تبیین رابطه انتظار و سبک زندگی/ مؤلفه‌های سبک زندگی مهدوی

حجت‌الاسلام والمسلمین حسن رضایی‌مهر رئیس مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خوزستان، پیرامون رابطه سبک زندگی و فرهنگ انتظار گفت: یکی از مباحث مهم در مهدویت پژوهی، بحث انتظار است و اینکه حقیقت انتظار و باید و نبایدهای آن چیست؟ این مسأله از ارکان مباحث مهدویت به شمار می‌آید به گونه‌ای که این مفهوم با مفهوم غیبت گره خورده است.

وی خاطرنشان کرد: انتظار به لحاظ نظری یک اعتقاد منطقی مبتنی بر معارف دینی و شیعی است و به لحاظ عملی یک عمل عقلانی انسان‌ساز است که با عنایت به بعد اعتقادی آن موجب سبک زندگی می‌شود؛ سبکی که از دیگر سبک زندگی‌های رایج متمایز و برجسته است.

انتظار؛ پدید آورنده نوعی سبک زندگی خاص

رضایی‌مهر در خصوص رابطه انتظار و سبک زندگی مهدوی گفت: رابطه بین این دو موضوع بسیار وثیق است و سبک زندگی مهدوی به نوعی برگرفته از فهم انتظار و حقیقت آن است. انتظار به لحاظ نظری و تئوری، اعتقادی منطقی مبتنی بر معارف شیعی و اسلامی است و به لحاظ عملی هم، یک عمل عقلانی انسان‌ساز است. تألیف حیث علمی و عملی انتظار پدید آورنده نوعی سبک زندگی خاص است؛ سبکی که جوهره و ماهیت آن از معارف دینی و مهدوی اخذ شده است. بنابراین هرگاه انسان به لحاظ نظری و عملی به معارف مهدوی پایبند باشد محال است سبک زندگی او مهدوی نباشد.

تفاوت بین سبک زندگی و روش زندگی

رئیس مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم در خصوص مفهوم سبک زندگی گفت: بین سبک زندگی و روش زندگی فرق وجود دارد و باید بین آنها تمایز قائل بود. شیوه یا روش یک مفهوم عام و مبتنی بر یک سری جهان‌بینی‌ها است؛ مثلاً شیوه زندگی غربی‌ها مبتنی بر جهان‌بینی مادی است اما همین روش زندگی مادی‌گرا می‌تواند سبک‌های مختلفی به خود ببیند. در جامعه اسلامی نیز روش زندگی اسلام، مشترک بین تمام متدینین به شریعت ختمی و مبتنی بر کتاب، سنت و معارف الهی است. اما همین روش اسلامی می‌تواند سبک‌های مختلفی را تجربه کند.

این مدرس حوزه ادامه داد: اصناف مختلف ممکن است سبک‌های زندگی مختلف داشته باشند؛ مثلاً صنفی از جامعه به لحاظ در صنف بودنش در نوع زندگی، لباس، خوراک، راه رفتن، فکر کردن و ... می‌تواند متفاوت با دیگر اصناف باشد. پس می‌شود در زندگی روش‌ها با هم یکی باشد اما سبک‌ها متفاوت از یکدیگر باشند.

رضایی‌مهر با بیان اینکه سبک‌های مختلف زندگی لازم است مطابق و منطبق با روش زندگی باشد، افزود: یعنی اگر بگوییم روش زندگی جامعه دینی روشی مبتنی بر جهان‌بینی الهی است، سبک‌هایی هم که در این روش زندگی رایج است، نباید خارج از آن مبانی و جهان‌بینی باشد. در یک تعبیر ساده، سبک زندگی نوعی از زندگی برخاسته از الگوهای اجتماعی، فردی، صنفی است که باید منطبق بر روش زندگی خاصی باشد.

