دانشواره علوم انسانی قرآن‌بنیان در دست تدوین است/ استخراج مبانی قرآنی 10 رشته علمی

مرتضی سلمان‌نژاد، سرپرست گروه مطالعات قرآن، حدیث و سیره مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادق در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، گفت: این گروه در مهرماه سال 1386 با نام گروه مطالعات قرآنی تاسیس شد اما از سال 1389، گروه به مطالعات قرآن، حدیث و سیره تغییر نام داد.
وی در تشریح اهداف این گروه بیان کرد: ایجاد زمینه‌های پژوهشی نوین در حوزه‌های مطالعاتی قرآن و حدیث و سیره، زمینه‌سازی در جهت نوآوری در نظریه‌پردازی قرآن، حدیث و سیره، بسترسازی در جهت پرورش نیروهای مستعد و خلاق و توسعه مطالعات میان رشته‌ای در حوزه قرآن، حدیث و سیره از اهداف درنظر گرفته شده برای این گروه است.
سلمان‌نژاد به طرح‌هایی که در این گروه انجام گرفته و یا در جریان است اشاره کرد و گفت: در حال حاضر طرح‌های پژوهشی که انجام و پایان گرفته‌اند شامل طرح پژوهشی زندگی و ابعاد شخصیت امام رضا (ع) در دو جلد، برگزاری همایش سراسری علمی و پژوهشی« صحیفه رضویه» و انتشار مقاله‌های این همایش، بررسی اسناد نهج البلاغه با رویکرد نظری و عملی در شش جلد، نظام واره شبکه معنایی قرآن که ‌می‌تواند تحول بزرگی در حوزه مطالعات علوم قرآنی ایجاد کند و تدوین دانشواره علوم انسانی قرآن بنیان، (الهدی) که در جریان است.
وی اضافه کرد: طرح الهدی بر استخراج مبانی قرآنی ده رشته‌ای که منتخب شورای عالی انقلاب فرهنگی است، تمرکز دارد و اکنون در دو بخش دنبال می‌شود که فاز اول آن ناظر بر روش‌شناسی فرآیند طرح است و امیدواریم فاز دوم آن از مهرماه سال جاری به صورت عملیاتی بر روی 10 رشته فلسفه و کلام، فقه و اصول، روانشناسی، جامعه شناسی، فرهنگ و ارتباطات، حقوق، علوم سیاسی، اقتصاد، مدیریت و تعلیم و تربیت آغاز شود.
وی بیان کرد: در حال حاضر دو جلد کتاب ناظر بر روش‌شناسی این پروژه در حال انجام است و فاز دوم به صورت عملیاتی بر رشته‌های نام برده شده، تمرکز می‌کند. 
سلمان‌نژاد به معرفی مراحل اجرایی طرح الهدی پرداخت و گفت: تدوین منطق علمی و سیر مراحل و نتایج مطلوب طرح، تدوین آیین نامه‌ها و ضوابط علمی مورد نیاز، روش‌شناسی کشف و شناسایی و طبقه بندی مفاهیم قرآن کریم،  ر‌وش‌شناسی کشف و شناسایی و طبقه بندی مفاهیم علوم انسانی، مبانی و روش نشان‌گذاری جهت برقراری پیوند میان معانی علوم قرآنی و علوم انسانی، مبانی و روش توزیع موضوعی جهت استخراج آرای تفسیری و روش شناسی تحلیل نهایی مبانی نظری علوم انسانی مبتنی بر علوم قرآنی، مراحل اجرایی طرح را شامل می شوند.
وی با اشاره به آثار منتشر شده و فعالیت‌های انجام گرفته توسط این گروه از سال 89 تا به اکنون گفت: طرح زندگی و ابعاد شخصیتی امام جعفر صادق (ع)، مبانی و روش اندیشه علمی امام صادق (ع)، برگزاری سلسله جلسات هم‌اندیشی با موضوع طبقه بندی علوم انسانی و اسلامی و چا‌پ کتابی با مضمون این جلسات در آینده از جمله دیگر آثار منتشر شده توسط گروه مطالعات قرآن، حدیث و سیره مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادق هستند.

