یادداشت وارده/
هشدار به قاریانی که به دنبال تغییرات در مسابقات هستند/ دوباره به بیراهه نرویم
گروه مسابقات: محمودرضا بیژنی‌اول، فعال قرآنی کشورمان، قاریان قرآن و دغدغه‌مندان امور قرآنی کشور را که پس از مسابقات سراسری کمپینی را برای تغییرات بنیادی تشکل داده‌اند، چنین متذکر شد که این راه‌هایی که شما می‌روید، قبلا توسط دیگرانی رفته شده و مراقب باشید که دوباره به بیراهه نرویم.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، در ادامه متن یادداشت محمودرضا بیژنی اول، مدرس، قاری و فعال قرآنی کشورمان را می‌خوانید؛
با سلام و احترام
با توجه به گسترش طرح مباحث مربوط به مسابقات قرآن طی یک‌ماهه اخیر و ارائه پیشنهادات ارزنده و البته پراکنده از سوی برخی عزیزان(تعدادی از نظرات هم قابل تامل و بررسی مجدد است) بدینوسیله مختصرا فرآیند طی شده و نقطه نظرات تجمیعی خود را ذیلا تقدیم می‌دارم تا دوباره به بیراهه نرویم و برای بازبینی مسیر در حال اقدام از دوباره‌کاری و اتلاف وقت مجدد اعزای گرامی پرهیز شود و در صورت بروز هرگونه ابهام و سئوالی در هر قسمت از متون ارسالی آمادگی پاسخگویی و ارائه نظرات شفاف و دقیق‌تر را دارم:
1- مشکلات مطروحه متعلق به امروز نیست و از سال‌های دور بوده و کمامان با شکل‌های جدید و عمیق‌تر بروز نموده است.
2- اساتید، خادمان و دلسوزان قرآنی زیادی از همان قدیم پیگیر رفع مشکلات برگزاری مسابقات قرآن و... دوره خود بوده حتی بعضا در مناطقی مسابقات را هم تحریم کرده بودند، منتها به نتایج غایی مد نظرمنتج نشد(چون نقشه راه صحیح و مدونی برای اهداف عالی و متعالی پیشرو وجود نداشته و ندارد) و همین امر موجبات حذف تعدادی از فرهیختگان و نخبگان معزز قرآنی و محرومیت جامعه قرآنی از فیوضات ایشان گشت که امیدواریم در این دوره با درایت و تدبیری که اندیشه خواهد شد، منجر به چنین اتفاقی نشود.
3- ضمنا این گونه هم نبوده که مسئولان ارشد و میانی امور قرآنی کم توجه بوده و یا خدمتی نکرده و زحمتی نکشیده باشند بلکه آن ها بر اساس روال جاری وظایف خود را و چه بسا بیشتر از آن متقبل شده و بر اساس شرایط و موقعیت های اقتضایی زمان خود فعالیت های گسترده ای را داشته اند و در بسیاری موارد چون کار قرآنی بوده است، مطمئنا از دریافت حقوق واقعی خود و خانواده گذشته اند، هر چند که امکان بهتر عمل کردن در پاره‌ای موارد متصور بوده است.
4- با توجه به فراز 2 و 3 سئوالی پیش می‌آید که مقصر کجاست؟ و بروز این مشکلات چگونه بوده است؟ به نظر نبود نقشه راه پیش روی تمام قرآنیان (اعم از مسئولان ومتولیان، خادمان و دلسوزان، اساتید و داوران، فعالان و مجریان، حافظان و قاریان) و عدم تعریف انتظارات، محورهای آموزشی، پرورشی و اجرایی و ... موجب بروز مشکلاتی بوده است و در واقع از علل اصلی می‌باشند. ضمناً چنانچه نقشه راهی هم وجود داشته باشد یا اطلاع‌رسانی نشده و قطعا به‌روزرسانی هم نگردیده است (که بعید است).
