بازخوانی پرونده رتبه‌های نخست مسابقات قرآن مالزی/ از سنت‌شکنی استاد مروت تا رکوردشکنی اسماعیل هاشم
گروه بین‌الملل: مسابقات قرآن مالزی مسیرهای متفاوتی در ۵۶ دوره قبلی خود پشت سر گذاشته است؛ بازخوانی و تحلیل این روند در دهه‌های مختلف و میزان ماندگاری رتبه نخست در کشور میزبان، می‌تواند در برگیرنده نکات جالب و درس‌آموز باشد.
به گزارش خبرنگار اعزامی خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) به کوالالامپور، مراسم افتتاحیه پنجاه‌وهفتمین مسابقات بینالمللی قرآن مالزی امروز سه‌شنبه، 19 خردادماه با حضور مسئولان رده بالای مالزی برگزار می‌شود تا پرسابقه‌ترین رقابت‌های قرآنی در جهان اسلام کلید بخورد.
امسال برای دومین سال متوالی بخش حفظ به این مسابقات افزوده شده، یعنی پنجاه‌و‌شش دوره قبلی این مسابقات تنها در زمینه حفظ برگزار شده است.
اولین نخست‌وزیر؛ اولین مسابقه بینالمللی قرآن
فردوسی عبدالرحمن، اولین نخست‌وزیر مالزی را می‌توان بنیانگذار مسابقه بینالمللی قرآن‌خوانی مالزی دانست. دقیقا در تاریخ 9 مارس سال 1961 مطابق با 18 اسفندماه 1339 شمسی و 21 رمضان 1380 هجری قمری اولین دوره این مسابقات در ورزشگاه «مردکا»( Merdeka) کوالالامپور برگزار شد.
در این دوره تنها 7 کشور در این رقابت شرکت کردند که شامل سنگاپور، برونئی، تایلند، فیلیپین، اندونزی، ساراواک و مالایا می‌شدند. بعد از آن زمان یعنی در سال 1985 میلادی مصادف با اوایل سال 64 رقابت‌ها به مرکز تجارت جهانی پوترا منتقل شد.
نکته جالب توجه اینکه در سه دوره ابتدایی مسابقات تنها در بخش مردان برگزار می‌شده و از دوره چهارم بخش بانوان اضافه شده است. افزوده شدن بخش بانوان هرچند به اعتلای این رشته در بین بانوان فعال قرآنی منجر می‌شود اما به شکل نامطلوبی ادامه نیافت. اکنون نه تنها این مسابقات در یک مکان برگزار می‌شود بلکه تلاوت قاریان مرد و زن یکی در میان پشت سر هم قرار دارد.
رتبه‌های نخست در بخش مردان
در بخش مردان از دوره نخست تا سال 1972 یعنی در سیزده دوره نخست، قاریان مالزیایی رتبه‌های اول را کسب کردند. البته در دوره سوم «مناف ساسائلوس» از کشور تایلند مشترکا با قاری مالزیایی اول شده بود. نکته جالب توجه اینکه «اسماعیل هاشم» برای پنج نوبت غیرمتوالی رتبه نخست را به نام خود ثبت می‌کند.
سنت‌شکنی استاد مروت و رکوردشکنی اسماعیل هاشم
این جریان در دوره چهاردهم برهم می‌شکند و برای نخستین‌بار استاد پیشکسوت قرآنی کشورمان محمدتقی مروت مقام نخست این مسابقات را کسب می‌کند و این سنت را می‌شکند.
پس از وی باز نام اسماعیل هاشم به چشم می‌خورد که در دو سال پیاپی رتبه نخست را کسب می‌کند و رکوردی جالب به نام خود بر جای می‌گذارد. البته اینکه وی توانسته است، در طول 10 سال برتری خود را کماکان بر تمام متسابقان قرآن کریم از کشورهای مختلف حفظ کند، امری است که باور تحقق آن کمی سخت است.
بعد از وی، «علی یوسنی» از اندونزی و قاریانی از برونئی و تایلند این سنت را تداوم می‌بخشند تا اینکه باز نام استاد عباس سلیمی مجددا البته این بار به عنوان اولین قاری ایرانی پس از انقلاب جمهوری اسلامی رتبه نخست این رقابت را کسب می‌کند. این افتخارآفرینی برای وی توفیق حضور در محضر امام خمینی(ره) را ایجاد می‌کند و خاطره تکرارناشدنی برای وی رقم می‌زند.
درخشش قاریان دهه 60
در ادامه یعنی در بین سال‌های 1380 تا 1393 تنها نام سه قاری مالزیایی به چشم می‌خورد (البته باز عبدالغنی عبدالله در دو دوره مقام نخست را کسب می‌کند) و مقام‌های نخست نصیب قاریانی از ایران، لیبی، اندونزی، کویت، تایلند می‌شوند. علی سیاح گرجی در سال 1987 و عباس امام جمعه در سال 1990 و سپس در دو سال متوالی 1992 و 1993، منصور قصری‌زاده و احمد ابوالقاسمی مقام نخست را به ایرانیان باز می‌گردانند.
