به گزارش خبرگزاری بينالمللی قرآن(ايكنا)، نشست تخصصی «ديپلماسی عمومی و بيداری اسلامی با تكيه بر ديدگاههای مقام معظم رهبری»، ساعت 21:30 تا 23:30 شب گذشته 28 تيرماه با حضور حجت الاسلام والمسلمين نجفعلی ميرزايی، عضو هيئت علمی جامعة المصطفی(ص) العالميه و سيد احمد نكويی، مديرعامل مركز مطالعات فرهنگی و ارتباطات راهبردی آفاق جهانی در نمايشگاه بين المللی قرآن كريم در مصلای امام خمينی(ره) برگزار شد.
در ابتدای اين نشست، حجت الاسلام والمسلمين نجفعلی ميرزايی، عضو هيئت علمی جامعة المصطفی(ص) العالميه ضمن سخنانی اظهار داشت: مسائلی كه پرداختن به بيداری اسلامی را به عنوان يك ضرورت مطرح میكند، تحقق برخی آسيبهايی است كه حضرت آيتالله خامنهای(مد ظله العالی) در آغاز موج بيداری اسلامی به آن اشاره كردند و ايشان در همان ابتدا تأكيد كردند كه اگر مديريت و رهبری درستی نسبت به اين جريان اتفاق نيفتد بيداری اسلامی با مشكلات جدی مواجه خواهد شد.
وی افزود: متأسفانه به دلايل متعددی ما شاهد آسيب ديدن بيداری اسلامی به ويژه در كشور مصر هستيم كه نشان از اين دارد كه هشدارهای زودهنگام و حكيمانه حضرت آيتالله خامنهای عملا تحقق پيدا كرده است.
ميرزايی تصريح كرد: در تمامی جهان اسلام ما كسی را سراغ نداريم كه در مديريت و راهبردی جريان بيداری اسلامی، تحليلهای و تفسيرهای جهانی، استراتژيك و جامعی ارائه كرده باشد، آنگونه كه مقام معظم رهبری به اين موضوع پرداخته اند، ايشان در شناخت ريشههای بيداری اسلامی حرفهای مهمی دارند و بنيان های تاريخی خيزش اسلامی منطقه را تبيين كردهاند و در شناخت وضعيت موجود اين حركت و نقاط ضعف و قوت آن تحليلهای علمی ارائه دادند، بنابراين ايشان بيداری اسلامی را به عنوان يك پديده مرتبط با سابق و در عين حال مرتبط با عوامل و عناصر تشكيلدهنده روز اين حادثه معرفی كردهاند و نسبت به افق و چشمانداز بيداری اسلامی، آسيبها و چالشهای احتمالی پيشرو نكاتی را ذكر كردهاند، و به درستی هم ريشههای اين حادثه را تبيين كرده اند و حقايق اين حركتها را به ويژه ابعاد و هويت اسلامی آن را به زبان منطقی و قاطعانهای تفسير كردند با وجود اينكه جريانهای زيادی در عرصه جهان عرب و غرب و حتی داخل ايران سعی میكردند از اسلامیبودن اين جريانها طفره برند و تلاش می كردند آن را يك جريان انسانی و به تعبيری سكولار تفسير كنند، در صورتی كه ايشان بر اسلاميت اين جريان تأكيد كردند.
حجت الاسلام ميرزايی گفت: مقام معظم رهبری به خوبی ماهيت و هويت جريان بيداری اسلامی را تبيين كردند، به طوری كه ماهيت آن را مرتبط با عوامل بيرونی، خارجی و واقعگرايانه و هويت آن را مبتنی بر شعارها، شخصيتها و نفوذ جريانهای اسلامگرا و پيروزی آنان در انتخابات دانستند.
اين استاد جامعه المصطفی(ص) اظهار داشت: حضرت آيت الله خامنه ای(مد ظله العالی) بيداری اسلامی را امتداد يك حركت تاريخی می داند، اين در حالی است متأسفانه اكثر تحليلگران عربی كمتر به بعد تاريخی اين جريان میپرداختند، در صورتی كه ايشان جريان خيزش مصر را در امتداد تاريخ نهضت اسلامی ـ عربی دو قرن اخير تلقی كردند و آن را حلقهای از حلقههای نهضت بيداری تصوير كردند كه اين نشان از درك بنيادين جامعهشناحتی تاريخی مقام معظم رهبری دارد، افرادی كه سادهلوحانه جريان انقلاب مصر را به فيسبوك و جوانان جريانهای مختلف ربط میدادند، در حقيقت عاجز از ارائه يك تفسير تاريخی و ريشهدار بودند، اما ايشان از همان آغاز اين حركت را حركتی در سمت و سوی نهضت جهان اسلام از سيد جمال الدين اسد آبادی تا به امروز تفسير كردند و در ميانه اين جريان نهضتی نظام اسلامی ايران است، در نتيجه اين باعث میشود كه هويتی كه برای اين بيداری تفسير كردند، هويتی ريشهدار و عميق باشد.
