واکاوی علل گسترش راست افراطی در جهان/1
امروز رویکرد برخورد تمدن‌ها و جنگ ادیان پیروز شده است
گروه سیاست و اقتصاد ــ عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: امروز در جهان مخالفان گفت‌وگو و افرادی که در خصوص برخورد تمدن‌ها و جنگ ادیان نظر داشتند، پیروز شده‌اند که این بسیار برای بشر نامناسب است.
روح‌الله اسلامی، عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی در خصوص تاثیر دیدگاه‌های تند دینی در سیاست‌ورزی سیاستمداران امروز جهان اظهار کرد: انتظار بر این بود که وقتی در قرن 21 وارد عصر اطلاعات می‌شویم، کمتر شاهد جریان‌های مذهبی باشیم زیرا تکنولوژی رشد فزاینده‌ای پیدا کرد. نظرات علمی بسیار زیاد شد، تحصیلات افزایش پیدا کرد، مهاجرت به شهرها زیاد شد و الگوهای دموکراتیک در دنیا شروع به رشد کرد.وی با بیان اینکه انتظار بر این بود که از 1990 به بعد، شاهد رشد جریان‌هایی باشیم که سکولار است که با دین مناسبات خوبی برقرار نمی‌کنند، عنوان کرد: برخلاف آن موردی را دیدیم که شروع آن از انقلاب اسلامی ایران بود زیرا در ایران یک انقلاب مذهبی اتفاق افتاد و روحانیان در ایران قدرت را به دست گرفتند. بعد از این اتفاقات شاهد بودیم که در منطقه خاورمیانه جنبش‌های اسلامی فعالیت خود را افزایش دادند.
اسلامی افزود: در آمریکای لاتین نیز گرایش‌های مسیحی توسط مردم معترض به خدمت گرفته شد و آن‌ها به این سمت رفتند که از مسیحیت برای خواسته‌های سیاسی خود استفاده کنند. در اروپا و آمریکا نیز شاهد ظهور جریان‌های مذهبی بودیم. با ورود به عصر اطلاعات شاهد نه تنها ظهور مذهب در عرصه عمومی و سیاستگذاریهایی که صورت می‌گیرد، بودیم بلکه شاهد ظهور جریان‌های تند مذهبی و آسیب زدن این جریان‌ها به روند صلح جهانی نیز هستیم.
عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: در اروپا به خوبی می‌توان جریان‌های راست افراط‌گرای مسیحی را مشاهده کرد که برای دفاع از کشور خود توجیهات مذهبی دارند و اقدامات تروریستی انجام می‌دهند. در آمریکا جریان محافظه‌کار، یعنی حزب جمهوری‌خواه نیز گرایش‌های مذهبی دارد. حتی در دوران قبل نیز جرج بوش حمله خود به عراق و افغانستان را با گزاره‌های مذهبی توجیه می‌کرد و اعتقاد شدیدی به مسیحیت از نوع پروتستان داشت. اکنون نیز ترامپ تا حدی مانند تمام جمهوری‌خواهان، گرایش‌های مذهبی دارد و این امر را می‌توان از مبارزه با سقط جنین، همجنسگرایی و اعتقاد به حضور تعالیم مسیح در زندگی مشاهده کرد.
اسلامی ادامه داد: آن‌ها درگیری‌هایی نیز با مسلمانان دارند و اسلام را یک دین دشمن تلقی می‌کنند. مبارزه آن‌ها با کشورهای اسلامی و مهار کردن اسلام نیز در همین راستا تعریف می‌شود؛ بنابراین در اروپا و آمریکا شاهد ظهور مذهب هستیم. پاپ قدرت بسیار زیادی پیدا کرده، نفوذ زیادی در جوامع کاتولیک به دست آورده، سفرهای خود را افزایش داده و پیام‌هایی که می‌فرستد بسیار زیاد شده است؛ در واقع کاتولیک‌ها نیز کنش‌های سیاسی انجام می‌دهند.
وی اضافه کرد: از سوی دیگر بودایی‌ها و ادیانی که در هندوستان و جنوب شرقی آسیا فعالیت دارند نیز کنش‌های تند و رادیکالی انجام می‌دهند. آن‌ها اقدامات تروریستی در مورد مسلمانان انجام دادند و به نام مذهب، مبارزه و برخوردهای شدیدی با مسلمانان داشتند. اسلام نیز در قرن 21 به همین سبک دارای جریان‌هایی شد که اقدامات تروریستی انجام داده و اعتقاد دارند که باید با مسیحیت، یهود و تمام کفار مبارزه کرده و از راه خشونت‌آمیز تلاش کنند که اهداف خود را برآورده کنند؛ بنابراین ما ابتدا شاهد ظهور مذهب در عرصه عمومی و کنش‌های سیاسی هستیم و بعد اینکه این ظهور، ظهوری خشونت‌بار، تند و رادیکال است.
