برکات صلح امام حسن(ع) از منظر پیامبر اسلام؛ بهتر از آنچه خورشید بر آن می‌تابد
گروه اندیشه ــ حجت‌الاسلام فرحزادی ضمن بیان جلوه‌هایی از مظلومیت امام حسن(ع) به بیان برخی فضایل آن حضرت پرداخت و از قدرنشناسی نسبت به شخصیت ایشان اظهار ناخرسندی کرد و گفت: به تعبیر پیامبر اکرم(ص)، صلح امام حسن(ع) آن قدر خیر و برکت برای امت دارد که بهتر است از آنچه خورشید بر آن می‌تابد.
حجت‌الاسلام حبیب‌الله فرحزادی، سخنران و کارشناس دینی در گفت‌وگو با ایکنا؛ به مناسبت شهادت امام حسن مجتبی(ع) به بیان شمه‌ای از غربت و مظلومیت آن حضرت پرداخت و تصریح کرد: کلام نورانی‌ای از پیامبر اکرم(ص) در عظمت امام حسن مجتبی(ع) نقل شده است که فرمودند: «امام حسن(ع) هدیه‌ای از طرف پروردگار دوعالم است، پروردگارا من امام حسن(ع) و هرکه او را دوست دارد، دوست می‌دارم». شاید بتوان ادعا کرد که در میان چهارده معصوم(ع)، شخصیت پنج تن از سایرین افضل است. البته به یک معنا تمام اهل بیت(ع) نور واحد هستند، اما اگر ایشان را در کنار هم قرار دهیم طبق روایات، قطعاً برخی از برخی دیگر برتر هستند. پیامبر اکرم(ص) از همه برتر هستند و بعد از ایشان امیرالمومنین(ع)، حضرت فاطمه(س) و امام حسن(ع) و امام حسین(ع) برترند.
غریبترین پنج تن
وی افزود: گرچه امام حسن(ع) و امام حسین(ع) هر دو نور واحد هستند و از یک پدر و مادر متولد شدند، اما در روایت است که امام حسین(ع) فرمودند: «الحسن خیر منّی؛ امام حسن برتر از من بود.» روایت دیگری داریم بدین مضمون که: «الحسن افضل من الحسین؛ امام حسن(ع) برتر از امام حسین(ع) است». ضمن اینکه امام حسن(ع) از امام حسین(ع) از نظر سن بزرگتر بودند و امام رضا(ع) فرموده‌اند: برادر بزرگتر به منزله پدر است. مضاف بر این، امام حسن(ع) ده سال در جایگاه پیشوا و امام برای امام حسین(ع) بودند.
این کارشناس دینی ادامه داد: فکر می‌کنم در میان پنج تن که برترین شخصیت‌های خلقت هستند آن کسی که حقش کمتر ادا شده است و در زمان زندگی و پس از شهادت غریب بودند و یاد و نام ایشان کمتر مطرح است، امام حسن(ع) هستند. نام پیامبر(ص) در مأذنه‌ها برده می‌شود. در نماز واجب است نام پیامبر(ص) ذکر شود و به رسالت او شهادت دهیم. نام امیرالمومنین(ع) نیز در اذان و اقامه برداشته می‌شود و در تمام ایام سال فضایل ایشان کمابیش گفته می‌شود. برای حضرت زهرا(س) نیز در ایام فاطمیه به طور مفصل سوگواری می‌شود. همچنین برای هیچ شخصیتی در عالم مانند امام حسین(ع) مراسم عزاداری برگزار نمی‌شود و در عزای او اشک مصیبت ریخته نمی‌شود. با این وجود جایگاهی که شایسته است برای امام حسن(ع) در نظر گرفته شود و از ایشان قدرشناسی شود فراهم نیست.
وی افزود: اگر امام حسن(ع) در شرایط برادرشان قرار می‌گرفتند، همان کار را می‌کردند و اگر امام حسین(ع) نیز در شرایط برادرشان بودند، همان کار را انجام می‌دادند. روایات فراوانی داریم که می‌گوید: «امام حسن(ع) و امام حسین(ع) امام هستند، چه قیام کنند و چه صلح کنند». امام حسن(ع) ابتدا علیه معاویه قیام کردند، اما یاوری نداشتند و مجبور به صلح شدند. به طور عکس، امام حسین(ع) به مدت ۱۰ سال از دوران امامت خود به صلح پایبند بودند و در اواخر عمر شریفشان به دعوت مردم کوفه حرکت کردند و در مقابل بیعت یزید مقاومت کردند.