وی گفت: مقام معظم رهبری از همان ابتدا بر عرضه منطقی و بسيار جامع مجموعه عظيم تجريبات نظام جمهوری اسلامی به جهان عرب و كشورهای شاهد بيداری اسلامی تأكيد داشتند و ايشان تنها كسی هستند كه شالوده و چارچوب اصلی جمهوری اسلامی ايران كه به عنوان يك بيداری اسلامی زودهنگام در مقايسه با اين حركتها بود را به جهان عرب و سازندگان حركت بيداری اسلامی عرضه كردند. حضرت آيتالله خامنهای تمامی نقاط ضعف و چالشها و آسيب هايی را كه برای جريان بيداری اسلامی پيشبينی كردند به كشورهای شاهد اين تحولات ارائه دادند، اما متأسفانه به علت بیتوجهی به برخی فرمايشات ايشان شاهد هستيم كه در برخی كشورها اتفاقاتی افتاد.
حجت الاسلام ميرزايی، تزريق اعتماد به نفس و روحيه اميدبخشی در جهان عرب و جهان اسلام را از ديگر تأثيرات سخنان و تأكيدات مقام معظم رهبری در حوزه بيداری اسلامی دانست و گفت: از همان آغاز موج بيداری اسلامی در منطقه، فضای خوف، اختلاف، بدبينی و احساس نتوانستن در فضای اين كشورها موج میزد، اما مقام معظم رهبری با يك نگاه مقتدرانه به بانيان و سازندگان اين انقلاب ها اميد دادند و البته تأكيد كردند كه اگر مراعات نكنيد من نگران هستم كه اين انحرافها رخ بدهد.
وی گفت: آيت الله خامنه ای در حوزه بيداری اسلامی دشمنشناسی بيرونی و آسيبشناسی درونی را به خوبی تبيين كردند و پيوسته تأكيد داشتند كه نبايد تصور بكنيم كه رضايت غرب و آمريكا ممكن است به ما كمك بكند، بلكه آمريكا و غرب با جريان اسلامگرايی به هيچ روی، آشتی و مصالحه نمیكنند، اما متأسفانه غفلت از اين مبنا سبب شد كه برخی از جريانها آسيب ببينند كه بی توجهی به اين موضوع يكی از علت های مهم آسيب ديدن جريان اخوانالمسلمين در مصر بود، اگرچه جريان اسلامگرايی توده وار و در عمق جامعه مصر است و اسلام در سبك زيست مصریها وارد شده است و هويت مصریها اسلام است، بنابراين با سقوط اخوان المسلمين اسلامگرايی در مصر آسيب نديده است كه ريشه های مهم سقوط اخوانالمسلمين را می توان در عدم حساسيب نسبت به آمريكا و استكبار و اسرائيل دانست.
حجت الاسلام ميرزايی، تأسيس مرجعيت اسلامی برای رهبری و مديريت بيداری اسلامی را از ديگر پيشنهادات مقام معظم رهبری دانست و گفت: غرب در تلاش بود كه اين جريان را عربی و هويت آن را بهاری جلوه دهد و از طرف ديگر متأسفانه برخی هويت آن را سنی و مذهبی تلقی كردند به طوری كه در قانون اساسی مصر منبع مشروعيتبخشی به قانون را اهل سنت و جماعت ذكر كردند كه در واقع مذهبیسازی و قومیسازی منطق و ادبيات اين بيداری بود، اما مقام معظم رهبری تأكيد كردند چتری كه تمام اين جريانها را بايد رهبری بكند مرجعيت اسلامی و حاكميت اسلام است و مسئله قومی و مذهبی بسيار خطرناك است.
