«ماجان» فیلمی در ستایش مقام مادر

بارها خداوند در آیات مختلف درباره مقام مادر با ما سخن گفته و تاکید داشته که احترام به والدین جز واجبات است. برای مثال خداوند در آیه‌ای شریفه (آیه 14 سوره لقمان) فرموده: «وَوَصَّيْنَا الْإِنْسَانَ بِوَالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْنًا عَلَى وَهْنٍ وَفِصَالُهُ فِي عَامَيْنِ أَنِ اشْكُرْ لِي وَلِوَالِدَيْكَ إِلَيَّ الْمَصِيرُ» (و انسان را در باره پدر و مادرش سفارش كرديم مادرش به او باردار شد سستى بر روى سستى و از شير باز گرفتنش در دو سال است [آرى به او سفارش كرديم] كه شكرگزار من و پدر و مادرت باش كه بازگشت [همه] به سوى من است) یا در آیه‌ 23 سوره الإسراء می‌فرماید: «وَقَضَى رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُلْ لَهُمَا قَوْلًا كَرِيمًا» (و پروردگار تو مقرر كرد كه جز او را مپرستيد و به پدر و مادر [خود] احسان كنيد اگر يكى از آن دو يا هر دو در كنار تو به سالخوردگى رسيدند به آنها [حتى] اوف مگو و به آنان پرخاش مكن و با آنها سخنى شايسته بگوى).

این دو آیه تنها بخشی از تاکیدات خداوند متعال بر مقام پدر و مادر به ویژه مادران است، اما منظور از ذکر این دو آیه چیست؟ زیرا بارها این کلمات برای ما بازگو شده، ولیکن پایبندی ما به آن جای حرف و بحث دارد. با این مقدمه می‌خواهیم فیلمی را تشریح کنیم که در آن مقام و جایگاه مادر توصیف شده است؛ فیلمی که با ساختاری ملودرام توانسته این پیام را به زیبایی تصویر کند.

این قصه که ساختاری کاملاً دراماتیک دارد در برخی مواقع به سمت ملودرام‌های هندی نیز سوق پیدا می‌کند، اما این امر ضعف فیلم شمرده نمی‌شود، بلکه بر جذابیت آن نیز می‌افزاید، اتفاقی که به نوعی تماشاگر را به تعمق وا می‌دارد که پیرامون پیام فیلم بیندیشد. درباره این کار برخی نقدها نیز وجود دارد از جمله این‌که، تنها هدف «ماجان» به گریه درآوردن تماشاگر است، اما نکته‌ای در این نقد مغفول مانده است، آنهم این‌که اشکی که از دیده تماشاگران بیرون می‌آید بر پایه احساس‌های نابی شکل گرفته که بارها در توصیه‌های ائمه به روی انجام آن تاکید شده، اما این فیلم آمده با زبان تصویر آن توصیه‌ها را پیش روی ما قرار داده است.

مطلب دیگر، این‌که فینال این فیلم سینمایی که از آن باید به عنوان نقطه اوج فیلم نام برد بر پایه امید استوار است. این امید نیز از برکت رحمت خداوند متعال حاصل شده، بنابراین لازم است به نکته‌ای ظریف اشاره کنم که در واقع‌نگری فیلم هم کاملاً دخیل است. در برخی فیلم‌های ایرانی وقتی قرار است معجزه رخ دهد این امر به گونه‌ای انجام می‌شود که تماشاگر آن را باور نمی‌کند، ولی در «ماجان» این‌گونه نیست و در جایی که انتظار می‌رود این امر رخ می‌دهد، زیرا قصه چنین امری را طلب می‌کند.