افزایش بی‌ثباتی، جنگ و شورش موجب افزایش قدرت گرایش‌های تند مذهبی می‌شود
اسلامی با اشاره به اینکه دینداران دنیا تلاش می‌کنند نشان دهند که افرادی معتدل و عقلانی هستند، تصریح کرد: با این وجود جریان‌هایی که نماینده گرایش‌های تند هستند، نقش بسیاری دارند. هرچه بیکاری، بی‌ثباتی، جنگ و شورش افزایش پیدا کند، گرایش‌های تند مذهبی قدرت بیشتری پیدا می‌کنند.
عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: اکنون در خاورمیانه هرچه مردم شغل خود را از دست دهند و بی‌ثباتی سیاسی و جنگ‌های داخلی اتفاق بیفتد، احتمال اینکه جریان‌هایی مانند طالبان، القاعده یا داعش ظهور کند، بیشتر می‌شود. هر چه روند جهان به سمت توسعه، آبادانی، امنیت و صلح باشد، این جریان‌ها نمود کمتری دارد. با پیروزی ترامپ و جریان‌های جمهوری‌خواه و گرایش‌های جنگ‌طلبانه‌ای که دارد، روندهای قدرت‌گیری جریان‌های مذهبی تند افزایش پیدا می‌کند و ما می‌توانیم این مورد را در تمام دنیا مشاهده کنیم.
اروپا و به‌ویژه آمریکا گرایش‌های شدید مذهبی دارند
وی گفت: ما تصور می‌کنیم که غرب و مجموعه سیاستمدارانی که در کشورهای اروپا و آمریکا زندگی می‌کنند، دیندار نبوده و سکولار و بی‌دین هستند در حالی که در اروپا و به خصوص آمریکا گرایش‌های مذهبی شدید وجود دارد و مذهب در سیاست دخالت می‌کند اما تفاوتی که وجود دارد، این است که آن‌ها از مذهب به‌عنوان ابزار استفاده می‌کنند؛ یعنی مذهب عامل همبستگی و هویت کشورهای اروپایی و آمریکایی است؛ بنابراین هیچ‌گاه مذهب از کنش‌های سیاسی و هویت غربی حذف نشده و به شکل قدرتمندی در حال بازگشت بوده و مبانی آن در حال تجدید نظر است.
عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه در اروپا و آمریکا بحث‌های آخرالزمانی به معنای سطح پایینی که در کشورهای اسلامی مطرح می‌شود، نیست، عنوان کرد: یعنی اینگونه نیست که عده‌ای همه چیز را به قرائت‌های آخرالزمانی ربط دهند بلکه به این معناست که جهان به سمتی در حال حرکت بوده که آن سمت اراده خداوند است و انتهای تاریخ انتهای خیری خواهد بود. تمام ادیان، اغلب اندیشه‌ها و دستگاه‌های فلسفی نگاه‌هایی دارند مبنی بر اینکه در انتهای تاریخ چه اتفاقی می‌افتد که آن را به نفع خود بیان می‌کنند.
اسلامی افزود: بالطبع مسیحیان و گرایش‌هایی که اکنون در آمریکا قدرت دارند، بیان می‌کنند که حاکم شدن نظم آمریکایی همان وعده‌ای بوده که مسیح داده اما رسالتش بر عهده ماست؛ یعنی آمریکا حافظ و شکل‌دهنده این نظم محسوب می‌شود؛ بنابراین ما به این رسیدیم که مذهب در آمریکا و کشورهای اروپایی و بسیاری از کشورهای دیگر نقش تعیین‌کننده و اثرگذاری در سیاست‌های آن‌ها ایفا می‌کند اما متأسفانه شکل اثرگذاری و مکانیزم‌هایی که مذهب را در عرصه عمومی وارد کرده، مکانیزم‌های تند و رادیکالی است که باعث برخورد ادیان و تمدن‌های مختلف شده و رواداری تساهل و گفتوگوی بین ادیان و مذاهب را بسیار کاهش داده است.
عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: شاید یکی از راهکارها در این بحث، گفتوگوی تمدن‌ها باشد. این امر می‌تواند راهگشا باشد؛ یعنی فلاسفه، اندیشمندان و افرادی که دغدغه صلح و آزادی برای انسان‌ها دارند، بحث گفتوگوی قومیت‌ها، فرهنگ‌ها و ادیان مختلف را در پیش گیرند اما این راهکار راه به جایی نبرده و مخالفان گفت‌وگو و افرادی که در خصوص برخورد تمدن‌ها و جنگ ادیان نظر داشتند، پیروز شده‌اند که این بسیار برای بشر مناسب نیست که یک مسیحی، مسلمانان را به گلوله ببندد یا یک مسلمان بین گردشگران خود را منفجر کند. عملیات‌های انتحاری، تروریستی و خشونت برای بشر اصلاً مناسب نیست.
انتهای پیام
مطالب مرتبط