5- امروزه با توجه به وجود فضای مجازی اطلاعات و تبادل نظرات با سرعت و حدت و همچنین هیجان بیشتری رقم خورده، علاوه بر افزایش مشارکت عمومی و آنلاین، تعدد ارائه آرا و نظرات از هر شخص با هر تحصیلات، سن، تجربه و دانشی را به ارمغان می‌آورد که ضروریست در این برهه حساس(که غرض حصول نتایج عملی و انتفاع عمومی جامعه قرآنی در بهره‌مندی از کلام وحی و عمل به آیات الهی است) به نحو احسن کنترل، نظارت و مدیریت گردد.
6- رویه‌ای که الآن در گروه ای قرآنی طی می‌شود نیز از حیث شکلی به نظر می‌رسد، کماکان مشابه رویه گذشته عمل می‌شود با این تفاوت که علاوه بر داشتن نظرات بیشتر، احتمالا میانگین مدرک تحصیلی قرآنیان امروزی بالاتر از گذشتگان و اساتید خود می‌باشد و از واژگان ادبی بیشتری استفاده می‌نمایند منتها از حیث فنی، تجربی و بخصوص پختگی در سطح قدمای دلسوز خود نبوده و نیستند از طرفی عدم اتحاد کامل جامعه قرآنی و یک کلام نبودن آنها در هر دوره کاملا مشهود است و شاید یکی دیگر از علل اصلی عدم کسب نتایج غایی همین مولفه است.
7- در اوایل تشکیل کمپین و زمانی که قصد تعیین گروهی برای اعلام خواسته‌ها و اهداف مطرح شد به یکی از ادمین‌های اصلی و محترم این گروه که درصدد تعیین کارگروهی برای تغییرات می‌باشند، با این فحوی اعلام داشتم برای اثر و ثمربخش بودن تغییرات ترویجی بهتر است ابتدا شاخص‌های اعضای کارگروه را احصاء و اعلام نمایید و سپس نمایندگان توانمند که هم دارای سوابق علمی، فنی و تجربی و اجرایی هستند و تمایل به تغییرات نیز دارند خود را کاندیدا نموده و با ارائه برنامه‌های خود و عنداللزوم دفاع از آنها، افراد ایشان را انتخاب نمایند تا هم تعهدات طرفین افزایش یابد هم دیگران بدانند چه اتفاقاتی خواهد افتاد، یا باید بیفتد و چه موضوعاتی را باید پیگیری نمایند و... (امروزه صرفا افرادی تک یا دو بعدی و فقط دلسوز و دارای تجربه برای دنبال کردن این مراتب و ترسیم مسیر راه آینده، افاقه نمی‌کنند، راه مشابهی که تاکنون با نسبت‌های کم و بیش مثل هم، رفته‌ایم و نتایجی کامل در بر نداشته است و از طرفی آثار، تبعات و پیامدهای گوناگون آن را که موجبات نگرانی‌هایی شده است، مشاهده می کنیم).
8- با عنایت به اصلی مدیریتی دال بر اینکه تعدد آرا موجب تاخیر در تصمیم‌گیری(یا عدم امکان اخذ تصمیم مطلوب) است به نظر تعیین شاخص‌های صحیح انتخاب اعضای کارگروه پس از مشورت با عقلاء و صلحاء جامعه قرآنی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است و پس از آن نیز نمایندگان با ارائه برنامه‌های مدون و متقن خود که حتما باید قابلیت اجرایی شدن داشته باشند، از 5 و حد اکثر تا 7 نفر انتخاب گردند.
