به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا) منطقه شمالغرب كشور، واژه عبرت، عربی و در فارسی به معنای پند و اندرز است كه اگر به معنای عام عبرت توجه كنيم، در میيابيم كه تمام آيات الهی پند و عبرت است.
قرآن، افزون بر مسائل احكام، عقايد و اخلاق، به مسايلی پرداخته كه در آن يا به صورت كنايه يا به صراحت، عبرت و پند نهفته است.
در كتاب «فرهنگ بزرگ جامع نوين» تأليف «احمد سياح» در موضوع و واژه «عبر» چنين آمده است: قرآن كريم در آيات متعددی به پند و عبرت گيری از عواقب رويدادهای زندگی و انسانهايی با سرنوشتهای متفاوت و ضرورت توجه به آن میپردازد، در فضيلت ضرورت عبرت آموزی همين بس كه خدای متعال به همه مؤمنان برای گرفتن درس از رويدادهای زندگی به آن سفارش میكند كه عاقبت به خيری و رستگاری را از نتايج آن دانسته است، آيه 11 سوره مباركه انعام «قُلْ سِيرُوا فِی الْأَرْضِ ثُمَّ انْظُرُوا كَیْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ» بگو! سير در زمين داشته باشيد تا بنگريد عاقبت تكذيب كنندگان چگونه شد.
قرآن كريم در آياتی گوناگون و گاه به صورت امر، انسان را به سير در زمين دعوت میكند، چنانچه خداوند در آيه 30 سوره مباركه آل عمران میفرمايد: «سِيرُوا فِی الْأَرْضِ فَانظُرُوا كَیْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِن قَبْلُ كَانَ أَكْثَرُهُم مُّشْرِكِينَ»، در روی زمين سير كنيد و ببينيد عاقبت كار مجرمان به كجا رسيد.
و در آيهای از سوره مباركه بقره، در قالب استفهام انكاری مردم را به اين امر فرا میخواند، «أَفَلَمْ یَسِيرُوا فِی الْأَرْضِ فَتَكُونَ لَهُمْ قُلُوبٌ یَعْقِلُونَ بِهَا أَوْ آذَانٌ یَسْمَعُونَ بِهَا فَإِنَّهَا لَا تَعْمَى الْأَبْصَارُ وَلَكِن تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِی فِی الصُّدُور،»ِ آيا آنان در زمين سير نكردند، تا دلهايی داشته باشند كه حقيقت را با آن درك كنند.
قرآن در بيش از 10 آيه، مردم را تشويق و ترغيب به مسافرت (سير فی الارض) كرده است، مسافرت و سير در زمين در فرهنگ قرآن، به معنای جهانگردی بیهدف نيست، بلكه به معنای پندگيری و عبرت آموزی و شناخت نشانههای خداوند و آگاهی از قدرت او و بررسی حوادث تاريخی گذشتگان است.
يكی از اهداف نقل تاريخ و داستان گذشتگان در قرآن، عبرت و پند برای مسلمانان است و در بسياری از آيات الهی، داستانهای پيامبران بزرگ بيان شده است كه در اين داستانها، هرگز هدف قرآن داستان سرايی محض نيست، بلكه هدف ارائه رهنمود از رهگذر اين داستانهای سازنده است.
اين دعوت اهداف مقدسی را دنبال میكند كه در آيات مختلفی به آن اشاره شده است اهدافی مانند بيداری قلوب، درك عاقبت پيشينيان كه از نظر قدرت، قوت و ثروت بر انسانهای كنونی برتری داشتند، درك عاقبت گناهكاران و دروغگويان، درك چگونگی خلقت و عظمت آن و ديدن شگفتیهای خلقت كه هر كدام از آن برای پنددهی و عبرت آموزی برای انسان كافی است.
به هر حال سير در زمين به تعبير امروزی جهانگردی و گردشگری يكی از شيوههای عبرت آموزی است كه مربيان میتوانند از اين طريق فراگيران خود را در موقعيت عبرت و تأثيرپذيری از آثار به جا مانده از پيشينيان قرار دهند.
در قرآن منابع ديگری از عبرتآموزی وجود دارد كه میتوان از آن به عنوان شگفتیهای خلقت نام برد همچون نزول باران، چهارپايان، ميوهها و دگرگونی شب و روز كه قرآن همه اينها را آيات الهی و نشانه عبرت دانسته است تا انسان را به شكر و انديشه وادار كند.