات از سوی علما نسبت به ربوی بودن عملیات بانك‌ها و نحوه پرداخت سود بانكی، رییس كل بانك مركزی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینكه عملكرد بانك‌ها و انتقاد به آنها در بانكداری بدون ربا از دو بعد اقتصادی و ربوی قابل بررسی است، توضیح داد: از جنبه اقتصادی باید گفت وقتی كسی كه پول خود را خرج نكرده و به عنوان پس‌انداز در بانك‌ها سپرده می‌كند ترجیح بر آن است تا در آینده بتواند از بازدهی آن استفاده كند؛ بنابراین اگر قرار باشد پولی در بانك‌ها نگهداری و برای آن عایدی در نظر گرفته نشود، آنگاه پس‌اندازها كاهش پیدا می‌كند كه در این حالت نتیجه‌یی برای شبكه بانكی به دنبال نخواهد داشت.
رییس كل بانك مركزی در رابطه با مسائل مطرح شده پیرامون ربوی بودن عملكرد بانك‌ها نیز یادآور شد: هر چند كه انتقاداتی در رابطه با بانكداری بدون ربا وجود دارد و در برخی زمینه‌ها نیز كاملا درست است اما ما بارها حضور مراجع عظام رسیده و از دغدغه‌های آنها باخبریم اما گاهی نوع مطالبی كه حضورشان منعكس می‌شود و همچنین اینكه از منظر چه كسی مطرح خواهد شد، كاملا متفاوت است و در مواقعی تحریف و به‌طور نادرست منعكس می‌شود به‌طوری‌كه بخشی از مسائلی كه مطرح می‌شود مبالغه و افراط شده است. سیف با بیان اینكه در آیین‌نامه‌یی كه برای اجرای بانكداری بدون ربا وجود دارد، شبهه‌یی نیست، گفت: این آیین‌نامه به تصویب شورای نگهبان رسیده و از فیلترهای لازم عبور كرده است. اما در قانون برنامه ششم توسعه موضوع شورای فقهی كه در گذشته بدون قانون ایجاد شده بود حل و فصل شده و اكنون قانونی است كه می‌تواند ایفای نقش كرده و از این نهاد استفاده كافی برده شود. سیف یادآور شد: باتوجه به تك‌رقمی شدن تورم در سال گذشته باید نرخ سود بانكی نیز به این سمت سوق پیدا كند، اما زمانی كه تورم تك‌رقمی پایدار و در حد 5درصد یا كمتر كاهش پیدا كند، می‌توان امیدوار بود كه نرخ سود تسهیلات نیز متناسب با آن به این حد برسد.
پرداخت جایزه به سپرده‌ها
در حال حاضر بانك‌های كشور برای تشویق دارندگان حساب‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز، براساس قرعه‌كشی اقدام به پرداخت جایزه به برخی دارندگان این حساب‌ها می‌كنند. هر چند این جایزه‌ها مشروط نیست، اما عملا نوعی شرط ضمنی به حساب می‌آید. چراكه اگر بانكی اقدام به انجام قرعه‌كشی نكند، قطعا برخی سپرده‌گذاران اعتراض خواهند كرد و وجوه خود را از آن بانك بیرون می‌كشند. انجام چنین عملی (دادن جوایز) در قانون عملیات بانكی بدون ربا نیامده است و به نظر می‌رسد با ماهیت عقد قرض‌الحسنه نیز ناسازگار است. از این رو، پیشنهاد می‌شود یا اساسا پرداخت جایزه متوقف شود و این دسته از حساب‌ها صرفا ماهیت قرض‌الحسنه یابند یا اینكه عنوان حساب، قرض بدون ربا باشد و نه قرض‌الحسنه. در حال حاضر برخی بانك‌ها بخشی از وجوه قرض‌الحسنه را جهت استفاده در فعالیت‌های سودده اقتصادی به‌كار می‌گیرند. درحالی كه مسلما سپرده‌گذاران این وجوه را جهت فعالیت‌های قرض‌الحسنه دراختیار بانك قرار می‌دهند. از این رو، پیشنهاد می‌شود منابع قرض‌الحسنه به‌طور كامل به فعالیت‌ها قرض‌الحسنه اختصاص یابند.