9- در این گروه لیست اسامی حدودا 30 نفره‌ای(نمی‌دانیم با چه شاخص و تعاریفی و چرا و چگونه) ارائه شده که با شناخت به تعدادی از ایشان که صاحب نام هم هستند، منتها به جهت عدم تطابق با مفروضات کلی که قبلا اعلام گردید، هیچگاه این عزیزان را به جهت مصالح خودشان، محافظه کار بودن، بعضا ذینفع بودن، کارنامه اجرایی متوسط یا ضعیف و یا نداشتن کارنامه مدیریتی قبلی، تک بعدی یا دو بعدی بودن و.... توصیه نمی‌نمایم، مگر این که رویکردی متفاوت را ارائه دهند و برنامه‌های مدون و اجرایی خود را اعلام و دفاع نمایند که در این صورت قابل بررسی مجدد خواهند داشت.(ذکر این مطلب از نگاه به فرایند طی شده و تجربیات مکتسبه، تابحال است که در رویه و پیگیری‌ها، موضوعات درخواستی به میزان و شکلی که مد نظر بوده است، محقق نشده‌اند و اگر امروز هم با همین فرمان برانیم نتایج مد نظر اعضاء، به نحو مطلوب برای این دوره و به ویژه آیندگان به منصه ظهور و بروز نخواهد رسید(و صرفا مسکنی بیش نیست) چرا که با تغییراتی مقطعی و آن هم برای تعدادی جدید که پس از منتفع شدن همه چیز را مجدد فراموش می‌نمایند و دوباره این دور تسلسل طی خواهد شد تا روزی دیگر که واقعه‌ای منجر به درد دل شده و گروهی تازه نفس برای احقاق حقوق مدعی می‌گردند و... پس بهتر است الآن که بستر مناسب‌تری فراهم است با دیدی عمیق به موضوعات نگریسته و ریشه‌ای‌تر مسائل را بررسی، مطرح تا اساسی برایشان برنامه ریزی و حل و فصل گردند.
10- آخرین مطلب این مبحث اینکه جامعه قرآنی امروز برای تحقق آرمان‌های خود ضرورت ندارد کارگروهی را تشکیل دهد که الزاما اعضایش عناوین بین‌المللی داشته و یا صرفا قاری خوش خوان و یا حافظ قوی هستند و یا چند سال تدریس قرآن کرده‌اند و یا یک دوره‌ای مسئولیت و مدیریتی داشته اند و...، و یا همچنین فقط برای رفع برخی مشکلات فردی و گروهی اعم از بیکاری، نداشتن بیمه، مسکن، وام ازدواج و ... دنبال این تشکیلات باشند و پس از رفع آنها و انتفاع خود و یاران، بی‌خیال موضوع گردند و در میانه راه همه را رها کنند،(مشکلی که در هر دوره‌ای وجود داشته) لذاست که باید دقت شود افراد با این مقاصد در لیست نمایندگان و کاندیداها دعوت نشوند و یا خودشان هوشمندانه کاندیدا نگردند، مگر این که با قصد قربت و در پی اصل و ماهیت کلام وحی باشند و...
در ادامه مختصرا به موارد مرتبطی که در گذشته و در راستای موضوعات مطروحه انجام داده‌ام، اشاراتی می‌نمایم:
الف: پروژه‌ایی دانشجویی در مقطع ارشد با عنوان "بررسی و آسیب شناسی جامعه قرآنی" زمستان 93 که فایل عنوان، چکیده، روش تحقیق و سئوالات پژوهش آن را جهت آشنایی با رویکرد مد نظر و برخوردی که در پیگیری برای طرح آن صورت گرفت، ذیلا تقدیم می‌نمایم: (لطفا سئوالات را به دقت ملاحظه فرمایید)
پی دی اف بررسی و آسیب‌شناسی جامعه قرآنی
