هدایت ویژه الهی و نیل به مقصد اعلای انسانیت؛ ملزوم قطعی اراده بر ترک گناه

به گزارش خبرگزاری بین المللی قرآن (ایکنا)، جلسه تفسیر آیت‌الله محمد محمدی ری شهری شب گذشته، ششم آذر بعد از نماز مغرب و عشاء در مصلای حرم حضرت عبدالعظیم(ع) برگزار شد.
آیت‌الله ری شهری این جلسه را که به تفسیر سوره حمد اختصاص داشت، با ذکر دو پرسشی که از سوی حاضران در رابطه با بحث جلسات قبل طرح شده بود، آغاز کرد و گفت: سؤال شده است که آیا محرومیت از نعمت‌های الهی منحصر به گناهان کفر، ظلم، فسق، دروغ و اسراف است و آیا می‌توان سوءنیت را معلول عدم توفیق الهی دانست. پاسخ هر دو سؤال این است که محرومیت از نعمت های الهی نتیجه گناه است.
وی افزود: اگر کسی توفیق پیدا کرده و اراده بر ترک گناه کند، هدایت ویژه خدا شامل حالش می‌شود و با عنایت خاص الهی به راه مستقیم هدایت می‌شود و به مقصد اعلای انسانیت می رسد.
این مفسر قرآن با بیان اینکه چهار گونه نعمت داریم لیکن سه گونه از این نعمت ها مصداق «أَنعَمتَ عَلَیهِمْ» نیست، گفت: نعمت های ظاهری و باطنی همگانی، نعمت های ظاهری ویژه سه نوع نعمت هستند که عبارتند از امکانات مادی عمومی، استعدادهای معنوی عمومی و موفقیت های مادی خاص، اینها نعمت هستند اما نعمت موقت هستند، اگر نعمت چهارم ضمیمه آن ها شود، کامل می شوند.
وی گفت: نعمت های پنداری نیز داریم، که خیال می کنیم نعمت هستند، اما نیستند. آیات 72 و 73 از سوره نساء «وَإِنَّ مِنکُمْ لَمَن لَّیُبَطِّئَنَّ فَإِنْ أَصَابَتْکُم مُّصِیبَةٌ قَالَ قَدْ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَیَّ إِذْ لَمْ أَکُن مَّعَهُمْ شَهِیدًا ﴿۷۲﴾ وَلَئِنْ أَصَابَکُمْ فَضْلٌ مِّنَ الله لَیَقُولَنَّ کَأَن لَّمْ تَکُن بَیْنَکُمْ وَبَیْنَهُ مَوَدَّةٌ یَا لَیتَنِی کُنتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزًا عَظِیمًا ﴿۷۳﴾؛ و قطعا از میان شما کسى است که کندى به خرج دهد پس اگر آسیبى به شما رسد گوید راستى خدا بر من نعمت بخشید که با آنان حاضر نبودم (۷۲) واگر غنیمتى از خدا به شما برسد چنانکه گویى میان شما و میان او [رابطه] دوستى نبوده خواهد گفت کاش من با آنان بودم و به نواى بزرگى مى‏رسیدم (۷۳)» اشاره به این نعمت هاست.
آیت الله ری شهری در توضیح این آیه اظهار کرد: شخص فکر می کند به جبهه نرفتن نعمت است، در حالیکه جانباز شدن و زخم برداشتن بدن در این راه و شهید شدن برای انسان در آن دنیا ثمرات غیر قابل وصفی دارد.
وی با اشاره به معنای آیه «صِرَاطَ الَّذِینَ أَنعَمتَ عَلَیهِمْ غَیرِ المَغضُوبِ عَلَیهِمْ وَلاَ الضَّالِّینَ» گفت: راه کسانی که خدا نعمت به آن ها داده است. مقصود از این آیه کسانی هستند که از نعمت خاص باطنی یعنی توفیق هدایت ویژه الهی برخوردار شده اند.
وی عنوان کرد: آیه 69 از سوره نساء «وَ مَن یُطِعِ اللّهَ وَالرَّسُولَ فَأُوْلَئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَیْهِم مِّنَ النَّبِیِّینَ وَالصِّدِّیقِینَ وَالشُّهَدَاء وَالصَّالِحِینَ وَحَسُنَ أُولَئِکَ رَفِیقًا؛ و کسانى که از خدا و پیامبر اطاعت کنند در زمره کسانى خواهند بود که خدا ایشان را گرامى داشته [یعنى] با پیامبران و راستان و شهیدان و شایستگانند و آنان چه نیکو همدمانند»، این را بیان فرموده است، انبیاء، شهدا، صدیقین، صالحین گروه نعمت یافتگان هستند. از خداوند می خواهیم به راهی که آن ها در زندگی رفتند ما را هدایت فرما.

نبوت، صدق، شهادت و صلاح؛ بزرگترین نعمت های الهی
این مفسر قرآن با اشاره به این آیه، چهار دسته از بزرگترین نعمت های الهی را برشمرد و گفت: نعمت نبوت، صدق، شهادت و صلاح، از همه نعمت های الهی بزرگتر هستند و هر کس به یکی از اینها برسد به درجه اعلای انسانیت رسیده است.
آیت الله ری شهری با بیان اینکه پیامبران از بالاترین نعمت هدایت و توفیق الهی برخوردار بوده اند، اظهار کرد: آیه 58 از سوره مریم به این مطلب اشاره دارد، «أُوْلَئِکَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِم مِّنَ النَّبِیِّینَ مِن ذُرِّیَّةِ آدَمَ وَمِمَّنْ حَمَلْنَا مَعَ نُوحٍ وَمِن ذُرِّیَّةِ إِبْرَاهِیمَ وَإِسْرَائِیلَ وَمِمَّنْ هَدَیْنَا وَاجْتَبَیْنَا إِذَا تُتْلَى عَلَیْهِمْ آیَاتُ الرَّحْمَن خَرُّوا سُجَّدًا وَبُکِیًّا؛ آنان کسانى از پیامبران بودند که خداوند بر ایشان نعمت ارزانى داشت از فرزندان آدم بودند و از کسانى که همراه نوح [بر کشتى] سوار کردیم و از فرزندان ابراهیم و اسرائیل و از کسانى که [آنان را] هدایت نمودیم و برگزیدیم [و] هر گاه آیات [خداى] رحمان بر ایشان خوانده مى‏شد سجده‏کنان و گریان به خاک مى‏افتادند»، این آیه بالاترین هدایت ها و توفیق ها را نشان می دهد که توفیقاتشان ریشه در عملشان داشته است. اینها مشمول نعمت الهی هستند.
وی عنوان کرد: پیامبران با بهره گیری از هدایت ویژه الهی تعلیم و تربیت جامعه را برعهده دارند، بنابراین راه آنها صراط مستقیم است.