زندگی نامه آيت‌الله‌العظمی سيد عزالدين حسينی‌زنجانی
/
اقامت در مشهد
در مشهد ابتدا جلسات دروس او در مدرسه سلیمان خان تشکیل می‌شد و سپس به مسجد امام صادق(ع) منتقل گشت.
تالیفات
كتاب‌ها و آثاری كه از او به جای مانده اغلب غیرفقهی است و بیشتر راجع به مسائل تفسیر و اخلاق:
رساله عملیه
مناسک حج
شرح زیارت آل یاسین
فیض العلیم فی شرح تحفة الحكیم
یکصد و ده سوال (که مشتمل بر ۱۱۰ عدد از استفتائاتی است که از او پرسیده شده)
مطارحات حول معیار الشرک فی القرآن (به زبان عربی و ترجمه فارسی)
زندگی‌نامه علامه فرزانه شیخ محمدجواد بلاغی
شرح خطبه حضرت زهرا (س)
شرح زیارت عاشورا
تفسیر سوره حمد
راه رستگاری در اخلاق
الانتزاعات من القرآن الكریم
تفسیر ترتیبی قرآن
حاشیه بر شرح منظومه ملاهادی سبزواری
شرح و نقد مثنوی معنوی
حاشیه بر اسفار ملاصدرا
تصوف و در نهایت شرح نهج‌البلاغه
رسالة فی حقیقة الایمان (تقریر)
تعلیقات بر تفسیر شبر (تقریر)
////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
نگاهی به زندگی‌نامه آیت الله سید عزالدین زنجانی
نگاهی به زندگانی حضرت آیت الله سید عزالدین حسینی زنجانی از استادان حضرت استاد حسن رمضانی
حضرت آیت الله العظمی سید عزالدین حسینی زنجانی (دامت برکاته) در سال ۱۳۰۰ه.ش درخاندان علم و فقاهت در شهر زنجان دیده به جهان گشودند. والد ایشان مرحوم حضرت آیت الله العظمی سید محمود حسینی زنجانی (رحمه الله علیه) از علمای پارسا و از بزرگان حوزه بود.
پدر ایشان سالهای متمادی در نجف اشرف از محضر بزرگان آن حوزه مقدسه استفاده کرده و از دروس آیات عظام نائینی، آقا ضیاء عراقی، شیخ الشریعه اصفهانی، سید محمد کاظم یزدی (صاحب عروه) و به خصوص از درس آیت الله العظمی حاج شیخ محمدحسین غروی اصفهانی (کمپانی) بهره برده بود و خود نیز شاگردان بزرگی را تربیت کرده بود.از مشهورترین شاگردان ایشان می‌توان به مرحوم آیت الله سید محمود طالقانی، مرحوم رضا روزبه زنجانی و فرزند بزرگوارشان (سید عزالدین) اشاره کرد.
تحصیلات
معظم له تحت نظارت و سرپرستی والد بزرگوار خود مقدمات و سطح و کمی از خارج را در زنجان فرا گرفته و در این حوزه از دروس والد معظم خود و دروس مرحوم آیت الله شیخ حسین دین محمدی (از شاگردان آخوند خراسانی) استفاده بردند.
معظم له سپس به شهر مقدس قم عزیمت کردند و در شهرعلم و فقاهت قم در فقه و اصول از محضر درس آیات عظام: آیت الله العظمی سید محمد حجت کوه کمری (به مدت ۱۴سال)، آیت الله العظمی سید حسین طباطبایی بروجردی (قریب ۱۰سال)، آیت الله العظمی سید صدرالدین صدر، آیت الله العظمی سید احمد خوانساری و آیت الله العظمی میرزا رضی زنوزی تبریزی تتلمذ فرمودند.
ایشان همچنین دوره کامل حکمت متعالیه را در محضر آیت الله العظمی امام خمینی، علامه سید محمد حسین طباطبایی تبریزی و آیت الله شیخ مهدی مازندرانی تحصیل کرده و در دروس اسفار هر سه حکیم متاله حضور یافتند.
معظم له جهت استفاده از حوزه درسی بزرگان حوزه مقدسه نجف مدت کوتاهی نیز به این حوزه مشرف شده و از درس آیت الله العظمی سید عبدالهادی شیرازی ، آیت الله العظمی سید ابوالقاسم خویی و آیت الله العظمی سید محسن حکیم استفاده کردند.