وی گفت: ساختارسازی و نظامسازی يكی ديگر از محورهای مهمی بود كه رهبر معظم انقلاب بر آن تأكيد داشتند كه انقلابها اگر مبتنی بر انديشهها و سيتسمهای جايگزين و بديل سامان پيدا نكنند، آسيب میبييند و ايشان همواره دو ركن مردمیبودن و حفظ مردم در صحنه و نظامسازی را بسيار مهم میدانستند.
ميرزايی خاطرنشان كرد: ارائه روشهای ايجاد يك مقاومت و مصونيت در برابر تهديدها از ديگر ديدگاه های ارزشمند مقام معظم رهبری در حوزه بيداری اسلامی بود كه ايشان در چندين سخنرانی تهديدها و روشهای مصون ماندن اين انقلابها را ذكر كردند.
حجت الاسلام ميرزايی در پايان مقام معظم رهبری را تنها تبيينگر رويكرد تمدنسازی برای انقلابهای اخير دانست و گفت: ايشان حركتهای بيداری اسلامی را گامهايی ارزشمند به سوی تمدنسازی اسلامی به معنای معماری ومهندسی جديد جوامع اسلامی در برابر الگوهای ليبراليستی و الگوهای شرقی و غربی دانستند.
سيد احمد نكويی نيز ضمن سخنانی در اين نشست به تبيين موضوع ديپلماسی عمومی و ارتباط آن با مقوله بيداری اسلامی پرداخت و گفت: مسئلهای كه ديپلماسی عمومی را به موضوع بيداری اسلامی گره میدهد، مردمی بودن و هويت ايجاد كردن اين دو جريان است، زيرا ديپلماسی عمومی پای هويت را به سياست خارجی باز كرده است.
وی گفت: از سوی ديگر ديپلماسی عمومی يك تحول هويتی است كه مخاطب آن مردم و اجتماع هستند كه اين موضوع از نقاط اشتراك آن با بيداری اسلامی به عنوان يك تحول اجتماعی و مردمی است.
سيد احمد نكويی تصريح كرد: مقام معظم رهبری از بيداری اسلامی به عنوان پيچ تاريخی ياد میكنند كه نظم بينالمللی را تغيير داده است و بازيابی هويتی، اسلام خواهی، مبارزه با ظلم و ديكتاتوریها، استكبارستيزی و ايجاد نظامهای جديد مبتنی بر خواست مردم مسلمان از ويژگیها و شاخصههای مهم انقلابهای منطقه از ديدگاه رهبر معظم انقلاب است.
وی در بخش ديگری از سخنان خود به تبيين موضوع ديپلماسی عمومی پرداخت و گفت: اين موضوع يك رويكرد جديد است كه در سالهای اخير در عرصه سياست خارجی كشورها شكل گرفته است و در آن نقش بازيگران غيردولتی و نهادهای مردمی، اهميت پيدا كرده است.
سيد احمد نكويی تصريح كرد: ديپلماسی به دو بخش ديپلماسی رسمی و ديپلماسی غير رسمی تقسيم میشود كه ديپلماسی رسمی بر اساس روابط ميان دولتها شكل میگيرد و ديپلماسی غيررسمی(عمومی) مبتنی بر روابط يك دولت با مردم و ومخاطبان جهانی خود است.
مديرعامل مركز مطالعات فرهنگی و ارتباطات راهبردی آفاق جهانی خاطرنشان كرد: در جهان كنونی انتقال پيام متأثر از 4 حوزه امنيت، سياست داخلی، فرهنگ و سياست خارجی است و در حقيقت پذيرش ديپلماسی عمومی از سوی كشورها بيانگر اهميت اين قضيه است و گسترش نهادهای مدنی يكی از عوامل مهم اهميت پيدا كردن ديپلماسی عمومی است.
وی گفت: تصور غالب ميان كارگزاران سياست خارجی اين است كه ديپلماسی میتواند ابزاری ارزشمند در سياست خارجی باشد، اما بررسیهای دقيقتر نشان میدهد امروز ماهيت نظام بينالملل با مسئله ديپلماسی عمومی پبوند خورده است و اگر اين را مبنا قرار دهيم میتوان گفت سياست خارجی به بلوغ رسيده است، چرا كه به اهميت ديپلماسی عمومی پی برده است.
اين عضو هيئت علمی دانشگاه يادآور شد: نكته محوری كه همه تعاريف از ديپلماسی عمومی دارند اين است كه ايجاد يك نوع ارتباط مستقيم با مردم يك كشور است كه اين ارتباط به صورتی هدايت شده و در جهت اهداف خاصی است كه از جمله اين اهداف تلاش برای شناساندن معانی و مفاهيم و انتقال ارزشهای خود به مردم كشورهای ديگر است.
