بازگشت به آموزه‌های دینی؛ راه‌‌حل‌ پیشنهادی متفکران برای کاهش بحرانهای زیست محیطی

به گزارش ایکنا از خوزستان، هشدارهای مربوط به آلودگی هوا، ریزگردها، جنگل‌زدایی، خسارت به تالاب‌ها در اثر خشکسالی، تخریب خاک، آلودگی آب ناشی از فاضلاب بی‌حفاظ و پساب صنعتی و ... از جمله مسائلی است که هر روز می‌توانیم عناوین آنها را در اخبار رسانه‌ها در سطح جهان دنبال کنیم.

مسائل به وجود آمده در حوزه محیط زیست، منابع طبیعی و کشاورزی با توجه به ارتباط مستقیم تک تک افراد جامعه با آن، مسأله‌ای نیست که امروز کسی بخواهد نسبت به آن بی‌تفاوت باشد.

راه‌‌حل‌ پیشنهادی متفکران برای کاهش بحرانهای زیست محیطی، بازگشت به آموزه‌های دینی است
امروز یکی از راه‌‌حل‌های پیشنهادی متفکران برای کاهش بحرانهای زیست محیطی، بازگشت به آموزه‌های دینی در این ارتباط است. به گفته سیدحسین نصر در کتاب دین و نظم طبیعت، ادیان هم منبع اخلاق اند که محیط زیست را شامل می شود و هم منبع معرفت به نظم طبیعت. ادیان می توانند در هر دو حوزه، یکدیگر را تشویق و تقویت کنند. به اعتقاد او در مقطع کنونی تاریخ بشر، احیای دیدگاهی قدسی درباره طبیعت که فقط می تواند برخاسته از دین باشد، ضرورت دارد. 

نگاه قرآن کریم و روایات معصومین(ع) به حفظ و حراست محیط زیست، موضوعی است که امروز بیش از هر زمان دیگری به آن نیازمندیم و متاسفانه بسیار کمتر از سایر موضوعات و مضامین دین مبین اسلام، مورد توجه قرار گرفته و وارد فضای عمومی جامعه نشده است. آموزه هایی چون قاعده لاضرر، اهتمام به عمران و آبادی زمین، دوری از اسراف و تبذیر، نهی از قطع درختان، حمایت از حیوانات، اهتمام به نظافت و رفع آلودگی از جمله آموزه های مؤکد دین اسلام است که تبلیغ و احیای آنها امروز جنبه حیاتی پیدا کرده است. 

راه‌اندازی مرکز تحقیقات کشاورزی و محیط زیست اسلامی 
یکی از اقدامات مؤثر در برقراری ارتباط میان متخصصان کشاورزی و محیط زیست با منابع اسلامی در کشور ما در مرکزی به نام مرکز تحقیقات کشاورزی و محیط زیست اسلامی در حال انجام است. مرکزی که از سال 94 آغاز به کار کرده و محتواهای مفیدی در پایگاه خود به نشانی mtkeslami.ir برای محققان و دغدغه مندان محیط زیست فراهم آورده است.

متن زیر گفت وگوی ایکنای خوزستان با یکی از محققان این مرکز در ارتباط با فعالیت آن و دغدغه های فعالان این حوزه است. 

حجت‌الاسلام علیرضا فراهانی‌منش، کارشناس و محقق مرکز تحقیقات کشاورزی و محیط زیست اسلامی در گفت‌وگو با ایکنا از خوزستان، گفت: این مرکز وابسته به بسیج مهندسی کشاورزی است و دفتر آن در قم قرار دارد. ما تمام استان‌های کشور را از لحاظ فرهنگی و علمی تغذیه می‌کنیم و در حال حاضر چندین هزار مهندس کشاورزی و محیط زیست با این دفتر ارتباط مستقیم دارند.

جلد سوم دانشنامه کشاورزی در علوم اسلامی رونمایی شد
وی گفت: یکی از فعالیت‌های این مرکز انتشار کتبی است که در این زمینه نوشته شده است. به طور مثال اخیراً جلد سوم دانشنامه کشاورزی در علوم اسلامی رونمایی شد که کار منحصر به فردی در کشور و بلکه در سطح کشورهای اسلامی بود. کارهایی از این قبیل به صورت منطقه‌ای و کشوری انجام شده است.

