رنج‌هایی که در تار و پود قالی گره می‌خورد
گروه اجتماعی - این روزها به علت نبود بازارهای جدید و نوسان در قیمت مواد اولیه فرش، بافندگان فرش خراسان‌جنوبی و به‌ویژه زنان بافنده روستایی با نوعی سردرگمی مواجه هستند.
به گزارش ایکنا از خراسان جنوبی، خراسان با دارا بودن پتانسیل‌های بالقوه فراوان از نظر مواد اولیه تولید فرش یکی از قطب‌های مهم قالیبافی در کشور است.
اینروزها اخیر به علت نبود بازارهای جدید و نوسان در قیمت مواد اولیه فرش، بافندگان فرش استان و بویژه زنان بافنده روستایی با نوعی سردرگمی مواجه هستند.
در بین 250 رشته شناسایی شده و کددار صنایع دستی و هنرهای سنتی در کشور، بیش از 40 رشته در استان خراسان جنوبی زمینه فعالیت دارند که قالی و قالیچه بافی از مهم‌ترین آنها است.
از بررسی‌های تاریخی بدین گونه برمی‌آید که زنان پس از فراگیری فن سبد بافی و پارچه بافی، در غیاب مردان که به شکار و جنگ مشغول بوده‌اند به فراگیری و بافت قالی پرداخته‌اند. به بیانی دیگر، زنان موجدان هنر قالی بافی در جهان بوده‌اند که در ابتدا به بافت ساده گلیم می پرداختند و چه بسا روش بافت فرش‌های کنونی از روش بافت گلیم اقتباس شده باشد.
طرح و نقش قالی برگرفته از طبیعت
زن روستایی برای ساخت تنالیته رنگ قرمز، از رنگینه گیاهی روناس، عصاره آلبالو، توت سیاه، شاتوت، ریشه زرشک وحشی، گل انار و با به کارگیری حشره ای همچون قرمزدانه، با مرارت و سختی بسیار، پای پاتیل رنگ به سر می برد، تا بتواند رنگ‌های قرمز را به دست آورد
همچنین برای تنالیته رنگی زرد و آبی، به ترتیب از رنگینه‌های گیاهی همچون اسپرک، برگ مو، چنار، توت، چای، چوب زرد، زرد چوبه، هلیله، زعفران، پوست پیاز برای استحصال رنگ زرد و نیز وسمه، نیل، لاجورد برای رنگ آبی بهره مند می‌شود.
زنان قالی باف روستایی بر این باورند که از میان طرح‌ها و نقش‌های متن قالی، هیچگاه یک عنصر بر عنصر دیگر ارجحیت ندارد و همگی در حرکتی موزون، وحدت ذاتی خویش را می‌نمایانند.
زن بافنده روستایی با تمام مشکلات زندگی، در پاسداری از حریم خانواده و تربیت نسل جدید در امر ریسندگی پشم و پنبه با جدیت قابل ملاحظه‌ای وارد میدان شده و گاهی چرخ نخ ریسی و دوک پشم ریسی را با تکان دادن گهواره کودک و با شیر دادن طفل کوچکش توأمان انجام می‌دهد.
روایت روزهای سخت زنان قالی باف روستا
زهرا خسروی یکی از زنان روستایی است که بیش از ده سال مشغول بافت قالی در روستای نوفرست از توابع بیرجند است. اینروزها دیگر دختران و زنان جوان به هنر قالی بافی میل زیادی نشان نمی‌دهند و کمتر کسی به سراغ قالیبافی می‌آید.
وی بیان می‌کند: بیشتر قالی‌هایی که می‌بافم 12 متری است و در کارگاه کوچکم برای زنان روستا نیز آموزش‌هایی دارم.
او با اشاره به اینکه رنگ‌های نخ قالی از مواد طبیعی است، می‌گوید: لچک و ترنج، طرحی بسیار عمومی، معروف و زیبا در فرش است که از قدیم الایام به یادگار مانده‌است.
خسروی ادامه داد: رنگ‌هایی که از طبیعت می‌گیریم قابلیت شستشو داشته و بدون هیچ تغییر و آسیبی ثابت می‌ماند.
بیمه؛ مشکل پیش‌روی زنان قالیباف
او می‌گوید: در حال حاضر با کمک سه نفر در کارگاه مشغول هستیم و از ساعت 7 صبح تا 2 عصر به کار قالی بافی مشغول هستیم.
خسروی اظهارکرد: برای اتمام بافت فرش اگرتعطیلات کم باشد، شش یا هفت ماه کار تمام شده و آماده بازار برای فروش می‌شود.
خسروی با اشاره به اینکه بیمه یکی از دغدغه‌هایی است که زنان قالی باف با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، گفت: با وجود چندسال قالیبافی حتی نمی‌توانم شاگردانم را بیمه کنم و برای بافندگان قالی مزایایی زیادی وجود ندارد و درآمد بیشتر آنها کافی نیست.
سود فرش بافی زنان در جیب دلالان
این بانوی بافنده گفت: سال‌ها قالیبافی مشکلات جسمی و بیماری‌هایی از درد دست و ضعیف شدن چشم گرفته تا کمردرد و آرتروز را برای بیشتر زنان به همراه دارد.
خسروی درخصوص بازار فرش نیز می‌گوید: بازار فرش زیاد خوب نیست و دلالان و واسطه‌ها بیشتری سود را از دست رنج زنان روستایی می‌برند.
ای بافنده فرش افزود: باید به وضع اقتصادی افرادی که صنایع دستی را احیا می‌کنند، رسیدگی کرد چرا که اگر مسئولین کاری کنند که خرید و فروش رونق بگیرد برای بسیاری از افراد کار ایجاد می‌شود.
باید پرسید گره کور مشکلات زنان قالیباف و مرهم دستان پینه بسته شان کجاست؟ و متولیان این امر چه کرده‌اند؟ و به راستی که فرش دست باف زن روستایی آمیزه‌ای از رنج و صبر است.
انتهای پیام
گزارش از سپیده قلندری اسفدن