سيد احمد نكويی گفت: بهبود تصوير و پرستيژ يك كشور از ديگر كاردكردهای ديپلماسی عمومی است كه پرستيژ بينالمللی يك كشور را ارتقا میدهد و از طريق ديپلماسی عمومی میتوان سياستها را تبيين و با تأثيرگذاری بر بر رفتار مردم كشور، رفتار سياسی حاكمان يك كشور را تغيير داد.
وی گفت: در منطق سياست خارجی ايران، اهداف آن بيش از آن كه بر اساس ديپلماسی رسمی بنا شده باشد بر محور ديپلماسی عمومی بنا شده است كه نفی سلطهگری، عدالت طلبی و ظلم ستيزی، حمايت از مسلمانان و مستضعفان، و دعوت به امت واحده جهانی 4 اصل از اصول حاكم بر سياست خارجی ايران است كه اين اصول دربرنداره مفاهيم ارزشی است كه در حوزه سياست خارجی كاربرد دارد و اين اصول بيانگر اين است كه در سياست خارجی ايران مردم را به عنوان اصل قرار داده شدهاند.
نكويی بيان كرد: در ابتدای انقلاب شاهد پديده ای تحت عنوان «صدور انقلاب» بوديم كه معنای سنتی ديپلماسی عمومی بود و در حقيقت، راهبرد صدور انقلاب در دهه اول انقلاب مبتنی بر حمايت از نهضتها بود، اما در دهه دوم انقلاب، اين مقوله تحت عنوان مجموعهای از فعاليتهای سياسی نمود پيدا كرد و گام سوم صدور انقلاب اكنون مجموعهای از فعاليتهای فرهنگی است كه اين مفهوم به ديپلماسی عمومی نزديكتر است.
وی خاطرنشان كرد: به جهت تاريخی دو نوع ديپلماسی عمومی در رفتار سياست خارجی وجود دارد كه شيوه اول رابطه دولت و ملت بيرون از مرزهای خود كه شيوه سنتی است و شيوه نوين ديپلماسی عمومی مبتنی بر رابطه دوجانبه مردم و مردم است، اتفاقی كه هنور در ايران به صورت مطلوب نيفتاده است.
اين تحليلگر سياسی گفت: در تحولات بيداری اسلامی مردم ايران میتوانند با كسانی كه باورها و ارزشهای جمهوری اسلامی را پذيرفتهاند، ارتباط اثربخشی داشته باشند كه نقش سازمانهای غيردولتی و نهادهای مدنی در اين عرصه بسيار حائز اهميت است.
وی به ديدگاههای ارزشمند مقام معظم رهبری در حوزه ديپلماسی عمومی جمهوری اسلامی اشاره كرد و گفت: 1ـ تبيين منطق و فلسفه انقلاب اسلامی2 ـ الهام بخشی به مسلمانان در عرصههای مختلف 3 ـ هويتدهی و هويتبخشی 4ـ تلاش برای تقويت پيوندهای فرامرزی امنيتی 5ـ تبيين حرف نو جمهوری اسلامی در عرصههای مختلف از جمله كرامت انسانی، حقوق بشر، زندگی معنوی، تمدن دينی، مردم سالاری دينی 6ـ مقابله با مصادره هويتی و مفهومی انقلابها توسط غربیها از جمله ديدگاههای مقام معظم رهبری نسبت به حوزه ديپلماسی عمومی است كه ما بايد با تكيه بر اين اصول به سوی احيای تمدن نوين اسلامی تلاش كنيم.
سيد احمد نكويی در پايان گفت: وظايف ملت مسلمان ايران به عنوان كنشگران ديپلماسی عمومی اين است كه بايد در عرصههای مختلف زندگی بشر مدل ارائه كنند كه مقام معظم رهبری با طرح الگوی اسلامی پيشرفت در پی تلاش برای سازماندهی اين مسئله بودند و ما بايد به سمت شكلگيری روابط مردم و مردم حركت كنيم كه در اين زمينه بايد نهادسازی كنيم كه در دل اين نهادسازی، گفتمانسازی ايجاد كنيم و بايد برای تقويت روابط راهبردی با ملتهای ديگر تلاش كنيم.