برخی بانك‌های كشور از منابع قرض‌الحسنه جهت دادن تسهیلات به كارمندان خود استفاده می‌كنند. حدود نیمی از وام‌های قرض‌الحسنه برخی بانك‌ها، به وام قرض‌الحسنه رفع نیازهای ضروری كاركنان خود آن بانك‌ها اختصاص می‌یابد. این درحالی است كه بعید به نظر می‌رسد نیمی از كارمندان شبكه بانكی از اقشار فقیر و نیازمند جامعه باشند.
محمدحسین حسین‌زاده، كارشناس بانكداری در این باره اعتقاد دارد، نه‌تنها قرض‌الحسنه كه اصطلاح بانك قرض‌الحسنه هم در جامعه جایگاه خود را ندارد، لذا ارائه یك تعریف مناسب و دقیق از بانك قرض‌الحسنه و بانكداری مبتنی بر پایه قرض‌الحسنه را باید در جامعه ارائه كرد. می‌توان با برنامه‌ریزی دقیق، قرض‌الحسنه و بانك‌های قرض‌الحسنه را در جامعه گسترش داد كه این یك نیاز برای جامعه‌یی كه داعیه‌دار اسلامی بودن است، محسوب می‌شود. اشاعه فرهنگ مقدس قرض‌الحسنه، توسعه خدمات بانكداری مجازی و توسعه كارآفرینی و كمك به افزایش تولید از رویكردهای اصلی است كه باید مبنای حركت بانك قرض‌الحسنه باشد.
پیشنهاد حذف قرعه‌كشی حساب‌های قرض‌الحسنه
به‌تازگی مركز پژوهش‌های مجلس با تاكید بر لزوم تقویت راستی‌آزمایی و جعل‌ناپذیری تسهیلات پرداختی قرض‌الحسنه بانك‌ها، پیشنهاد كرد قرعه‌كشی از حساب‌های قرض‌الحسنه حذف و امتیاز دریافت تسهیلات در این بخش جایگزین شود. مركز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با عنوان آسیب‌شناسی نظام بانكی (ساماندهی تجهیز و تخصیص منابع قرض‌الحسنه بانك‌ها و موسسات اعتباری غیربانكی) اعلام كرد: خلأ موجود در قانون عملیات بانكی بدون ربا باعث شده تا در طول سال‌های اخیر باوجود نیاز شدید مردم به‌ویژه جوانان به تسهیلات قرض‌الحسنه، درصد قابل‌توجهی از سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز صرف پرداخت در این بخش نشده است.
عزم دولت و نظارت بانك مركزی بر نسبت تسهیلات به سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز در طول ۱۰سال گذشته توانسته این مشكل را در ارتباط با سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز برطرف كند ولی در بخش سپرده‌های قرض‌الحسنه جاری غفلت شده است.
پیشنهاد شده در اصلاح قانون عملیات بانكی بدون ربا، كل بانك‌ها موظف شوند حداكثر پس از گذشت ۵سال از تصویب قانون، حداقل معادل ۷۰درصد از مانده مجموع سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز و جاری خود (در حال حاضر این نسبت كمتر از ۳۰درصد است)، تسهیلات قرض‌الحسنه به سپرده‌گذاران قرض‌الحسنه و اقشار نیازمند (براساس اولویت‌های بانك مركزی) پرداخت كنند.
جهت استفاده بهینه از منابع قرض‌الحسنه پیشنهاد شده به جای تمركز صرف بر سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز از ظرفیت سپرده‌های قرض‌الحسنه جاری نیز استفاده شود و بدین منظور حداقل نسبت تسهیلات قرض‌الحسنه به مجموع سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز و جاری تعیین و بر آن نظارت شود. همچنین توصیه شده امتیاز دریافت تسهیلات قرض‌الحسنه جایگزین قرعه‌كشی حساب‌های قرض‌الحسنه شود و سهم سپرده‌گذاران قرض‌الحسنه و اقشار نیازمند حمایت از تسهیلات قرض‌الحسنه تعیین شود.
انتظار می‌رود با فراهم آمدن مقدمات و جلب اعتماد مردم به نظام بانكی، در آینده امكان استفاده از منابع مردمی كه در ماده 18 دستورالعمل اجرایی تأسیس، فعالیت و نظارت بر صندوق‌های قرض‌الحسنه ذكر شده، فراهم شود. این منابع عبارتند از: موقوفات، وصایا، خیرات، هدایای نقدی و غیرنقدی كه این منابع در سرفصل مجزا جزو دارایی‌های صندوق محسوب شده و صرف پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه می‌شود.
احسان شمشیری
منبع: اقتصادگردان
