نیازسنجی دستگاه‌های فرهنگی، رونق علوم انسانی را به همراه دارد
گروه دانشگاه: معاون پژوهشی و فناوری وزیر علوم، تحقیقات و فناوری ضمن انتقاد از نیازمحور نبودن پژوهش‌های علوم انسانی، تأکید کرد: نیازسنجی دستگاه‌های فرهنگی، رونق علوم انسانی را به همراه دارد.
وحید احمدی، معاون پژوهشی و فناوری وزیر علوم، تحقیقات وفناوری در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) در خصوص تحول در علوم انسانی با رویکرد نیازمحوری، اظهار کرد: یکی از سیاست‌های جدی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در دولت یازدهم این است که دانشگاه‌ها را به سمت انجام پژوهش‌های مورد نیاز جامعه سوق دهیم.
وی ادامه داد: دانشگاه‌های ما از ابتدای تاسیس تاکنون سه نسل را پشت‌سر گذاشتند. نسل اول دانشگاه‌های ایران، آموزش‌محور بود و نسل دوم پژوهش‌محور بود و نسل کنونی دانشگاه باید کارآفرین باشد و اولویت نخست آن در جهت‌گیری‌های تحقیقاتی به‌گونه‌ای باشد که خروجی آن تحقیق بتواند نیازی را از جامعه مرتفع کند.
معاون پژوهشی و فناوری وزیر علوم، تحقیقات وفناوری تصریح کرد: وقتی دانشگاه‌های ما نیازهای جامعه را در امور تحقیقاتی خود در نظر بگیرند، طبیعتا صنعت نیز سراغ آنها می‌آیند و از پژوهش‌های کاربردی آنها حمایت می‌کنند. این رابطه صنعت و دانشگاه‌ها منجر به توانمندترشدن صنایع و از طرفی حمایت از تحقیقاتی دانشگاهی می‌شود.
تولید علم رشته‌های علوم انسانی ناچیز است
احمدی خاطرنشان کرد: این مسئله درباره رشته‌های علوم انسانی نیز صدق می‌کند. هم اکنون 44 درصد ظرفیت دانشگاهی کشور به رشته‌های علوم انسانی اختصاص داده شده است، ولی با بررسی آمار می‌بینیم که سهم تولید مجموع رشته‌های علوم انسانی در کشور، بسیار ناچیز و غیرقابل ذکر است.
وی عنوان کرد: در برخی از این رشته‌ها تلاش نشده است که جایگاه خاص آن علوم در حل مشکلات جامعه مشخص شود. این‌گونه نیست که چون رشته‌های علوم انسانی در حیطه معقولات است، نمی‌تواند منجر به نیازسنجی و ارتباط بین صنایع شود. رشته‌های علوم انسانی به صورت مستقیم می‌تواند خوراک فکری دستگاه‌هایی مانند صدا و سیما، سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ... را فراهم کند.
این استاد دانشگاه بیان کرد: دستگاه‌های فرهنگی کشور که اعتبار و ردیف بودجه مشخص دارند، نیاز دقیق‌تری به بحث‌های پژوهشی دارند. به طور مثال، ما در مباحث قرآنی چالش‌هایی داریم که برنامه‌ریزی برای حل مشکلات آن نیازمند انجام پژوهش‌های دقیق و همه‌جانبه است.
وی یادآور شد: برای مثال، یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در امور قرآنی، میزان انس و ارتباط جوانان با قرآن کریم است. تبیین اینکه در کدام بخش‌های آموزشی، نیاز بیشتری به آموزه‌های قرآنی داریم، از دیگر مقولاتی است که می‌تواند دست‌مایه پژوهش‌های جدی محققان این عرصه قرار گیرد.
لزوم ارزیابی تاثیرگذاری برنامه‌های فرهنگی
احمدی اظهار کرد: بعد از گذشت سه دهه از پیروزی انقلاب اسلامی باید میزان اثرگذاری برنامه‌های فرهنگی کشور به صورت دقیق ارزیابی شود. در امور قرآنی علاوه بر این پژوهش‌های مستقیم، ما نیازمند انجام مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن کریم نیز هستیم تا تحقیقات فرارشته‌ای از علومی مانند جامعه‌شناسی و قرآن و نظایر آن صورت گیرد.
وی افزود: ما جلسات مشترکی با صاحب‌نظران و اساتید رشته‌های علوم انسانی داشتیم و در آنجا بیان کردم که ما فکر نکردیم که این تحقیقات ارزشمند خود را چگونه باید به بدنه جامعه ببریم و آنها را عملیاتی کنیم و به همین خاطر میزان تاثیرگذاری این علوم در بدنه جامعه بسیار کم شده است.
معاون پژوهشی و فناوری وزیر علوم، تحقیقات وفناوری گفت: در علوم غیرانسانی مانند مهندسی یا پزشکی و ... این نیازسنجی توسط صنایع صورت می‌گیرد و آنها مطالبات خود را از دانشگاه‌ها می‌خواهند و طبیعتا از این پژوهش‌ها نیز حمایت مالی می‌کنند. در علوم انسانی چون صنعت به این معنا مطرح نبوده، این نیازسنجی نیز شکل نگرفته است.
علت عقب‌افتادگی صنعت
وی توضیح داد: البته مشکل جدی صنعت و عقب‌ماندگی آن این است که به صورت دقیق نمی‌داند که به دنبال چیست. در مورد علوم انسانی و جامعه نیز، دستگاه‌های فرهنگی نمی‌دانند که از مراکز پژوهشی چه بخواهند. اگر پیشرفتی در صنعت کشور حاصل شده، به این خاطر است که بر نیازهای خود واقف می‌شود.
احمدی ادامه داد: این نیازسنجی در عرصه‌هایی مانند صنایع دفاعی به این شکل است که تحریم‌ها سبب شده است که نیاز مبرم به یک قطعه یا دانش یا فناوری خاص احساس شود و این نیاز به صورت کاملا واضح به مراکز علمی عرضه شود و در نهایت این چرخه ارتباط دانشگاه و صنعت به خوبی شکل بگیرد. در حوزه‌های فرهنگی نیز می‌توان به این وضوح عمل کرد و ارتباط بین دستگاه‌های فرهنگی و نهادهای علمی را شکل داد.
وی ابراز کرد: تحقیقات در نگاه کلی به دو بخش بنیادی یا پایه‌ای و تحقیقات کاربردی و توسعه‌ای تقسیم می‌شود که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در عرصه علوم انسانی از پژوهش‌های بنیادی حمایت می‌کند.