معظم له در بین اساتید فقه و اصول خود بیش از همه از مشرب فقهی حضرت آیت الله العظمی حجت کوه کمری متاثر شده اند و همانند استادشان در جمع بین روایات متعارض تبحر و برجستگی خاصی دارند.
فعالیتهای اجتماعی و سیاسی
معظم له بنا به درخواست حضرت والدشان از سال ۱۳۳۴ در زنجان مستقر شدند و در اداره حوزه علمیه و رسیدگی به امور شرعی و اجتماعی به مرحوم والد خود کمک می کردند. در سال ۱۳۴۲با نهضت حضرت امام خمینی همراه شدند و در منبر صراحتا از ایشان نام می بردند و به ترویج مرجعیت معظم له می پرداختند وسخنرانی های تندی بر علیه دستگاه حاکمه و قوانین طاغوتی ایراد می کردند که بالاخره دستگیر شدند و مدتی در تهران همراه با برخی اعاظم (از جمله شهید مطهری، مرحوم محمد تقی فلسفی، مرحوم شیخ حسین لنکرانی) زندانی شدند.
در اثر تداوم فعالیت ها و سخنرانی های معظم له بر علیه رژیم شاه، از سال ۱۳۵۱ از طرف ساواک مجبور به اقامت اجباری در شهر مقدس مشهد شدند و در این شهر به فعالیت های علمی و سیاسی خود ادامه دادند و همراه با دیگر ارکان این حوزه مقدسه به مناسبتهای مختلف اعلامیه می دادند و در تظاهرات پیشاپیش مردم حرکت می کردند.
تدریس
معظم له سطوح عالی دروس حوزوی را در حوزه های علمیه قم ، زنجان و مشهد تدریس کرده اند و بیش از سی سال است که در حوزه علمیه مشهد به تدریس خارج فقه و اصول ،تفسیر،کلام و عقاید و فلسفه مشغول هستند و بسیاری از افاضل حوزه و دانشگاه از دروس معظم له بهره مند بوده اند و تعدادی نیز به اخذ درجه اجتهاد از محضر ایشان نائل شده اند.
شاگردان
از شاگردان برجسته معظم له می توان به فرزند بزرگوارشان استاد سید محمد حسینی زنجانی، که خود مدرس خارج فقه و اصول هستند، اشاره کرد.
همچنین عارف فرزانه حضرت استاد حسن رمضانی خراسانی، کتابهای بدایة الحکمه و نهایة الحکمه مرحوم علامه طباطبایی و شرح منظومه حکیم سبزواری را از محضر ایشان استفاده کرده است.
مرجعیت
معظم له بنا به درخواست جمعی از مومنین و فضلاء حوزه در سال ۱۳۵۴ رساله عملیه خود را با عنوان رساله جامع الاحکام در مشهد مقدس منتشر کردند و جمعی از مومنین در تقلید به ایشان رجوع کردند.
پس از رحلت حضرت آیت الله العظمی اراکی، رساله فعلی معظم له با عنوان رساله توضیح المسائل در سال ۱۳۷۳ منتشر شد و جمع دیگری از مومنین در تقلید به ایشان رجوع کردند. فعلا دفاتر معظم له در شهرهای مشهد، زنجان و تبریز فعال هستند و در ایام حج بعثه معظم له به منظور پاسخ گویی به استفتاءات مقلدین و سایر امور شرعی در مدینه منوره و مکه مکرمه مستقر است.
تالیفات
از حضرت آیه الله العظمی حسینی زنجانی تاکنون چند اثر منتشر شده است که عبارتند از :
۱- رساله جامع الاحکام
۲- رساله توضیح المسائل
۳- مناسک حج و عمره مفرده
۴- شرح خطبه حضرت زهرا (سلام الله علیها)
۵- حکمت فاطمی ،خلاصه شرح خطبه حضرت زهرا (س)
۶- تفسیر سوره مبارکه حمد
۷- راه رستگاری ، جستاری در باب اسلام و ایمان
۸- مطارحات حول معیار الشرک فی القرآن
۹- معیار شرک در قرآن
۱۰- شرح زیارت عاشورا
۱۱- صد و ده پرسش و پاسخ [بخشی از استفتاء ات معظم له]
۱۲-زندگی نامه علامه فرزانه مرحوم شیخ محمد جواد بلاغی
آثار فقهی و اصولی ایشان از جمله تقریرات دروس اصول و فقه آیات عظام حجت و بروجردی و نیز تعلیقه بر وسیله النجاه آیه الله العظمی سید ابوالحسن اصفهانی هنوز به زیور طبع آراسته نشده است.
