به گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)، بیست و پنجمین مجموعه درسگفتارهایی درباره حافظ با حضور سهیلا صلاحیمقدم، عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا(س) عصر چهارشنبه ۱۵ مرداد در شهر کتاب برگزار شد.
صلاحیمقدم در این نشست به تحلیل و بررسی «حافظ و آندره ژید در آیینه ادبیات تطبیقی» پرداخت و گفت: ادبیات تطبیقی به دو صورت در فرانسه و آمریکا جلوهگر شده است، ادبیات تطبیقی در فرانسه سنتی بوده و موضوع تأثیر و تأثر مطرح است و در ادبیات تطبیقی آمریکا نیازی نیست حتماً یک اثر از اثری دیگر تأثیر گرفته باشد؛ از این رو این نوع ادبیات جدید و نوین است.
تأثیرپذیری از حافظ
وی با بیان این که آندره ژید و حافظ در حوزه ادبیات تطبیقی سنتی بوده است، افزود: دیوان حافظ در زبان فرانسه به صورت کامل ترجمه نشده است و شاعران از این ترجمههای ناقص استفاده کرده و به وی علاقهمند شدهاند، اما آندره ژید چون به زبان آلمانی تسلط داشت، ترجمههای کامل دیوان حافظ را به این زبان مطالعه کرد و تأثیر عمیقی از وی گرفت.
صلاحیمقدم ادامه داد: ویکتور هوگو خطاب به خود میگوید؛ «ای شاعر، کاش در سرزمین خسروها و سرزمین آفتاب و در میان عنبر و عود چشم به جهان گشوده بودی» که در مجموع میتوان گفت؛ شاعران سمبولیک فرانسه مانند ژان لاهور از حافظ الهام گرفتهاند.
وی در ادامه گفت: آندره ژید از دوستداران ادبیات فارسی بود و از میان سخنوران ایرانی به حافظ، سعدی، خیام و سپس به مولانا عشق میورزید. او در سال 1969 در پاریس به دنیا آمد. مادرش بسیار سختگیر بود و وی را مجبور به آشنایی با ادبیات، هنر و نقاشی کرد و در 20 سالگی با مالارمه رابطه دوستی صمیمی داشت. سپس به حزب کمونیست متمایل شد و به روسیه رفت و با توجه به اینکه فهمید مدینه فاضلهای که از آن سخن میگویند، دروغین است، به فرانسه بازگشت.
این عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا(س) بیان کرد: وی 50 مقاله و کتاب دارد و همه کتابهایش غیر از «مائدههای زمینی» دارای طنز اجتماعی است و «مائدههای زمینی» را میتوان یک اثر کلاسیک منثور خواند که اولین باب آن را با غزل حافظ آغاز کرده و آخرین باب را با غزلی از سعدی به پایان رسانده است.
آشنایی ژید با قرآن کریم
وی با بیان اینکه ژید با قرآن آشنا بوده است، تصریح کرد: با توجه به این آشنایی، کمتر کسی به این موضوع پرداخته است؛ چرا که در کتاب «مائدههای زمینی» در ابتدا این عبارت آمده است؛ «این هست میوههایی که ما از آن تناول کردیم» که مربوط به آیه 22 سوره بقره است و در این مورد مفهوم آیه را گرفته است و نحوه تنظیم اثر، همانند اثر سعدی تنظیم شده است.
صلاحیمقدم گفت: ژید اثرش را با غزل معروف حافظ «بخت خوابآلود ما بیدار خواهد شد مگر/زان که زد بر دیده آبی روی رخشان شما» آغاز میکند و در همهجا با ناتانائیل که همان «ساقی» است، به گفتوگو میپردازد. ژید منتقد ادبی بود و در آثارش به حافظ توجه فراوان نشان داده است و اصلاً نگاه عرفانی به شعرهای حافظ ندارد بلکه نگاهش کاملاً عادی است.
وی با بیان اینکه تمام «مائدههای زمینی» براساس یکی از غزلهای حافظ نوشته شده است، بیان کرد: با توجه به اینکه در ادبیات کشورهای دیگر به نامههای افراد اهمیت زیادی داده و آن را با ذرهبین بررسی میکنند، ژید در یکی از نامهها به دوستش یکی از غزلهای حافظ را نوشته است و این نشان میدهد که ژید از شعار دادن و ریاکاری بیزار بوده و یکی از اصولش افزودن خوشبختی به خوشبختی دیگران بوده است:
«ساقی بیا که شد قدح لاله پر ز می/ طامات تا به چند و خرافات تا به کی
بگذر ز کبر و ناز که دیدهست روزگار/ چین قبای قیصر و طرف کلاه کی
هشیار شو که مرغ چمن مست گشت هان/ بیدار شو که خواب عدم در پی است هی
خوش نازکانه میچمی ای شاخ نوبهار/ کآشفتگی مبادت از آشوب باد دی»
صلاحیمقدم ادامه داد: ژید در کتاب «مائدههای زمینی» علاوه بر ناتانئل قهرمان دیگری به نام «منالک» نیز دارد و در اثر خود 82 بار ناتانئل و 20 بار منالک را تکرار کرده است و درباره عقل و عشق به منالک میگوید؛ تو عقل روزمره را به من یاد ندادی، بلکه عشق را به من آموختی.