سبک زندگی مهدوی، زندگی کردن بر اساس معارف مهدویت است

رئیس مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم گفت: حال باید به این پرداخت که مراد از سبک زندگی مهدوی چیست و اینکه گفته می‌شود کسی که به وجود حضرت(عج) معتقد است باید زندگی‌اش سمت و سوی مهدویت پیدا کند مراد چیست؟ سبک زندگی مهدوی یعنی زندگی کردن بر اساس معارف مهدویت. یعنی زندگی طوری باشد که حرکات، سکنات، رفتارها، فکر کردن‌ها و عملکردها منطبق بر معارف مهدویت باشد.

بدون معرفت امام نمی‌توان به سبک زندگی مهدوی نزدیک شد

این مدرس حوزه علمیه خاطرنشان کرد: برای نزدیک شدن به سبک زندگی مهدوی و اینکه چگونه باید به این حقیقت نزدیک شد باید به چند مسأله توجه کنیم؛ اولین نکته معرفت مقام امام زمان(عج) است. اگر بخواهیم منتظر واقعی باشیم باید سبک زندگی ما منطبق بر داده‌های مهدویت باشد و اگر بخواهیم زندگی ما چنین باشد باید معرفت امام زمان(عج) کما هوحقه برای ما حاصل شود. تا معرفت به مقام امام(ع) حاصل نشود، نمی‌توانیم هیچ اقدام مؤثری در بحث نزدیک شدن به زندگی مهدوی را شاهد باشیم.

وی ادامه داد: تا شخص نداند امام زمان(ع) چه جایگاهی در هستی و چه منزلتی نزد خداوند دارد و به این معنا نرسد، اصلاً به امام دل نمی‌بندد و نمی‌تواند علقه قلبی پیدا کند؛ تا معرفت نباشد محبت نمی‌آید چون توجه فرع بر محبت است. پس یک مؤلفه مهم در بحث مهدویت و امام‌شناسی، معرفت مقام امام است.

رضایی‌مهر افزود: اگر من بخواهم زندگی ام صبغه مهدویت پید کند باید این مراحل را طی کنم و این مؤلفه‌ها را در وجود خود و عملکردم محقق کنم. پس از معرفت مؤلفه بعد تصدیق علمی و عملی معرفت امام است. اگر ما به چیزی معرفت پیدا کنیم اما تصدیق قلبی نسبت به آن نداشته باشم، فایده‌ای ندارد. معرفت به مقام امام شرط لازم است؛ اما کافی نیست؛ بلکه تصدیق علمی و عملی امام هم لازم است.

تصدیق علمی و عملی معرفت امام

این مدرس حوزه در توضیح تصدیق علمی و عملی معرفت خاطرنشان کرد: یعنی اولاً باید امام را کماهو حقه بشناسد و بعد شناخت خود را به لحاظ علمی و عملی تصدیق کند یعنی تصدیق قلبی داشته باشد. تصدیق قلبی یعنی اعتقاد جازم قلبی به اینکه معرفتی که نسبت به امام برای من حاصل شده مطابق با واقع است. اگر نسبت به معرفتی که از امام به دست آورده در شک و تردید باشد و به آن یقین قلبی نداشته باشد، هیچ وقت قلبی مطمئن نسبت معرفتی که به دست آورده را نخواهد داشت در نتیجه به امام نزدیک نمی‌شود.

رئیس مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم ادامه داد: تصدیق عملی چیست؟ یعنی با عمل و رفتار و کردارم، معرفتی را که برایم حاصل شده تصدیق کنم به عبارتی عملم مصدق علمی باشد که نسبت به امام برای من حاصل شده باشد و عملم چیزی خلاف آن نباشد.

تسلیم بودن به معرفت؛ دیگر مؤلفه سبک زندگی مهدوی

وی با تأکید بر اینکه در کنار معرفت، ایمان به معرفت و تصدیق آن نیز لازم است، گفت: یکی دیگر از مؤلفه‌های سبک زندگی مهدوی تسلیم بودن نسبت به این اعتقاد است. ما در کنار معرفت، تصدیق آن و تسلیم بودن نسبت به آن را هم داریم. شیطان نسبت به خدا معرفت داشت، حق و ناحق را می‌شناخت تصدیق هم داشت اما تسلیم این معرفت نشد و مشی او خلاف معرفت و تصدیقش بود.