برخی از ویژگیهای علمی و روحی
از ویژگیهای علمی و روحی این مرجع عالی قدر می توان به نکات زیر اشاره کرد:
- معظم له بسیار خلیق، مهربان، متواضع، گشاده رو و با حوصله هستند.
- ایشان محبت و علاقه فوق العاده ای به خاندان اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) و به خصوص به جده بزرگوارشان (سلام الله علیها) دارند و جنبه ولایت در ایشان بسیار قوی است.
- معظم له علاقه فراوانی به مجلس روضه حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام دارند به طوری که بیش از ۳۵ سال است که به طور مرتب در بیت خود در مشهد روضه هفتگی برگزار می کنند و بر مصائب حضرت سید الشهداء علیه السلام اشک می ریزند.
- معظم له انس مخصوصی با ادعیه مأثور از اهل بیت( علیهم السلام) و به خصوص صحیفه سجادیه دارند به طوری که اکثر ادعیه مأثور را از حفظ هستند و همیشه در سخنان خود به جنبه های معرفتی این ادعیه اشاره می کنند و معتقدند که بسیاری از ادعیه ماثور از اهل بیت (علیهم السلام) مهجور واقع شده اندو کمتر به دقایق و ظرایف و محتوای عمیق این ادعیه توجه شده است.
- به دروس اعتقادی و تفسیر قرآن کریم اهمیت خاصی قائل هستند به طوری که درسهای عقاید و تفسیر معظم له تقریباً هیچ گاه تعطیل نشده است.
- معظم له یکی از مراجعی است که در کنار فقه و اصول و تفسیر در عرفان و فلسفه نیز صاحب نظر و دارای مطالعات عمیق هستند.
معظم له در حدیث دیگران
شخصیت علمی و معنوی معظم له در میان فضلاء و اهل خبره مشخص و مسلم است و نیازی به تعریف ندارد اما در آثار و سخنان برخی از بزرگان مطالبی درباره ایشان آمده که نقل آنها خالی از لطف نیست:
یک: مرحوم حضرت آیت الله العظمی سید محمدهادی میلانی در نامه هایی که خطاب به معظم له نوشته اند از ایشان با القابی چون “روح الفضیله و جثمانها”،” نادره الدهر”،”غیاث الاسلام” و “علامه” یاد کرده اند.
با بررسی مجموعه مکاتبات آیت الله العظمی میلانی، که تحت عنوان علم و جهاد در دو مجلد به چاپ رسیده است، معلوم می شود که ایشان چنین القابی را فقط برای معظم له به کار برده اند و برای دیگر اعاظم از القاب متعارف استفاده کرده اند.
دو: آیت الله شهید سید محمد علی قاضی طباطبایی در کتاب تحقیق درباره اول اربعین حضرت سید الشهداء( علیه السلام) به مناسبتی از معظم له یاد کرده اند و حدود چهل سال پیش از ایشان با عنوان” علامه” یاد کرده اند،
بخشی از نوشته آن مرحوم چنین است: “…پس از مراجعت از آن سفر[تبعید بافت] در زنجان به اقامت اجباری قریب شش ماه بودم و از مهربانی های اهالی زنجان عموما و از مهمان نوازی و محبت های بی پایان صدیقنا الاخ الامجد علامه جلیل آیت الله آقای حاج آقا عزالدین حسینی دامت برکاته خصوصا کاملا برخوردار بوده و به ویژه از مذاکرات علمی و مباحثات فقهی و ادبی و تاریخی که در حضور آن برادر مکرم معظم واقع می شد صفای عجیب و حظوظ روحی غریب داشت که به وصف نمی آید و به عبارت نمی گنجد”.