مصائب پیچیده و مخفی
فرحزادی در ادامه به مصائب پیچیده امام حسن(ع) اشاره کرد و گفت: این امام همام مصایب متفاوت و پیچیده ای داشتند که بسیاری مانند امام حسین(ع) ظاهر و آشکار نیست. در تواریخ نقل شده است مروان که خود دشمن اهل بیت(ع) بود، در هنگام تشییع پیکر امام حسن(ع) بسیار از شخصیت امام(ع) تمجید می‌کرد و می‌گفت: صلح این آقا با کوه‌ها برابری می‌کند. از شام می‌آمدند و به حضرت جسارت می‌کردند، اما ایشان با روی خوش آنان را نصیحت می‌کردند.
وی در ادامه به مقایسه یاران امام حسن(ع) و امام حسین(ع) پرداخت و تصریح کرد: امام حسین(ع) بالاترین مصائب را دیدند، اما در عین حال شب عاشورا خطاب به اصحاب خود فرمودند: من یارانی باوفاتر از شما سراغ ندارم. اصحاب حضرت تا زمانی که زنده بودند اجازه ندادند یک تیر به بنی‌هاشم اصابت کند و همه خود را سپر قرار دادند و برای دفاع از امام حسین(ع) از همدیگر سبقت می‌گرفتند اما شما یاران بی‌وفای امام حسن(ع) را نگاه کنید. در کوران سختی‌ها و بلا‌ها امام حسن(ع) را تنها گذاشتند و به معاویه نامه نوشتند، هر وقت اشاره کنی امام حسن(ع) را با دست بسته به عنوان اسیر تحویل تو می‌دهیم.
این محقق دینی ادامه داد: امام حسن(ع) آن قدر غریب بودند که در میان یاران خود نیز زره به تن می‌کردند، با این وجود حضرت را با خنجر مجروح کردند. سجاده از زیر پای ایشان کشیدند، بعد از صلح با معاویه برخی به حضرت طعنه می‌زدند و می‌گفتند تو مؤمنین را خار و خفیف کردی؛ با اینکه در روایات داریم از ناحیه خداوند مستقیما به ائمه(ع) دستور می‌رسد که چه اقدامی انجام دهند. پیامبر(ص) جلوتر پیش‌بینی کرده بودند و فرمودند: صلح امام حسن(ع) آن قدر خیر و برکت برای امت دارد که بهتر است از آنچه خورشید بر آن می‌تابد. امام ذره‌ای از دستور و امر الهی تخلّف نمی‌کند.
مظلومیت در خانه
حجت‌الاسلام فرحزادی تأکید کرد: اگر نگاهی اجمالی به زندگی خانوادگی حضرت بیندازیم، درمی‌یابیم که برادر ایشان امام حسین(ع) همسرانی داشتند مثل رباب و حضرت لیلا که خیلی باوفا بودند و تا آخرین قدم در مسیر امام فداکاری کردند. همین مصیبت برای امام حسن(ع) کافی است که زیر یک سقف با همسری زندگی می‌کرد که قاتل ایشان شد. حلم امام تا جایی بود که قاتل خود را معرفی نکرد. مظلومیت دیگر حضرت این است که قبر ایشان را در قبرستان بقیع تخریب کردند. در اربعین حسینی میلیون‌ها نفر برای زیارت با پای پیاده به کربلا می‌آیند اما امام حسن(ع) از این نظر هم در غربت هستند و در طول سال قبرشان زائری ندارد. از این نظر می‌طلبد مجالس بیشتری را به یاد امام حسن(ع) احیا کنیم.
وی با تأکید بر جایگاه ویژه امام حسن(ع) گفت: ایشان اولین فرزند امیرالمؤمنین(ع) و نخستین نوه پیامبر(ص) بودند و حضرت ارادت و محبت ویژه‌ای نسبت به امام حسن(ع) داشتند. خیلی از تعابیری که برای امام حسین(ع) ذکر شده، در خصوص امام حسن(ع) نیز آمده است؛ مثلا پیامبر(ص) فرمودند: «حسن منّی و انا من حسن، احب الله من احب حسنا؛ یعنی من از حسنم و حسن از من است، هرکه حسن را دوست بدارد خداوند او را دوست می‌دارد».