این مدرس حوزه علمیه خاطرنشان کرد: تسلیم این معرفت بودن به این معناست که فکر و ذهن و عمل و عقیده ما بر اساس این تصدیق باشد. لازمه این امر آن خواهد شد که انسان زندگی خود را طوری تنظیم کند و محور و مدار را طوری قرار دهد که یک چشم او دائم به داده‌های مهدویت باشد. وقتی این مراحل را گذراند، مرحله دیگر الگوداشتن امام در عرصه‌های مختلف زندگی است و عمل بر اساس معارف مهدوی.

رضایی‌مهر گفت: زمانی که معرفت امام حاصل شد و جایگاه امام در هستی روشن شد و این مطلب درک شد که «لولا الحجة لصاخت الأرض بأهلها» اینجا به حکم عقل بر اساس معرفتی که برای وی حاصل شد بر شخص منتظر و عارف به حق امام، واجب است او را الگوی تمام عیار خود در زندگی قرار دهد و اینجاست که باید بایدها و نبایدهای زندگی را پیدا کند.

وی ادامه داد: حاصل چنین عملی و رفتاری که منطبق بر داده‌های مهدویت و نشأت گرفته از الگو داشتن امام است همان سبک زندگی مهدوی است. یک زندگی دینی با سبک مهدوی یعنی اعتقاد به وجود امام، غیبت ایشان و ظهور پس از غیبت و انتظار در زمان غیبت و تشکیل حکومت جهانی عدل و داد و ... محورهای اساسی زندگی مهدوی است.

رئیس مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم در تلخیص سخنان خود گفت: مؤلفه معرفت، تصدیق و تسلیم سه مؤلفه سبک زندگی مهدوی است که نتیجه آن الگو داشتن امام در همه عرصه‌ها است و نتیجه آن نیز سبک زندگی مهدوی است.

انتظار، نورانی شدن زندگی منتظر را به همراه دارد

این مدرس حوزه علمیه ادامه داد: کسی که می‌خواهد مهدی‌گونه زندگی کند باید اول بایدها و نبایدهای زندگی مهدوی را پیدا کند. یکی از بایدها بحث انتظار است. وظیفه عاشق امام در زمان غیبت انتظار است؛ البته انتظار مبتنی بر معرفت. این انتظار مبتنی بر علم و معرفت خود به تنهایی کارخانه انسان‌سازی است. انتظار ظهور امام عصر(عج)، نورانی شدن زندگی منتظر را به همراه دارد. پویا شدن زندگی را به همراه دارد.

بایدها و نبایدهای زندگی مهدوی را باید جست و احیا کرد

رضایی‌مهر گفت: در پاسخ افرادی که معتقدند انتظار باعث رکود می‌شود باید گفت: اگر حقیقت انتظار شناخته شود و مبتنی بر معرفت باشد، قطعا موجب پویایی و تکامل انسان منتظر می‌شود. انسان منتظر همواره خود را در مسیر تکامل می‌بیند و برای درک حضور و مستفیض شدن از فیض وجود مقدس امام(عج)، تلاش می‌کند تمام بایدها و نبایدها را عملی می‌کند تا شایستگی دیدار را پیدا کند و از این طریق به کمال برسد. و همین که منتظر ظهور وجود مقدسی است که با ظهور او جهان پر از عدل و داد می‌شود، چنین شخصی دائما در تکاپو خواهدبود که خود را برای آن موقعیت آماده کند و خود را به گونه‌ای بسازد که امام زمان از او راضی باشد این یعنی پویایی و تکامل حیات. پس باید بایدها و نبایدهای زندگی مهدوی را جست، احیا نمود و به آن عمل کرد تا از این طریق انسان مهدوی‌گونه شویم که در تمام حرکات و سکنات براساس داده‌های مهدویت عمل کنیم.