سه: مرحوم آیت الله شیخ علی فلسفی، از شاگردان مرحوم آیت الله العظمی خویی و صاحب اجازه اجتهاد بلند مرتبه از آن مرحوم، در مجلسی که اکثر علمای بزرگ مشهد در آن حضور داشتند در امری که نیاز به اجازه مجتهد جامع الشرایط و اعلم علمای بلد داشت از معظم له کسب اجازه می کنند و می فرمایند:”ما حضرت عالی را اعلم علمای بلد می دانیم”.
چهار: مرحوم آیت الله سید محمدحسین حسینی تهرانی در کتاب مهرتابان، یادنامه علامه طباطبایی، درباره معظم له چنین می نویسند:” رفیق شفیق و صدیق ارجمند حضرت آیت الله حاج سید عزالدین زنجانی (دامت برکاته) از مبرزین از قدماء شاگردان علامه طباطبایی( رحمه الله علیه) می باشند…مردی است جامع بین علم و عمل و بین معقول و منقول ، مفسر قرآن کریم ، وارد در ابحاث علمیه و فلسفیه و متعبد به عبودیت الهیه و متخلق به اخلاق حسنه می باشند و حقا می توان ایشان را یکی از نمونه های بارز مفاخر اسلام شمرد”.
پنج: آیت الله العظمی سید موسی شبیری زنجانی ، مرحوم شیخ آقا بزرگ طهرانی در طبقات اعلام الشیعه به شرح حال آیت الله سید محمود حسینی زنجانی(والد معظم له) پرداخته و سپس می‌گوید:«عالم فاضل معاصرآقای سید عزالدین فرزند سید محمود(سید عزالدین حسینی زنجانی) جانشین پدر در زنجان شده است. آقای سید موسی فرزند سید احمد زنجانی(سید موسی شبیری زنجانی) ساکن قم از هر دو یعنی از پدر و پسر تعریف و تمجید می کند».
شش: عارف فرزانه حضرت استاد حسن رمضانی می‌فرمود: علامه طباطبایی خیلی قبل از انقلاب، ایشان را امام زنجانی خطاب می‌فرمود - چون پدر و اجداد ایشان، امام جمعه زنجان بودند - و به ایشان ارادت ویژه داشت.
در مشهد ابتدا جلسات دروس او در مدرسه سلیمان خان تشکیل می‌شد و سپس به مسجد امام صادق(ع) منتقل گشت.
تالیفات
كتاب‌ها و آثاری كه از او به جای مانده اغلب غیرفقهی است و بیشتر راجع به مسائل تفسیر و اخلاق:
رساله عملیه
مناسک حج
شرح زیارت آل یاسین
فیض العلیم فی شرح تحفة الحكیم
یکصد و ده سوال (که مشتمل بر ۱۱۰ عدد از استفتائاتی است که از او پرسیده شده)
مطارحات حول معیار الشرک فی القرآن (به زبان عربی و ترجمه فارسی)
زندگی‌نامه علامه فرزانه شیخ محمدجواد بلاغی
شرح خطبه حضرت زهرا (س)
شرح زیارت عاشورا
تفسیر سوره حمد
راه رستگاری در اخلاق
الانتزاعات من القرآن الكریم
تفسیر ترتیبی قرآن
حاشیه بر شرح منظومه ملاهادی سبزواری
شرح و نقد مثنوی معنوی
حاشیه بر اسفار ملاصدرا
تصوف و در نهایت شرح نهج‌البلاغه
رسالة فی حقیقة الایمان (تقریر)
تعلیقات بر تفسیر شبر (تقریر)
////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
نگاهی به زندگی‌نامه آیت الله سید عزالدین زنجانی
نگاهی به زندگانی حضرت آیت الله سید عزالدین حسینی زنجانی از استادان حضرت استاد حسن رمضانی
حضرت آیت الله العظمی سید عزالدین حسینی زنجانی (دامت برکاته) در سال ۱۳۰۰ه.ش درخاندان علم و فقاهت در شهر زنجان دیده به جهان گشودند. والد ایشان مرحوم حضرت آیت الله العظمی سید محمود حسینی زنجانی (رحمه الله علیه) از علمای پارسا و از بزرگان حوزه بود.