مزید استحضار با توجه مفاد احصاء شده در نگارش پروژه مذکور که به نکات بسیار مهم و اساسی رسیده بودم با پیگیری مکرر از احدی از مسئولان ارشد قرآنی که از دوستان قدیم و هم دوره‌ایم در مشهد بودند، درخواست نمودم تا در اردیبهشت 94 که هم‌اندیشی سالانه قرآنیان شورا برگزار می‌شود، فرصتی به اینجانب تخصیص دهند تا این موضوع را در بین اهل فن مطرح نمایم تا پیشگیری و توجهات لازم و تغییر رویکرد در رابطه با رفع آسیب ها و... شروع گردد، منتها طرح موضوع را مصلحت ندانسته و اجازه آن داده نشد و حتی وقعی برای استماع شخصی و کسب اطلاع خود که شاید بتوانند رهنمودی ارائه دهند نگذاشتند و حتی بعد از آن تا همین یکماه اخیر بارها برای مصاحبت و اخذ وقت برای حضور در دفتر ایشان و نیز جلسات ماهانه و فصلی که اساتید و نخبگان قرآنی در شورا گرد هم می‌آیند و اعلام پاره‌ای مشکلات و نقطه نظرات شما عزیزان مراتب را پیگیری کردم که متاسفانه محقق نشد! چرا؟ چون آقایان از شنیدن صدای حق و حقیقت مضطرب و نگران می‌شوند، چون نمی‌توانند و یا نمی‌خواهند جز برای عده‌ای، کاری صورت دهند و امثالهم و در نهایت افرادی مثل ما و شما را که انتقادات سازنده و برای رفع موانع و محدودیت‌ها و انحصارطلبی‌ها ارائه می‌دهند و صرفا قصد اصلاح و بهبود امور را دارند، معترض و... می‌خوانند و...! و با این گونه تفکر برخی از مسئولان، اساتید وخادمین معزز قرآنی که صرفا با نظرات و تجربیات محدود خود مدیریت می‌کنند و برای دیگر نظرات حتی در حد استماع وقعی قائل نمی‌شوند، ملاحظه و تصدیق می‌فرمایید کماکان آسیب‌های موجود بزرگ و بزرگتر شده و معلوم نیست مقصد کجاست؟ تا کی؟ و چرا؟ و پاسخگو کیست؟ و... بعد انتظار داریم جلسات پرشورتر شوند و یا حاضرین و مشتاقان کلام وحی روز به روز افزایش یابند!
آیا فکر می‌کنیم مشتاقان جدید این مشکلات و کم‌توجهی‌ها را متوجه نمی‌شوند و یا با هنرها و فنون مشابه مقایسه نمی‌کنند؟
و یا انتظار داریم قرآنیان ما، تا ابد ترک صحنه نکنند و در این مسیر بمانند، انتقادی نکنند، خواسته‌ای نداشته باشند و فقط فرمانبر بوده و تغییر مسیر ندهند؟ و چنانچه اینگونه اتفاقی افتاد، می‌گویند خودشان کم توفیق وکم سعادت بودند؟ و هیچگاه اعمال، کردار و گفتار خود را که امروز نسبت به این جماعت مسئولیت داشته‌اند و شاید ترک صحنه و یا تغییر مسیر آن عده بواسطه کوتا‌هی‌های آنها بوده است، نادیده می‌گیرند؟ مگر نه اینست که فرد مومن هر روز و شب اعمال خود را وارسی و بررسی، اصلاح و بازنگری نموده و بهبود می‌بخشد؟ پس این مسئولان ذیربط موصوف مگر از مومنین مدعی نیستند؟ پس آن ها را چه شده و خواهد شد؟ لذا دوستان و دلسوزان و زحمتکشان عزیز باید به‌گونه‌ای کار را انجام دهند تا اثربخش باشد نه صرفا کاری صورت گیرد و بعد هم هباء منثورا گردد!
ب: همچنین ایراد سخنانی در جمعیت قرآنی تهران در سال 91 یا 92 و یادآوری مشکلات جامعه قرآنی موجود و مطالبی مشابه مواردی که الآن در گروه‌ها مطرح می‌گردد و... که صرفا به علت عدم وجود نیروی متخصص، کم‌حوصلگی مسئولان ذیربط و شاید هم عدم مصلحت و یا تضاد با منافع برخی افراد پیگیری اساسی و درحد حداقل انتظارات جامعه قرآنی صورت نگرفت(البته شاید بعضی خوانندگان محترم حاضر در گروه، آن جلسه یادشان باشد و به نظر فایل آن نیز در جمعیت موجود باشد)
ج: ایراد سخنانی در هم‌اندیشی نخبگان، فرهیختگان و پیشکسوتان قرآنی که در پاییز یا زمستان 94 به همت معاونت محترم قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد که بخش‌هایی از دغدغه‌های مطروحه جامعه قرآنی را در این جلسه عنوان نمودم و اینک برای اولین بار فایل اصلاحی و جمعبندی شده آن ذیلا ارائه می‌گردد.