فرحزادی در ادامه به بررسی تاریخ دقیق شهادت امام حسن(ع) پرداخت و اظهار کرد: از دیرباز محققان تاریخ اسلام درباره تاریخ شهادت امام حسن(ع) تحقیقاتی کردند و عموم علمای ما نظرشان این بوده که شهادت حضرت در هفتم ماه صفر اتفاق افتاده است. آیت‌الله العظمی سبحانی و آیت‌الله نظری منفرد براساس تحقیقاتی که داشتند ارجحیت هفتم صفر را تقویت کرده‌اند. حاج شیخ عبدالکریم حائری اعلام کردند که هفتم صفر شهادت امام حسن(ع) است. به همین دلیل بازار قم و حوزه‌های علمیه را تعطیل می‌کردند و تا امروز هم که هفتاد سال از آن زمان می‌گذرد این جریان ادامه دارد. متأسفانه اطلاع‌رسانی ما در این زمینه ضعیف بوده است و باید زودتر این مناسبت را در تقویم‌ها ثبت می‌کردیم.
وی در ادامه یادآور شد: تمام کشور‌هایی که شیعه‌نشین هستند فقط هفتم صفر را برای شهادت امام حسن(ع) سوگواری می‌کنند. متأسفانه در کشور ما این کمبود و کاستی وجود داشته که این امر اطلاع‌رسانی نشده است. تمام مراجع قم هفتم صفر مجلس سوگواری برگزار می‌کنند و دروس خود را تعطیل می‌کنند. آیت‌الله فاضل لنکرانی به‌ویژه بر هفتم صفر تأکید داشتند. مراجع کنونی برای هفتم صفر اهتمام دارند. البته بنابر قول ضعیفی در هفتم صفر ولادت امام کاظم(ع) بوده است و همانطور که عرض کردم این قول قوت چندانی ندارد و در روایات معتبر داریم که ولادت امام کاظم(ع) اواخر ذی‌الحجه است.
یک دهه عزاداری برای امام حسن(ع)
وی اضافه کرد: نخست اینکه برای ولادت امام کاظم(ع) در هفتم صفر روایتی در دست نداریم و صرفاً یک نقل تاریخی ضعیف است. دوم آنکه ایام صفر ماه عزاداری و اسارت اهل بیت(ع) است و مردم سوگوار خاندان رسول هستند. سیره علما و مراجع این بوده است که در این ایام سوگواری کنند. اگر فرض کنیم ولادت امام کاظم(ع) در این روز بوده، با توجه به اینکه شهادت امام حسن(ع) نیز در این روز اتفاق افتاده است، عقل حکم می‌کند جشن و سرور را به روزی دیگر موکول کنیم و به اقامه عزا بپردازیم.
حجت‌الاسلام فرحزادی پایان گفتگوی خود اظهار کرد: شایسته است برای امام حسن(ع) یک دهه عزاداری برگزار شود؛ یعنی دهه اول صفر به نام ایشان ثبت شود و در آن مجالس عزاداری برگزار شود. این نکته هم قابل توجه است اگر احیاناً بنابر قول ضعیفی شهادت امام حسن(ع) در روز بیست و هشتم صفر است بر ما لازم است آن روز را هم حرمت بگذاریم؛ همچنین شهادت پیامبر(ص) در روز 28 صفر است سوگواری در این تاریخ معنای دیگری نیز دارد. بیان فضایل پیامبر(ص) در روز ۲۸ صفر قطعا شهادت امام حسن(ع) را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. اینکه بزرگان ما پافشاری دارند قول معتبرتر که قول هفتم صفر است را احیا کنند از این جهت هم اقدام مثبتی است؛ چراکه شهادت امام حسن(ع) تحت‌الشعاع قرار نمی‌گیرد. از طرفی برخی نیت خوبی ندارند و می‌خواهند در ۲۸ صفر عزای امام حسن(ع) را محور قرار دهند تا بتوانند از این طریق فجایعی که پس از رحلت پیامبر(ص) روی داد را کم‌رنگ جلوه بدهند یا تحت‌الشعاع قرار دهند.
انتهای پیام