پدر ایشان سالهای متمادی در نجف اشرف از محضر بزرگان آن حوزه مقدسه استفاده کرده و از دروس آیات عظام نائینی، آقا ضیاء عراقی، شیخ الشریعه اصفهانی، سید محمد کاظم یزدی (صاحب عروه) و به خصوص از درس آیت الله العظمی حاج شیخ محمدحسین غروی اصفهانی (کمپانی) بهره برده بود و خود نیز شاگردان بزرگی را تربیت کرده بود.از مشهورترین شاگردان ایشان می‌توان به مرحوم آیت الله سید محمود طالقانی، مرحوم رضا روزبه زنجانی و فرزند بزرگوارشان (سید عزالدین) اشاره کرد.
تحصیلات
معظم له تحت نظارت و سرپرستی والد بزرگوار خود مقدمات و سطح و کمی از خارج را در زنجان فرا گرفته و در این حوزه از دروس والد معظم خود و دروس مرحوم آیت الله شیخ حسین دین محمدی (از شاگردان آخوند خراسانی) استفاده بردند.
معظم له سپس به شهر مقدس قم عزیمت کردند و در شهرعلم و فقاهت قم در فقه و اصول از محضر درس آیات عظام: آیت الله العظمی سید محمد حجت کوه کمری (به مدت ۱۴سال)، آیت الله العظمی سید حسین طباطبایی بروجردی (قریب ۱۰سال)، آیت الله العظمی سید صدرالدین صدر، آیت الله العظمی سید احمد خوانساری و آیت الله العظمی میرزا رضی زنوزی تبریزی تتلمذ فرمودند.
ایشان همچنین دوره کامل حکمت متعالیه را در محضر آیت الله العظمی امام خمینی، علامه سید محمد حسین طباطبایی تبریزی و آیت الله شیخ مهدی مازندرانی تحصیل کرده و در دروس اسفار هر سه حکیم متاله حضور یافتند.
معظم له جهت استفاده از حوزه درسی بزرگان حوزه مقدسه نجف مدت کوتاهی نیز به این حوزه مشرف شده و از درس آیت الله العظمی سید عبدالهادی شیرازی ، آیت الله العظمی سید ابوالقاسم خویی و آیت الله العظمی سید محسن حکیم استفاده کردند.
معظم له در بین اساتید فقه و اصول خود بیش از همه از مشرب فقهی حضرت آیت الله العظمی حجت کوه کمری متاثر شده اند و همانند استادشان در جمع بین روایات متعارض تبحر و برجستگی خاصی دارند.
فعالیتهای اجتماعی و سیاسی
معظم له بنا به درخواست حضرت والدشان از سال ۱۳۳۴ در زنجان مستقر شدند و در اداره حوزه علمیه و رسیدگی به امور شرعی و اجتماعی به مرحوم والد خود کمک می کردند. در سال ۱۳۴۲با نهضت حضرت امام خمینی همراه شدند و در منبر صراحتا از ایشان نام می بردند و به ترویج مرجعیت معظم له می پرداختند وسخنرانی های تندی بر علیه دستگاه حاکمه و قوانین طاغوتی ایراد می کردند که بالاخره دستگیر شدند و مدتی در تهران همراه با برخی اعاظم (از جمله شهید مطهری، مرحوم محمد تقی فلسفی، مرحوم شیخ حسین لنکرانی) زندانی شدند.
در اثر تداوم فعالیت ها و سخنرانی های معظم له بر علیه رژیم شاه، از سال ۱۳۵۱ از طرف ساواک مجبور به اقامت اجباری در شهر مقدس مشهد شدند و در این شهر به فعالیت های علمی و سیاسی خود ادامه دادند و همراه با دیگر ارکان این حوزه مقدسه به مناسبتهای مختلف اعلامیه می دادند و در تظاهرات پیشاپیش مردم حرکت می کردند.
تدریس
معظم له سطوح عالی دروس حوزوی را در حوزه های علمیه قم ، زنجان و مشهد تدریس کرده اند و بیش از سی سال است که در حوزه علمیه مشهد به تدریس خارج فقه و اصول ،تفسیر،کلام و عقاید و فلسفه مشغول هستند و بسیاری از افاضل حوزه و دانشگاه از دروس معظم له بهره مند بوده اند و تعدادی نیز به اخذ درجه اجتهاد از محضر ایشان نائل شده اند.
