رمز محبوبيت و خوش نامی از ديدگاه اوليای الهی
گروه انديشه و علم: رمز محبوبيت و خوش نامی از ديدگاه اوليای الهی با استناد به آيات و روايات معصومين(ع) راهگشای زندگی تأثير گذار برای انسانهاست.
به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا) شعبه همدان، در اين مقاله كه در ماهنامه مذهبی، فرهنگی، اجتماعی «255»(سال ولادت حضرت ولی عصر(عج)) به چاپ رسيده است، حكمت هايی برگرفته از اوليای الهی را برمی شمرد كه توجه به آنها و كاربردشان در بهينه سازی روابط ما با ديگران سودمند است.
روحيه سازگاری با ديگران و كنار آمدن با توقع ها، سليقه ها، خواسته ها و حرف ها، به تدريج برای انسان «جا» از می كند. اين روحيه هم وقتی فراهم می آيد كه انسان هم «حقوق» ديگران را بشناسد، هم تصميم به مراعات آنها داشته باشد و ايجاد تنش می كند و ديگران را از پيرامون فرد، دور می سازد. حضرت علی(ع) می فرمايد: «رأس الحكمه مداراه الناس»، "سرآغاز حكمت، مدارا كردن با مردم است"(غررالحكم، ج4، ص52)
بايد پذيرفت كه سليقه ها و روحيه های همه يكسان نيست و همه ذوق و پسند و راه و روش ما را ندارند. ما هم چاره ای جز زيستن با آنان نداريم، پس بايد «مدارا» كنيم. اين همان هم زيستی است كه هر كه ندارد، در جامعه مطرود و مأيوس و تنها می شود.
برخورداری از اخلاق كريمانه و آراستگی به صفات خوب و رفتارهای انسانی، محبوبيت آور است. كيست كه نخواهد محبوب دلها شود و مورد توجه و محبت ديگران قرار گيرد و «قلعه دل ها» را بگشايد؟ اما راه و روش آن چيست و كليد گشودن قلبها كدام است؟
مگر می توان با زور، دلی را به دست آورد، يا در خانه دلی جای گرفت؟ تواضع و خاكساری عاملی برای محبوبيت است و احسان و نيكی و بخشندگی عامل ديگر است و «حسن خلق» و سلوك والا و اخلاق متعالی، عامل سوم.
ما بی نياز از دوست نيستيم. نداشتن دوست، نوعی غربت و تنهايی است. به فرموده حضرت امير(ع): «الغريب من لم يكن له حبيب» غريب، كسی است كه دوست نداشته باشد.(نهج البلاغه، حكمت65)
ارزش هركس به اندازه خدمت و خوبی و نفعی است كه از او به ديگران می رسد. ميزان محبوبيت مردم در دل ها نيز بستگی به اندازه خيری دارد كه از آنها عايد ديگران شود. سرور، كسی است كه خدمتی به ديگران كند. اين مضمون كلام حضرت علی(ع) است كه فرمود: «بالجود تسود الرجال»، مردان با جود و سخاوت به سيادت و آقايی می رسند.(غررالحكم، ج3، ص212)
اين نيز نوعی كمال در رفتار و سلوك با ديگران است كه بر محور داد و دهش انجام می گيرد. به قول سعدی در گلستان: مردم تا نان كسی را نخورند، نامش را به نكويی نبرند.
در سخنان امام علی(ع) چنين آمده است: «خير الناس من نفع الناس؛ بهترين مردم كسی است كه به مردم سود برساند».(همان، ص430) پيامد چنين رفتارهايی چيست؟ جز آنكه محيطی سرشار از صفا و صميميت برای انسان و جامعه پديد می آورد، الفت ها را می افزايد و زندگی ها را صفا می بخشد. چه لذت بخش است زيستن در كنار افرادی كه نيكوكاری، خوش رفتاری، نوع دوستی، خيررسانی، مهرورزی و خيرخواهی جزو سرشت و خصلت هميشگی آنان است.
امام علی(ع) می فرمايد: با مردم چنان ريست و معاشرت داشته باشيد كه اگر از دنيا رفتيد، در فقدان شما سوگوار و گريان باشند و اگر مانديد، نسبت به شما عاطفه و مهرورزی داشته باشند، «خالطوا الناس مخالطه ان متم معها بكوا عليكم و ان عشتم حنوا اليكم».(نهج البلاغه، حكمت10). كسی كه نه ديگران با او انس و الفت بگيرند، نه او با ديگران الفت داشته باشد خيری در او نيست.
