حلال‌خواری و پرهیز از حرام‌خواری از منظر قرآن و نهج‌البلاغه
گروه معارف – انسان موجودی است که به خوردن و آشاميدن نياز دارد، اما در عين‌حال موجودی پاک و طيب است و فطرت و طبيعتش اجازه نمی‌دهد تا هر چيزی را بخورد و بياشامد. از اين‌رو همواره دنبال خوراکی و نوشيدنی پاک و طيب است و از پليد و ناپاک اجتناب می‌کند، به طوری که وقتی خوراکی و نوشيدنی‌اش خبيث و پليد و ناپاک باشد، واکنش منفی نشان می‌دهد.
انسان موجودی است که به خوردن و آشاميدن نياز دارد، اما در عين‌حال موجودی پاک و طيب است و فطرت و طبيعتش اجازه نمی‌دهد تا هر چيزی را بخورد و بياشامد. از اين‌رو همواره دنبال خوراکی و نوشيدنی پاک و طيب است و از پليد و ناپاک اجتناب می‌کند، به طوری که وقتی خوراکی و نوشيدنی‌اش خبيث و پليد و ناپاک باشد واکنش منفی نشان می‌دهد.
خداوند در آياتی از قرآن، گاه به طور کلی و عمومی و گاه به شکل تبيين مصاديق و جزئيات به خوردن و نوشيدن طيبات توجه می‌دهد(بقره، آيات 57 و 267؛ مائده، آيات 4 و 5؛ اعراف، آيه 160؛ نحل، آيه 72؛ اسراء، آيه 70؛ طه، آيه81؛ مومنون، آيه51) و مثلاً می‌فرمايد: يا ايها الذين آمنوا کلوا من طيبات ما رزقناکم و اشکروالله ان کنتم اياه تعبدون؛ ای کسانی که ايمان آورده‌ايد، از نعمت‌های پاکيزه‌ای که روزی شما کرده‌ايم، بخوريد و خدا را شکر کنيد اگر تنها او را می‌پرستيد. (بقره، آيه172)
خداوند در آيه 87 سوره مائده به مومنان فرمان می‌دهد که طيبات را بر خودشان حرام نسازند: ای کسانی که ايمان آورده‌ايد، چيزهای پاکيزه‌ای را که خدا برای استفاده شما حلال کرده، حرام مشماريد و از حد مگذريد، که خدا از حد گذرندگان را دوست نمی‌دارد.
بر اساس ديدگاه قرآن مسئوليت پيامبران از جمله پيامبر(ص) استفاده از طيبات در زندگی (مومنون، آيه51) و فرمان دادن مردم به استفاده از طيبات به عنوان حلال و ترک خبيثات به عنوان حرام است. خداوند در آيه 157 سوره اعراف می‌فرمايد: همانان که از اين فرستاده، پيامبر درس نخوانده که نام او را نزد خود، در تورات و انجيل نوشته می‌یابند پيروی می‌کنند؛ همان پيامبری که آنان را به کار پسنديده فرمان می‌دهد و از کار ناپسند باز می‌دارد و برای آنان چيزهای پاکيزه را حلال و چيزهای ناپاک را بر ايشان حرام می‌گرداند و از دوش آنان قيد و بندهايی را که بر ايشان بوده است برمی‌دارد. پس کسانی که به او ايمان آوردند و بزرگش داشتند و ياری‌اش کردند و نوری را که با او نازل شده است پيروی کردند، آنان همان رستگارانند.
در نگاه امام علی علیه‌السلام زندگی سالم، در سایه کتاب خدا و سنت نبوی و ائمه هدی علیهم‌السلام است، ضمن آیات قرآن که دعوت به زندگی پاکیزه و حلال دارند؛ به این موضوع در روایات اسلامی نیز به آن تأکید شده است چراکه روح و روان انسان در گرو پاکی و حلال‌خوری است.
بنابراین در نامه ۴۵ نهج‌البلاغه مولا علی‌بن‌ابیطالب علیه‌السلام به عثمان‌بن‌حنیف انصاری والی بصره نامه‌ای مفصل می‌نویسد که بخش‌های مختلفی دارد که قسمتی از آن مربوط به رعایت حلال‌خوری و پرهیز از حرام‌خواری است البته جا دارد قبل از پرداختن به نکاتی در این رابطه شخصیت این فرد(عثمان‌بن‌حنیف انصاری) را به طور مختصر بشناسیم؛
در اسدالغابة نقل شده است که عثمان‌بن‌حنیف انصاری از صحابه رسول خدا(ص) می‌باشد و غزوه احد شرکت نموده و در زمان خلیفه سوم به خاطر حُسن شهرت والی بصره گردید و در جنگ جمل به نفع علی امیرالمومنین علیه‌السلام کناره گرفت. موهای سر و دست او را کندند و در دوران معاویه قبل از 15 رجب سال ۶۱ هجری درگذشت. بر اساس روایتی که در کتاب رجال مامقانی آمده است امام رضا(ع) فرمودند که عثمان بن حنیف به علی علیه السلام وفادار مانده است.
علی علیه‌السلام به والی بصره می‌نویسند: «فانظر الی ما تقضمه من هذا المقضم فما اشتبه علیک علمه فالفظه و ما ایقنت بطبیب وجهه فنل منه؛ بنگر به آنچه در دهان می‌گذاری و می‌خوری آنچه حلال بودن آن برای تو مشکوک است از دهان بیرون انداز و آنچه را که به حلال بودنش یقین داری تناول کن»
بنابر آنچه گفته شد؛ سبک زندگی امام علی(ع) در زندگی روزمره عبارت است از: حلال خوردن و پاک و پاکیزه زندگی کردن، عدم استفاده از آنچه که تردید در پاک بودن و حلال بودنش هست و استفاده از آنچه که انسان مطمئن است از راه حلال به دست آمده.
یادداشت از حبیب‌الله صابری‌نسب، فعال قرآنی
انتهای پیام