شاگردان
از شاگردان برجسته معظم له می توان به فرزند بزرگوارشان استاد سید محمد حسینی زنجانی، که خود مدرس خارج فقه و اصول هستند، اشاره کرد.
همچنین عارف فرزانه حضرت استاد حسن رمضانی خراسانی، کتابهای بدایة الحکمه و نهایة الحکمه مرحوم علامه طباطبایی و شرح منظومه حکیم سبزواری را از محضر ایشان استفاده کرده است.
مرجعیت
معظم له بنا به درخواست جمعی از مومنین و فضلاء حوزه در سال ۱۳۵۴ رساله عملیه خود را با عنوان رساله جامع الاحکام در مشهد مقدس منتشر کردند و جمعی از مومنین در تقلید به ایشان رجوع کردند.
پس از رحلت حضرت آیت الله العظمی اراکی، رساله فعلی معظم له با عنوان رساله توضیح المسائل در سال ۱۳۷۳ منتشر شد و جمع دیگری از مومنین در تقلید به ایشان رجوع کردند. فعلا دفاتر معظم له در شهرهای مشهد، زنجان و تبریز فعال هستند و در ایام حج بعثه معظم له به منظور پاسخ گویی به استفتاءات مقلدین و سایر امور شرعی در مدینه منوره و مکه مکرمه مستقر است.
تالیفات
از حضرت آیه الله العظمی حسینی زنجانی تاکنون چند اثر منتشر شده است که عبارتند از :
۱- رساله جامع الاحکام
۲- رساله توضیح المسائل
۳- مناسک حج و عمره مفرده
۴- شرح خطبه حضرت زهرا (سلام الله علیها)
۵- حکمت فاطمی ،خلاصه شرح خطبه حضرت زهرا (س)
۶- تفسیر سوره مبارکه حمد
۷- راه رستگاری ، جستاری در باب اسلام و ایمان
۸- مطارحات حول معیار الشرک فی القرآن
۹- معیار شرک در قرآن
۱۰- شرح زیارت عاشورا
۱۱- صد و ده پرسش و پاسخ [بخشی از استفتاء ات معظم له]
۱۲-زندگی نامه علامه فرزانه مرحوم شیخ محمد جواد بلاغی
آثار فقهی و اصولی ایشان از جمله تقریرات دروس اصول و فقه آیات عظام حجت و بروجردی و نیز تعلیقه بر وسیله النجاه آیه الله العظمی سید ابوالحسن اصفهانی هنوز به زیور طبع آراسته نشده است.
برخی از ویژگیهای علمی و روحی
از ویژگیهای علمی و روحی این مرجع عالی قدر می توان به نکات زیر اشاره کرد:
- معظم له بسیار خلیق، مهربان، متواضع، گشاده رو و با حوصله هستند.
- ایشان محبت و علاقه فوق العاده ای به خاندان اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) و به خصوص به جده بزرگوارشان (سلام الله علیها) دارند و جنبه ولایت در ایشان بسیار قوی است.
- معظم له علاقه فراوانی به مجلس روضه حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام دارند به طوری که بیش از ۳۵ سال است که به طور مرتب در بیت خود در مشهد روضه هفتگی برگزار می کنند و بر مصائب حضرت سید الشهداء علیه السلام اشک می ریزند.
- معظم له انس مخصوصی با ادعیه مأثور از اهل بیت( علیهم السلام) و به خصوص صحیفه سجادیه دارند به طوری که اکثر ادعیه مأثور را از حفظ هستند و همیشه در سخنان خود به جنبه های معرفتی این ادعیه اشاره می کنند و معتقدند که بسیاری از ادعیه ماثور از اهل بیت (علیهم السلام) مهجور واقع شده اندو کمتر به دقایق و ظرایف و محتوای عمیق این ادعیه توجه شده است.
- به دروس اعتقادی و تفسیر قرآن کریم اهمیت خاصی قائل هستند به طوری که درسهای عقاید و تفسیر معظم له تقریباً هیچ گاه تعطیل نشده است.
- معظم له یکی از مراجعی است که در کنار فقه و اصول و تفسیر در عرفان و فلسفه نیز صاحب نظر و دارای مطالعات عمیق هستند.
