«السَّلامُ عَلَیْكَ یا اَبا عَبْدِ اللَّهِ وَ عَلَى الْاَرْواحِ الَّتى حَلَّتْ بِفِنائكَ عَلَیْكَ مِنّى سَلامُ اللَّهِ اَبَداً ما بَقیتُ وَبَقِىَ اللَّیْلُ وَالنَّهارُ وَ لا جَعَلَهُ اللَّهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنّى لِزِیارَتِكُمْ اَلسَّلامُ عَلَى الْحُسَیْنِ وَ عَلى عَلِىِّ بْنِ الْحُسَیْنِ وَ عَلى اَولادِ الْحُسَیْنِ وَ عَلى اَصْحابِ الْحُسَیْنِ».
یا ابا عبدالله؛ این روزها همه از تو میگویند، البته در تمام سال یاد و ذکر تو هست اما در محرم فزونتر. گروهی تو را مظهر استکبار ستیزی میدانند و دستهای سمبل اعلای شناخت اسلام و راهنمای معرفت دینی. عدهای آنچه را که بر تو و خاندان و یارانت رفت را ماتمی سترگ میپندارند و عزای عظیم و گروهی تو را خالق عظیمترین حماسه بشری معرفی میکنند. عدهای گریه در عزای تو را عین ثواب و مسیر رستگاری میدانند و از طریق توسل به تو راه بهشت میجویند. گروهی به غلام و عبد و سگ تو بودن افتخار میکنند و قلاده بر گردن در خیابان و دستهها میچرخند. برخی دیگر این رفتارها را دون شان اسلام میشناسند و نوحه خوانیهای غلو آمیز و بیمحتوا را سرزنش میکنند و تو را صلح طلبی اهل مذاکره میدانند که زیر بار ذلت نرفت. بزرگانی از تحریفها و دروغهایی که با حماسه تو عجین شده شکوه میکنند. عرفا تو را سر سلسله عشاق میدانند که در قمار عاشقانه خود با خدا در حد اعلا پاکبازی کرد:
خنک آن قماربازی که بباخت آن چه بودش
بنماند هیچش، الا هوس قمار دیگر
قبل انقلاب که بازار انقلابیگری و چریک بازی گرم بود، حتی مارکسیستها تو را تعظیم و با چه گوارا و زاپاتا و ... قیاس میکردند و دکتر شریعتی تو را به سبک انقلابیون اگزیستانسیالیست تحلیل میکرد و از مسئولیت حسین بودن میگفت و مینوشت و تو را انتخابگری ترسیم میکرد که با خون خود دشمن را رسوا کرد.
برخی تو را ذیحق به مبارزهای تفسیر میکنند که دچار اشتباه در محاسبه شد و در طریق سیاست ورزی کامیاب نبود. اما ذلت پذیر هم نبود.
گروهی دیگر و شاید بی هیچ تفسیر ظاهرا مستدلی، عاشق تو هستند و سخاوتمندانه و با قصد ثواب در عزای تو نذری میدهند و کثیری با همین نیت نذری میخورند و به این بخشش مفتخرند.
در سراسر دنیا و بویژه در ایران با آیینهای بعضا متفاوتی پاس داشته میشوی؛ گر چه برخی به دنبال واکاوی این هستند که این مراسم و آیینها از کجا اقتباس شدهاند ولی چه اهمیت دارد، این آیینها همه در تعظیم توست، و جالب اینکه در خلق حماسه عاشورا هم دشمنان بی نظیر در بی رحمی و شقاوت و هم یاران بی بدیل در محبت و استقامت داشتی، یارانی که مصداق این تعبیر مولانایی بودند:
عقل راه ناامیدی کی رود
عشق باشد کان طرف بر سر دود
لاابالی عشق باشد نی خرد
عقل آن جوید کز آن سودی برد
ترکتاز و تنگداز و بیحیا
در بلا چون سنگ زیر آسیا
پاک میبازد نباشد مزدجو
آنچنان که پاک میگیرد ز هو
میدهد حق هستیش بیعلتی
میسپارد باز بیعلت فتی
که فتوت دادن بی علتست
پاکبازی خارج هر ملتست
زانک ملت فضل جوید یا خلاص
پاک بازانند قربانان خاص
نی خدا را امتحانی میکنند
نی در سود و زیانی میزنند
با علم و اطمینان میگویم که هیچ سوگ و حماسهای در دنیا به اندازه سوگ و حماسه تو ماندگار و عالمگیر و اعجاب بر انگیز نشده. اینها همه دلیلی است که تو حقیقت بزرگی هستی که مانند تمام حقایق بزرگ تفسیرهای متعدد و متفاوت بر میداری و در کمتر تفسیری عزت و عظمت تو کمرنگ است.
یا ثار الله، کسی نیست که با حادثه کربلا آشنا شده باشد و از کنار آن بی تفاوت گذشته باشد.
ای حسین:
نیک میدانیم که گروهی با نام تو به دنبال مال و نان و جاه بودهاند و سوء استفادهها کردهاند که این نیز طبیعی است، در کنار همه حقیقتهای بزرگ باطلها نیز رشد کردهاند و به قول مولانا:
این حقیقت دان نه حقاند این همه
نه به کلی گمرهانند این رمه
زانک بی حق باطلی ناید پدید
قلب را ابله به بوی زر خرید
گر نبودی در جهان نقدی روان
قلبها را خرج کردن کی توان
تا نباشد راست کی باشد دروغ
آن دروغ از راست میگیرد فروغ
بر امید راست کژ را میخرند
زهر در قندی رود آنگه خورند
در کودکی و نوجوانی وقتی به هیئتها میرفتیم، شعر با معنایی در بعضی هیئتها نوشته بود که خیلی جلب توجهم میکرد، به این مضمون:
کیمیایی است عجب تعزیه داری حسین
که نباید ز کسی منت اکسیر کشید
آن موقع درست معنایش را نمیفهمیدم و فقط امروز میدانم که آئین تعزیه داری تو واقعا عجیب و بغایت بی منت است.
یا حسین:
امیدوارم تو هماره برای مردم و مملکت ما چراغ هدایت و کشتی نجات بمانی و مجالس یاد و ذکر تو، مجالس همدلی و انس و محبت دوستانت باشد و به برکت وجود با عظمتت، عزم محبانت برای همدلی و اصلاح امور و پیشرفت کشور هر روز مستحکمتر گردد. و اسلامی را یاران و پیروان حسین فریاد میکشند، صلای انساندوستی و پیامآور صلح و عدالت برای همه بشریت و مبارزه با هر گونه استیلا جویی بشر بر بشر و اعلام تنفر از زور گویی و جنگ طلبی و فرقه گرایی و قوم گرایی باشد، انشا الله .
اللَّهُمَّ ارْزُقْنى شَفاعَةَ الْحُسَیْنِ یَوْمَ الْوُرُودِ وَ ثَبِّتْ لى قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَكَ مَعَ الْحُسَیْنِ وَ اَصْحابِ الْحُسَیْنِ الَّذینَ بَذَلُوا مُهَجَهُمْ دُونَ الْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلامُ
یادداشت از علیرضا یوسفی، معاون دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
عاشورای ۱۳۹۶