این محقق با اشاره به پایگاه اینترنتی مرکز تحقیقات کشاوری و محیط زیست اسلامی گفت: کارهای پراکنده‌ای در این زمینه در سطح کشور و خارج کشور انجام شده است و ما سعی کردیم آنها را به صورت متمرکز در این پایگاه قرار دهیم. در آغاز  فکر نمی‌کردیم که این حجم مطالب در این زمینه تولید شده باشد؛ اما هر قدر که جلوتر می‌رویم به مطالب بیشتری می‌رسیم. این پایگاه چندین ماه است که راه‌اندازی شده و تاکنون 500 مطلب در آن بارگذاری شده است. محتوی در این حوزه چه در داخل کشور و خارج کشور زیاد است و اگر مسئولین همت کنند می‌توانند مطالب بسیار زیادی در این خصوص جمع‌آوری کنند.

حداکثر لذت انسان از طبیعت باعث نابودی محیط زیست می‌شود
فراهانی‌منش با بیان اینکه سعی شده است مقالات معتبر حوزوی و دانشگاهی و آثار کنفرانس ها در این پایگاه قرار داده شود،تصریح کرد: یکی از منشأهای مشکلات زیست محیطی و کشاورزی، فرهنگ و طرز تفکر غربی است که صاحبان آن خود امروز اعتراف می‌کنند این فرهنگ باعث خیلی از مشکلات شده است و آن تفکر این است که در دو سه قرن اخیر غرب به فرهنگ لذت‌جویی و لذت‌طلبی انسان دامن زد؛ اینکه انسان در این دنیا حداکثر لذت را از طبیعت ببرد.

کارشناس و محقق مرکز تحقیقات کشاورزی و محیط زیست اسلامی افزود: پنجاه سال قبل اینها در برابر ضرورت صرفه‌جویی و قناعت می‌گفتند در آینده تکنولوژی این‌قدر پیشرفت می‌کند که انسان نیازی به قناعت و صرفه‌جویی ندارد. این فرهنگ غرب متأسفانه به کشورهای جهان سوم هم سرایت پیدا کرد. الان که مشکلات محیط زیستی و مشکلات جهانی کمبود غذا پیدا شده است خود آنها فهمیدند که این طرز تفکر اشتباه بوده و امروز می‌بینید که در خود فرهنگ غرب به شدت صرفه‌جویی و قناعت را تبلیغ می‌کنند. برخی از کشورهای جهان اسلام هم تازه می‌خواهند فرهنگ صرفه‌جویی و قناعت را از آنها یاد بگیرند. در حالی که ما این را در فرهنگ خود داشتیم و اگر به فرهنگ قرآن عمل می‌کردیم بسیاری از این مشکلات حل می‌شد.

همایش ملی «رهیافت‌های علوم کشاورزی در پرتو قرآن» سرمشق استان‌ها باشد
این کارشناس محیط زیست ادامه داد: در سال 94 کنفرانس منحصر به فردی در خوزستان برگزار شد که می‌تواند سرمشق خوبی برای سایر استان‌های کشور در موضوعات مختلف باشد. نام این کنفرانس همایش ملی «رهیافت‌های علوم کشاورزی در پرتو قرآن» که در اسفند 94 در ملاثانی برگزار شد و مورد استقبال قرار گرفت.

وی تأکید کرد: حق این است که خیلی از دانشگاه‌های ما در سراسر کشور کنفرانس‌های مشابه این را برگزار کنند. چون وقتی شما کنفرانسی برگزار می‌کنید و محورهای تحقیقاتی آن را معرفی کنید هزاران استاد و دانشجو به آن روی می‌آورند و منابع را در اختیار شما قرار می‌دهند. جا دارد مرکز استان جهاد کشاورزی و منابع طبیعی به سمت این کار برود. حتی می‌توانند آن را به صورت بین‌المللی برگزار کنند که از کشورهای دیگر نیز مقاله ارسال شود و این یک آبروی علمی برای کشور در حوزه علوم قرآنی درباره کشاورزی، محیط زیست و منابع طبیعی است. این موضوع اختصاص به دانشگاه‌ها هم ندارد و مراکز حوزوی و دانشگاه‌های وابسته به آن نیز در آن مشارکت می‌کنند.