پی دی اف هم‌اندیشی نخبگان، فرهیختگان و پیشکسوتان قرآنی
د: جلسه بررسی و ارائه راهکارهای بهبود مسابقات قرآنی که با همت مرکز امور قرآنی اوقاف، شبکه قرآن و خبرگزاری ایکنا برگزار شد و کلیاتی برای حذف مسابقات و صرف صحیح بودجه در مسیر اصلی خود مطرح شد و واقعا جای تشکر از این مسئولان دارد که با همت اصلاح و بهبود فرآیند، حداقل تمام صحبت‌ها را گوش دادند، یادداشت برداشتند و بعضی‌ها را هم توجه کردند ولی خوب همچنان لازم است وقت بیشتری برایشان قائل شد؛ چرا که مسیری بوده که سال‌ها رفته‌ایم و اینک حداقل نصف یا یک سوم آن زمان نیاز دارد تا بتوانند به مسیر صحیح‌تری برگردانند و برخی نیازها و خواسته‌های منطقی و ضروری و صحیح را پوشش دهند. فایل مذکور ذیلا نیز بارگذاری می‌شود. برای مشاهده خبر اینجا کلیک شود.
باید توجه داشت اساتید و فرهیختگان دیگری در این مسیر دلسوزی‌های فراوان و بسیار تلاش داشته و پیگیری نموده‌اند، منتها با توجه به تنها بودن، عدم اتحاد بایسته، نداشتن نقشه راه مصوب و جزیره‌ای عمل نمودن، موفق به تحقق اهداف مد نظر نگردیده‌اند. لذا دوستان مجدد راهی نروند که انتهایش نتایج ضعیف و مقطعی و فصلی و انتفاع برای تعدادی دیگر افراد خاص باشد، (المومن کیس). پس صرفا تلاش باید به گونه‌ای ترسیم گردد تا ضمن نظر به رضای خدا، موضوعات ریشه‌ای و علت و معلولی بررسی و حل و فصل گردند و رویه‌ها و فرایندهای اجرایی اصیل در جامعه قرآنی نهادینه گردیده و مکاتب ارزشمند علمی توام با فن و هنر و عمل به ارمغان آورد و تاثیرات مادی و معنوی لازم را بر آحاد جامعه اسلامی مترتب نماید.
مراحل کلی و ترتیب پیشنهادی برای ترسیم نقشه راه:
1- برگزاری گردهمایی و همایش سراسری نخبگان و مقامات ارشد قرآنی ذیربط حداکثر تا 200 نفر(متولی یکی از مراکز: سازمان دارالقرآن الکریم، مرکز علوم قرآنی اوقاف یا شورای عالی قرآن) و با دعوت از 3 تا 5 نفر از نخبگان دانشگاهی صاحب نام و قلم که در عرصه اجرایی امور قرآنی کشور فعالیت داشته و موثر بوده‌اند. در این مرحله رییس و دبیر همایش نقشی حساس، محوری و موثر دارند که در صورت موافقت با برگزاری آن، پیشنهاد نفرات برای رای‌گیری ارائه خواهند شد، و در این گردهمایی کلیات زیر اقدام می‌شوند:
2- تعیین و تبیین شاخص‌ها و انتظارات از جامعه هدف(در امور قرآنی کشور) و تهیه و تدوین کلیات، طرح و نقشه راه اصلی
3- تعیین و تشریح ساختار جوامع قرآنی(محلی، منطقه ای، کشوری و بین‌المللی)
4- تعریف و تدوین شرح وظایف کلی جامعه هدف امور قرآنی کشور به تفکیک اعضا و سازمان‌ها و مراکز ذیربط
5- تعیین و تبیین شاخص‌های نمایندگان و کاندیداهای جامعه قرآنی
و سایر مراتب کلی مرتبط که ضروریست دیده شود و در ادامه نیز خواهیم داشت:
6- اعلام آمادگی کاندیداها(براساس شاخص‌های مدون) و ارائه برنامه‌های مد نظر هر یک از کاندیداها و نمایندگان با قدری دقت در جامعه متوجه خواهیم شد هر صنف و گروهی برای خود انجمن، کانون و یا مرکزی را ایجاد نموده و تمام خواسته‌ها و هماهنگی فعالیت‌های خود را از طریق آن مرکز هدایت و راهبری، نظارت و کنترل و پیگیری می‌نمایند.