روحيه انزوا طلبی و فردگرايی و خودخواهی، فرد را از چشم ها و دلها می اندازد. برعكس، انس و الفت و جوشيدن و گرم گرفتن با مردم، عواطف و محبت های آنان را فراهم می آورد. خداوند، از نعمت های خويش، ايجاد الفت بين دل های مردم را ياد می كند.(انفاق8، آيه63 و آل عمران3، آيه103) حضرت رسول(ص) نيز می فرمايد: «خيرالمؤمنين من كان مألفه للمؤمنين و لاخير فی من لايؤلف و لايألف(ميزان الحكمه، ج1، ص129،ح655) بهترين مؤمنان كسی است كه مايه الفت مؤمنان باشد و كسی كه نه ديگران با او انس و الفت بگيرند، نه او با ديگران الفت داشته باشد، خيری در او نيست».
كسی كه با مردم نمی جوشد و هميشه به دامن تنهايی و گوشه انزوا و خودگرايی پناه می برد، يا دچار غرور و تكبر است، يا از آثار و بركات الفت بی خبر است يا مشكلی در تربيت خانوادگی داشته كه او را «جمعی» بار نياورده اند و زمينه مناسب برای «مردم جوشی» او فراهم نساخته اند.
صاحبان روحيه سرد و خودگرا و مردم گريز، اغلب در كارهای عمومی شركت نمی كنند و برنامه های مشترك نمی تواند آنان را جذب كند. ابزار عاطفه به مردم و مشاركت و همراهی و هم دردی با آنان در امور و ياری رسانی در هنگامه نياز، پشتوانه ای برای روزهای «مبادا» فراهم می آورد.
حفظ «آبرو» ديگران، مهمترين نشانه دوستی و احتام و ارزش گذاری برای آنان است. آبرو، سرمايه ای است كه به اين راحتی به دست نمی آيد و گوهر نفيسی است كه اگر شكست، به اين آسانی قابل جبران نيست.
به همان اندازه كه «عيب جويی» امری نكوهيده و نارواست، «عيب پوشی» نسبت به يك برادر مسلمان و آبروداری نسبت به يك مؤمن، ضروری و فضيلت است.
وقتی از لغزش و عيبی از ديگری باخبر می شويد، جوان مردی اجاب می كند كه پرده پوشی كنيد و اگر نياز به تذكر است، به خودش بگوييد تا اصلاح كند.
در كلام اميرالمؤمنان(ع) است كه: ثمره اخوت و برادری آن است كه پشت سرش آبرويش را حفظ كنی و عيب هايش را به عنوان هديه به خودش بگويی.(غررالحكم، ج3، ص330)
روحيه سازگاری با ديگران و كنار آمدن با توقع ها، سليقه ها، خواسته ها و حرف ها، به تدريج برای انسان «جا» از می كند. اين روحيه هم وقتی فراهم می آيد كه انسان هم «حقوق» ديگران را بشناسد، هم تصميم به مراعات آنها داشته باشد و ايجاد تنش می كند و ديگران را از پيرامون فرد، دور می سازد. حضرت علی(ع) می فرمايد: «رأس الحكمه مداراه الناس»، "سرآغاز حكمت، مدارا كردن با مردم است"(غررالحكم، ج4، ص52)
بايد پذيرفت كه سليقه ها و روحيه های همه يكسان نيست و همه ذوق و پسند و راه و روش ما را ندارند. ما هم چاره ای جز زيستن با آنان نداريم، پس بايد «مدارا» كنيم. اين همان هم زيستی است كه هر كه ندارد، در جامعه مطرود و مأيوس و تنها می شود.
برخورداری از اخلاق كريمانه و آراستگی به صفات خوب و رفتارهای انسانی، محبوبيت آور است. كيست كه نخواهد محبوب دلها شود و مورد توجه و محبت ديگران قرار گيرد و «قلعه دل ها» را بگشايد؟ اما راه و روش آن چيست و كليد گشودن قلبها كدام است؟
مگر می توان با زور، دلی را به دست آورد، يا در خانه دلی جای گرفت؟ تواضع و خاكساری عاملی برای محبوبيت است و احسان و نيكی و بخشندگی عامل ديگر است و «حسن خلق» و سلوك والا و اخلاق متعالی، عامل سوم.