کسب سه مقام نخست در طی چهار سال، آن هم تنها در یک مسابقه، جدا از توانمندی نخبگان قرآنی شاید بیانگر اعتلا و اوج تربیت قاریان درجه نخست کشور در این سال‌ها شده است. یعنی قاریانی که در سال‌های منتهی به 1368 تا 1370 به پختگی و درخششی رسیده بودند که اعطای مقام‌های پی‌درپی به ایرانیان امری ناگریز برای مسئولان مسابقات شده بود. این امر شاید دلیلی بر ثمربخشی فعالیت‌های قرآنی در این دهه و کفایت و تدبیر مسئولان قرآنی وقت را آشکارتر سازد.
وفای بیشتر کاپ قهرمانی به میزبان
پس از این دوره اهتمام به قاریان مالزیایی رنگ و بوی دیگری به خود می‌گیرد و باز برای دو سال متوالی «عبدالرحیم حاجی احمد» از مالزی مقام نخست را کسب می‌کند. سپس دو قاری از کشور مصر رتبه برتر را به نام خود و کشورشان ثبت می‌کنند. بعد از این سال‌ها یعنی از سال 1997 تا سال 2008 کاپ قهرمانی مسابقات بین ایران، مالزی و اندونزی دست به دست شده است. محمد گندم‌نژاد طوسی در سال 1998، مسعود سیاح گرجی در سال 2001 و حسین سعید رستمی تبریزی موفق به کسب مقام برتر مسابقات قرآن مالزی شده است.
اولی‌هایی که دوم شدند
البته بحث ناداوری یا آیین‌نامه داوری کلی و متفاوت و شاید از همه مهم‌تر مؤلفه‌های اثرگذاری سیاسی از نکاتی باشد که بر نتایج بسیاری مسابقات تأثیر می‌گذارد و پرسابقه‌ترین مسابقات نیز از این مسئله مستثنی نیست. در طی این سال‌ها قاریان زیادی از ایران به مقام دومی مسابقات دست پیدا کردند ولی از آنجا که جهت کلی این گزارش رتبه‌های نخست این مسابقات بود از بررسی موردی رتبه‌های دوم گذشتیم.
بنابراین در طول برگزاری 56 دوره از مسابقات بینالمللی قرآن مالزی در بین سال‌های 1961 تا 2014 کشور مالزی توانسته است در 30 دوره به مقام نخست برسد که تقریبا بیش از 53 درصد است. البته اگر سنت‌شکنی استاد مروت و درخشش قاریان ایرانی، مصری و اندونزیایی نبود، شاید این آمار به شکلی متفاوت مطرح می‌شد.
البته به دور از انصاف نیست که ارزیابی یک مسئله صرفا با نگاه کمّی، امری صحیح نیست، کما اینکه در مسابقات جمهوری اسلامی نیز کسب رتبه نخست توسط قاریان ایرانی مخصوصا در طی سال‌های اخیر طبیعی به نظر می‌رسد. البته این مسئله نیازمند آسیب‌شناسی، تأمل و تعمق اساتید و صاحب‌نظران است.
سرنوشت روشن بخش بانوان
بخش بانوان مسابقات بینالمللی مالزی سرنوشتی روشن‌تر دارد. به‌طور کلی از سال 1964 تا سال 1999 سی بار کشور مالزی، چهار بار اندونزی و سه بار تایلند رتبه نخست این مسابقات را کسب کرده‌اند.
در بین سال‌های منتهی به 2014، کشور مالزی تنها 5 مقام نخست در این مسابقات را در کارنامه خود نگه می‌دارد و نام کشورهای مراکش، برونئی، فیلیپین و پاکستان به اسم سه کشور گذشته اضافه می‌گردد. البته باید طبیعی دانست که با توجه به روند برگزاری مدغم مسابقات بانوان و آقایان نام برخی از کشورهای صاحب استعداد از این مسابقات حذف شود. به هر حال کسب 36 رتبه برتر در طی 53 دوره از مسابقات بانوان آماری در حدود 68 درصد برتری را برای بانوان مالایی نشان می‌دهد.
به هر حال برگزاری مسابقات در طی سال‌های طولانی، اهتمام جدی به فعالیت‌های قرآنی بانوان در سطح بینالمللی، استقبال جهانی از این مسابقات، حضور مسئولان رده بالای سیاسی در مراسم افتتاحیه و اختتامیه و اعطای جوائز نفیس به قاریان برتر از جمله نکات ارزشمند و مطلوب برگزاری مسابقات قرآن در سطح جهانی در شرق آسیا است. آسیب‌هایی که بر این مسابقات مطرح می‌شود نیز می‌تواند از برخی جنبه‌ها برای مسابقات کشورمان نیز مفروض دانست.
محمد پارسائیان