معظم له در حدیث دیگران
شخصیت علمی و معنوی معظم له در میان فضلاء و اهل خبره مشخص و مسلم است و نیازی به تعریف ندارد اما در آثار و سخنان برخی از بزرگان مطالبی درباره ایشان آمده که نقل آنها خالی از لطف نیست:
یک: مرحوم حضرت آیت الله العظمی سید محمدهادی میلانی در نامه هایی که خطاب به معظم له نوشته اند از ایشان با القابی چون “روح الفضیله و جثمانها”،” نادره الدهر”،”غیاث الاسلام” و “علامه” یاد کرده اند.
با بررسی مجموعه مکاتبات آیت الله العظمی میلانی، که تحت عنوان علم و جهاد در دو مجلد به چاپ رسیده است، معلوم می شود که ایشان چنین القابی را فقط برای معظم له به کار برده اند و برای دیگر اعاظم از القاب متعارف استفاده کرده اند.
دو: آیت الله شهید سید محمد علی قاضی طباطبایی در کتاب تحقیق درباره اول اربعین حضرت سید الشهداء( علیه السلام) به مناسبتی از معظم له یاد کرده اند و حدود چهل سال پیش از ایشان با عنوان” علامه” یاد کرده اند،
بخشی از نوشته آن مرحوم چنین است: “…پس از مراجعت از آن سفر[تبعید بافت] در زنجان به اقامت اجباری قریب شش ماه بودم و از مهربانی های اهالی زنجان عموما و از مهمان نوازی و محبت های بی پایان صدیقنا الاخ الامجد علامه جلیل آیت الله آقای حاج آقا عزالدین حسینی دامت برکاته خصوصا کاملا برخوردار بوده و به ویژه از مذاکرات علمی و مباحثات فقهی و ادبی و تاریخی که در حضور آن برادر مکرم معظم واقع می شد صفای عجیب و حظوظ روحی غریب داشت که به وصف نمی آید و به عبارت نمی گنجد”.
سه: مرحوم آیت الله شیخ علی فلسفی، از شاگردان مرحوم آیت الله العظمی خویی و صاحب اجازه اجتهاد بلند مرتبه از آن مرحوم، در مجلسی که اکثر علمای بزرگ مشهد در آن حضور داشتند در امری که نیاز به اجازه مجتهد جامع الشرایط و اعلم علمای بلد داشت از معظم له کسب اجازه می کنند و می فرمایند:”ما حضرت عالی را اعلم علمای بلد می دانیم”.
چهار: مرحوم آیت الله سید محمدحسین حسینی تهرانی در کتاب مهرتابان، یادنامه علامه طباطبایی، درباره معظم له چنین می نویسند:” رفیق شفیق و صدیق ارجمند حضرت آیت الله حاج سید عزالدین زنجانی (دامت برکاته) از مبرزین از قدماء شاگردان علامه طباطبایی( رحمه الله علیه) می باشند…مردی است جامع بین علم و عمل و بین معقول و منقول ، مفسر قرآن کریم ، وارد در ابحاث علمیه و فلسفیه و متعبد به عبودیت الهیه و متخلق به اخلاق حسنه می باشند و حقا می توان ایشان را یکی از نمونه های بارز مفاخر اسلام شمرد”.
پنج: آیت الله العظمی سید موسی شبیری زنجانی ، مرحوم شیخ آقا بزرگ طهرانی در طبقات اعلام الشیعه به شرح حال آیت الله سید محمود حسینی زنجانی(والد معظم له) پرداخته و سپس می‌گوید:«عالم فاضل معاصرآقای سید عزالدین فرزند سید محمود(سید عزالدین حسینی زنجانی) جانشین پدر در زنجان شده است. آقای سید موسی فرزند سید احمد زنجانی(سید موسی شبیری زنجانی) ساکن قم از هر دو یعنی از پدر و پسر تعریف و تمجید می کند».
شش: عارف فرزانه حضرت استاد حسن رمضانی می‌فرمود: علامه طباطبایی خیلی قبل از انقلاب، ایشان را امام زنجانی خطاب می‌فرمود - چون پدر و اجداد ایشان، امام جمعه زنجان بودند - و به ایشان ارادت ویژه داشت.