ما بی نياز از دوست نيستيم. نداشتن دوست، نوعی غربت و تنهايی است. به فرموده حضرت امير(ع): «الغريب من لم يكن له حبيب» غريب، كسی است كه دوست نداشته باشد.(نهج البلاغه، حكمت65)
ارزش هركس به اندازه خدمت و خوبی و نفعی است كه از او به ديگران می رسد. ميزان محبوبيت مردم در دل ها نيز بستگی به اندازه خيری دارد كه از آنها عايد ديگران شود. سرور، كسی است كه خدمتی به ديگران كند. اين مضمون كلام حضرت علی(ع) است كه فرمود: «بالجود تسود الرجال»، مردان با جود و سخاوت به سيادت و آقايی می رسند.(غررالحكم، ج3، ص212)
اين نيز نوعی كمال در رفتار و سلوك با ديگران است كه بر محور داد و دهش انجام می گيرد. به قول سعدی در گلستان: مردم تا نان كسی را نخورند، نامش را به نكويی نبرند.
در سخنان امام علی(ع) چنين آمده است: «خير الناس من نفع الناس؛ بهترين مردم كسی است كه به مردم سود برساند».(همان، ص430) پيامد چنين رفتارهايی چيست؟ جز آنكه محيطی سرشار از صفا و صميميت برای انسان و جامعه پديد می آورد، الفت ها را می افزايد و زندگی ها را صفا می بخشد. چه لذت بخش است زيستن در كنار افرادی كه نيكوكاری، خوش رفتاری، نوع دوستی، خيررسانی، مهرورزی و خيرخواهی جزو سرشت و خصلت هميشگی آنان است.
امام علی(ع) می فرمايد: با مردم چنان ريست و معاشرت داشته باشيد كه اگر از دنيا رفتيد، در فقدان شما سوگوار و گريان باشند و اگر مانديد، نسبت به شما عاطفه و مهرورزی داشته باشند، «خالطوا الناس مخالطه ان متم معها بكوا عليكم و ان عشتم حنوا اليكم».(نهج البلاغه، حكمت10). كسی كه نه ديگران با او انس و الفت بگيرند، نه او با ديگران الفت داشته باشد خيری در او نيست.
روحيه انزوا طلبی و فردگرايی و خودخواهی، فرد را از چشم ها و دلها می اندازد. برعكس، انس و الفت و جوشيدن و گرم گرفتن با مردم، عواطف و محبت های آنان را فراهم می آورد. خداوند، از نعمت های خويش، ايجاد الفت بين دل های مردم را ياد می كند.(انفاق8، آيه63 و آل عمران3، آيه103) حضرت رسول(ص) نيز می فرمايد: «خيرالمؤمنين من كان مألفه للمؤمنين و لاخير فی من لايؤلف و لايألف(ميزان الحكمه، ج1، ص129،ح655) بهترين مؤمنان كسی است كه مايه الفت مؤمنان باشد و كسی كه نه ديگران با او انس و الفت بگيرند، نه او با ديگران الفت داشته باشد، خيری در او نيست».
كسی كه با مردم نمی جوشد و هميشه به دامن تنهايی و گوشه انزوا و خودگرايی پناه می برد، يا دچار غرور و تكبر است، يا از آثار و بركات الفت بی خبر است يا مشكلی در تربيت خانوادگی داشته كه او را «جمعی» بار نياورده اند و زمينه مناسب برای «مردم جوشی» او فراهم نساخته اند.
صاحبان روحيه سرد و خودگرا و مردم گريز، اغلب در كارهای عمومی شركت نمی كنند و برنامه های مشترك نمی تواند آنان را جذب كند. ابزار عاطفه به مردم و مشاركت و همراهی و هم دردی با آنان در امور و ياری رسانی در هنگامه نياز، پشتوانه ای برای روزهای «مبادا» فراهم می آورد.
حفظ «آبرو» ديگران، مهمترين نشانه دوستی و احتام و ارزش گذاری برای آنان است. آبرو، سرمايه ای است كه به اين راحتی به دست نمی آيد و گوهر نفيسی است كه اگر شكست، به اين آسانی قابل جبران نيست.
به همان اندازه كه «عيب جويی» امری نكوهيده و نارواست، «عيب پوشی» نسبت به يك برادر مسلمان و آبروداری نسبت به يك مؤمن، ضروری و فضيلت است.
وقتی از لغزش و عيبی از ديگری باخبر می شويد، جوان مردی اجاب می كند كه پرده پوشی كنيد و اگر نياز به تذكر است، به خودش بگوييد تا اصلاح كند.
در كلام اميرالمؤمنان(ع) است كه: ثمره اخوت و برادری آن است كه پشت سرش آبرويش را حفظ كنی و عيب هايش را به عنوان هديه به خودش بگويی.(غررالحكم، ج3، ص330)