برگزاری ترم‌های تحصیلی در مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادق (ع)
وی به دیگر فعالیت‌های این گروه اشاره کرد و افزود: گروه مطالعات قرآن، حدیث و سیره تاکنون چهار ترم تحصیلی در قالب دوره‌های آموزشی با موضوع «بررسی نظامات اجتماعی زمان نزول قرآن کریم با تاکید بر انسان‌شناسی» را با حضور دکتر احمد پاکتچی برگزار کرده است.
سلمان‌نژاد در ادامه گفت: در این دوره‌ها  مباحث مختلفی مانند انسان‌شناسی اقتصادی در قرآن کریم، انسان‌شناسی سیاسی در قرآن، تحلیل، بافت نزول  تکیه بر شرایط تاریخی و جغرافیایی، انسان‌شناسی دینی، نظام دینی در قرآن از منظر انسان‌شناسی وبنیادهای فرهنگ از منظر قرآن تحلیل و بررسی می‌شود. این مباحث در قالب «تحلیل نظام‌های اجتماعی زمان نزول با رویکرد انسان شناسی از منظر قرآن»  در قالب 10 جلد منتشر خواهد شد.
وی با بیان اینکه هیات علمی مستقل درمرکز تحقیقات برای گروه قرآن، حدیث و حدیث حضور ندارد، گفت: مجموعه اساتید حاضر بیشتر از 20 نفر هستند که شامل اعضای هیات علمی حاضر دردانشگاه و خارج از آن می شوند و ما با این افراد به صورت ارائه مقاله و انجام کارهای پژوهشی همکاری می‌کنیم.
سلمان نژاد بیان کرد: تعداد پژوهشگران این مرکز نزدیک به 30 نفر هستند که ارتباط ما با آنها به شکل ارائه مقاله،  کتاب علمی و انجام پژوهش در حوزه‌های مختلف است. بیشتر پژوهشگران ما از دانش آموخته‌های دانشگاه امام صادق هستند اما از دیگر دانشگاه‌های کشور مانند فردوسی مشهد، تهران، قم، شهید بهشتی، علوم تحقیقات، پژوهشکده‌های مختلف و حوزه‌های علمیه هم عضو می‌گیریم.

برنامه‌محور عمل می‌کنیم
وی اضافه کرد: ما در این مرکز برنامه‌محور عمل می‌کنیم تا اینکه بر خروجی و انتشار کتاب تمرکز داشته باشیم. ما بر کیفیت کارهای‌مان تاکید زیادی داریم و به دو پروژه انسان‌شناسی و الهدی توجه ویژه‌ای می‌کنیم. خروجی این دو طرح در حدود 25 جلد کتاب خواهد بود که بخشی از آن آماده شده است.
وی اظهار داشت: ما  در انجام کارهای خود تاکید بر مطالعات میان رشته‌ای داریم زیرا در مطالعات قرآنی با موضوعات و سوالات جدیدی روبرو هستیم که کمتر به آنها پاسخ داده شده است.

سلمان‌نژاد با بیان اینکه منظور ما از میان‌رشته‌ای در پژوهش‌های قرآن، حدیث و سیره، استفاده حداکثری از روش‌های علوم در تولیدهای نوین در عرصه‌های قرآن و حدیث است، گفت: ما در تلاش هستیم تا با اتکا به مبانی نظری و روش‌شناسی مطالعات میان‌رشته‌ایی، امکان ظهور بسیاری از خلاقیت‌ها و نوآوری‌ها را برای پژوهشگران این عرصه فراهم نموده و زمینه‌های  محصور نمودن در مرزهای غیرمنعطف رشته‌ای را از بین ببریم.
وی در پایان درباره پژوهشگرانی که در طول سال به این مرکز مراجعه می کنند، گفت: حضور و مراجعه این افراد نسبی است. به عنوان مثال در پروژه الهدی در هر رشته حداقل با 10 نفر ارتباط داریم که در مجموع 100 پژوهشگر را شامل می شوند. عدد دقیق و ثابتی را در این زمینه نمی‌توان داد اما استقبال خوبی از سوی پژوهشگران به مرکز تحقیقات می‌شود.