7- برگزاری انتخابات و تعیین 5 تا 7 نماینده اصلی از افراد واجد صلاحیت‌های عمومی و اختصاصی با رویکردی که بتوانند هدایت و راهبری جامعه قرآنی را دنبال نموده و نقطه نظرات جامعه هدف را به مراکز ذیصلاح رسانده و از تعدد و تشتت آرا فردی، تیمی، گروه های فشار و انحصار طلب و ... جلوگیری نمایند.
نکته قابل توجه که در این مرحله باید دقت داشت اینکه هر چه در انتخابات افراد اصلح انتخاب گردند، رسیدن به مقاصد و اهداف تدوین شده میسرتر است و چنانچه آراء احساسی، رفیق بازانه و باندی باشد، تقریبا روالی مشابه روال گذشته و به شکلی حال حاضر می‌شود، ولی با ورژن و مشکلاتی متفاوت و با این شکل قطعا تحقق اهداف همچنان با کندی خواهد بود و شاید هم مجبور به طی دوره تسلسل گردیم، لذا ضروریست در مراحل بالا نیز ارزشیابی ماهانه، فصلی و سالانه عملکرد اضافه شده تا با برنامه‌های مدون مطابقت داده شود و انحرافات احصاء، کنترل، اصلاح، هدایت و مدیریت گردند.
بدیهی است حسن این رویه داشتن نقشه راه و چارچوب مشخص و مصوب مورد تایید عموم اعضاء‌ای است که همگان از آن مطلع هستند و علاوه بر پرهیز از ارائه نظرات شخصی و سلیقه‌ای و فصلی و موردی و تیمی و...، موجبات ساماندهی وضعیت پراکنده، نامشخص و نابسامان جامعه قرآنی امروز می‌گردد و هر چند مشکلات هیچگاه تمامی نخواهند داشت، ولی مرزها و حریم‌ها و انتظارات و وظایف و... تقریبا مشخص است و برای همگان تساوی نسبی برقرار است و احتمالا متوقعان بیشترین معترضان این رویه خواهند بود.
این مطالب کلیات و تجربیاتی بود که به عنوان عضو کوچکی از جامعه قرآنی باستحضار رساندم و غرضم لزوم ایجاد تعاریف صحیح با قابلیت‌های اجرایی با بکارگیر فنون علمی و مدیریتی روز دنیا و مستند به آیات الهی است، به نحوی که دیگر اوقات نوجوانان وجوانان ما سال های سال(مانند جماعت قرآنی فعلی) مثلا فقط برای آموزش تجوید که شاید شش‌ماه وقت لازم داشته باشد، 30 سال عمر طی نکنند و آخرش هم غنه و اطباق کم بیاورند و نیز اعصاب و روان آنها به این میزان که نسل‌های دوم و سوم و چهارم گریبانگیر آن بودند، متاثر نگردند و در مقابل در کنار انس با آیات الهی، آرامش واقعی و بدون استرسی را بگذرانند و در اندیشه تعلیم و تعلم واقعی و پرورش و تربیت نخبگان و سیراب نمودن مشتاقان کلام وحی از انوار نورانی آن(که از اهداف متعالی انبیا الهی سلام الله علیهم اجمعین و ائمه معصومین علیهم الصلوه و السلام بوده است)، باشند و نتیجه غایی آن که عمل به فرامین الهی است، محقق، نهادینه و به منصه ظهور رسانند. والسلام
محمودرضا بیژنی اول؛ هشتم مهر 96 مصادف با تاسوعای حسینی 1439