استفاده از سموم گیاهی در دهه‌های اخیر اشتباه بزرگی بوده است
فراهانی‌منش در ادامه به مسئله کشاورزی تراریخته پرداخت و تصریح کرد: این موضوع را به عنوان یک تذکر مطرح می‌کنم؛ امروز همه متخصصان کشاورزی دنیا قبول کرده‌اند که استفاده از سموم گیاهی در دهه‌های اخیر اشتباه بزرگی بوده است. همه این سموم گیاهی که استفاده شده وارد آب و خاک شده است و برخی از اینها ماندگاری چندهزار ساله دارند و برخی قابل پاک شدن از آب و رودخانه‌ها نیست. همه آنها می‌گویند این ضرر بزرگی به جامعه و نسل بشری در همه جهان زده است. چند وقت پیش در سازمان‌های بین المللی مطرح شد که کارخانه‌های تولید سموم گیاهی برای اینکه سود بیشتری به دست بیاورند در دهه‌های گذشته به ناروا و به صورت کذب به تبلیغ سموم گیاهی پرداختند و به خاطر منافع خود این بلا را بر سر نسل انسان آوردند. این موضوع در منابع تحقیقاتی غربی در یکی دو ماه اخیر مطرح شد.

کارشناس و محقق مرکز تحقیقات کشاورزی و محیط زیست اسلامی افزود: ما به متخصصانی که به شدت دارند از روش تراریخته استفاده می‌کنند می‌گوییم آیا شما قبول دارید که استفاده از سموم گیاهی اشتباه بوده است؟ سموم کشاورزی را چه کسانی تبلیغ کردند؟ همان متخصصانی که 50 سال، 80 سال قبل به شدت طرفدار استفاده از سموم گیاهی بودند؛ اما الان اعتراف می‌کنند کار اشتباهی بوده است.

مسائل مربوط به محصولات تراریخته
وی ادامه داد: ما می‌گوییم با توجه به اشتباه گذشته و تجربه‌ای که در مورد سموم گیاهی داشتیم در مورد محصولات تراریخته یک مقدار دست نگه دارید. اینطور نباشد که الان از محصولات تراریخته استفاده کنیم بعد از 50 سال دیگر بگوییم فهمیدیم این یک کار اشتباهی بوده است. ما نمی‌گوییم تحقیقات علمی در این زمینه انجام نشود، بلکه تحقیقات علمی درباره محصولات تراریخته کاملا آزاد است و شاید نتایج خیلی خوبی به دست بیاورند. اما ما می‌گوییم چون اول راه است این موضوع را به کارهای تحقیقاتی و آزمایشگاهی اختصاص دهند و فعلا آن را همگانی نکنند و به سطح جامعه نیاورند. بگذارید چندسالی بگذرد نتایج که دقیق مشخص شد این محصولات را در سطحی که متخصصان تأیید می‌کنند عرضه کنید. این یک مسأله شخصی نیست؛ بلکه به سلامت کل اقشار جامعه مربوط می‌شود. مسئولان با توجه به آن تجربه منفی در زمینه سموم گیاهی یک مقدار با تأمل و تأخیر کار را انجام دهند تا پیشمانی پیش نیاید.

گام‌هایی برای فرهنگ‌سازی نگاه اسلام و قرآن به ابن موضوعات برداشته شود
با توجه به تلاشی که این مرکز در زمینه فقه و اخلاق محیط زیست و فقه و اخلاق کشاورزی انجام می دهد و صدها عنوان اثر پژوهشی که در ذیل این عناوین تولید و گردآوری شده است، می طلبد در ادامه این حرکت، گام هایی برای فرهنگ سازی نگاه اسلام و قرآن به ابن موضوعات برداشته شود و این آگاهی ها در دسترس عموم مردم قرار گیرد.

موضوعاتی چون؛ مصرف بهینه آب، حقوق محیط زیست در اسلام، قواعد اسلام در حفاظت محیط زیست، بهداشت محیط از نگاه قرآن، علل خشکسالی از نگاه قرآن، دیدگاه اسلام درباره محصولات تراریخته، کشاورزی در فرهنگ اهل بیت(ع)، حقوق حیوانات در فقه اسلامی و… از جمله موضوعاتی هستند که جامعه امروز به آنها نیازمند است و لازم است محققان این حوزه با تسلط به متون اسلامی و دانش محیط زیست و کشاورزی نیازهای جامعه بشری امروز را به یک نگاه کارآمد در استفاده از مواهب طبیعی الهی پاسخ گویند. 

انتهای پیام