درایت امام حسن(ع) در صلح، باعث تداوم تشیع شد

حجت‌الاسلام و المسلمین یعقوب جعفری، محقق و مفسر قرآن کریم در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، در خصوص جایگاه صلح امام حسن(ع) درتاریخ تشیع گفت: در خصوص صلح امام حسن(ع) تحلیل‌های زیادی مطرح شده است، اما خود ایشان جمله‌ای فرموده‌اند که بهترین مطلب در این زمینه است. ایشان صلح خود  با معاویه را به صلح حدیبیه پیامبر با مشرکان تشبیه کرده است.
برخی از صحابه صلح حدیبیه را خفت‌بار توصیف کردند
جعفری ادامه داد: پیامبر(ص) مواردی را در صلح حدیبیه متعهد شدند که برخی از صحابه اعتراض کردند و گفتند این موارد خفت‌بار است. مثلا متعهد شدند هر کس از مشرکان مسلمان شد و به مدینه رفت، مسلمانان او را به مکه برگرداند اما اگر یکی از مسلمانان مشرک شد و به مکه رفت آنها او را برنگردانند.
وی افزود: به ظاهر صلح حدیبیه شدیدا اعتراض شد و خفت‌آور خوانده شد و یکی از صحابه گفت که من در این جریان در نبوت ایشان شک کردم در حالی‌که این صلح توسط قرآن فتح المبین خوانده شد و بسیار به نفع مسلمانان شد.
جعفری تصریح کرد: این صلح باعث شد که مشرکان که همیشه به مدینه حمله می‌کردند، تا ده سال کاری پیامبر(ص) نداشته باشند و پیامبر(ص) از این فرصت استفاده کرده و اسلام را گسترش داد.
صلح امام حسن(ع) موجب تداوم شیعه شد
وی با بیان اینکه صلح امام حسن(ع) هم به صلح پیامبر تشبیه شده است، گفت: معاویه کمر همت بسته بود تا تمام شیعیان را از بین ببرد و تشیع را نابود کند، این صلح باعث شد که یک عده کثیری از شیعیان از شر معاویه در امان بمانند و این کار باعث بقای تشیع شد و قیام امام حسین(ع) در عاشورا در این صلح پایه‌ریزی شد. یعنی اگر امام حسن(ع) صلح نمی‌کرد، ما نیز عاشورایی نداشتیم.
جعفری ادامه داد: صلح امام حسن(ع) یکی از تاکتیک‌های حیاتی بود که توسط ایشان اتخاذ شد و باعث گردید تا تشیع تداوم بیابد و سبب شد افرادی باشند تا در قیام عاشورا شرکت کنند.
وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به میل امام حسین(ع) بر پرهیز از جنگ در عاشورا و نیز صلح امام حسن(ع) آیا اولویت در رفتار امامان معصوم(ع) صلح بوده است، گفت: اولویت قطعا با صلح است و همین مضمون در قرآن نیز آمده است.
جعفری ادامه داد: خداوند در قرآن می‌فرمایند «وَإِنِ امْرَأَةٌ خَافَتْ مِن بَعْلِهَا نُشُوزًا أَوْ إِعْرَاضًا فَلاَ جُنَاْحَ عَلَیْهِمَا أَن یُصْلِحَا بَیْنَهُمَا صُلْحًا وَالصُّلْحُ خَیْرٌ: و اگر زنى از شوهر خویش بیم ناسازگارى یا رویگردانى داشته باشد بر آن دو گناهى نیست که از راه صلح با یکدیگر به آشتى گرایند که سازش بهتر است»(نساء، 128) و امامان معصوم هیچ گاه جنگ را انتخاب نمی‌کنند مگر اینکه مجبور بشوند و چاره‌‌ای نباشد.
وی ادامه داد: امام حسین(ع) هم برای جنگ به کربلا نرفته بود و کوفیان دعوت کرده بودند که ایشان برود و حکومت تشکیل دهد منتها ابن‌زیاد و یزید جلوی حضرت را گرفتند و جنگ را بر ایشان تحمیل کردند و از ایشان چیزهای خواستند که ایشان نمی‌توانست قبول کند. بنابراین اولویت با صلح است، اما اگر چاره‌ای نباشد جنگ می‌کند و از کیان اسلام دفاع می‌کند.

باید در پیروی از امامان به اقتضائات زمانشان توجه کرد
جعفری در پاسخ به این پرسش که چه شرایط کلی برای صلح امام حسن(ع) می‌تواند استخراج کرد که راهنمای شیعیان باشد، گفت: ائمه طبق شرایط زمان خود رفتار کردند، شرایط زمانی امام حسن مجتبی(ع) اقتضای صلح داشت و ایشان با این کار باعث بقای نیروهای شیعه شد. اقتضای شرایط امام حسین در کربلا جنگ بود.
وی ادامه داد: ما اگر بخواهیم الگو از این بزرگواران بگیریم، باید ببینیم شرایط ما با کدام یک از شرایط امامان تطبیق می‌کند. اگر شرایط عصر امام حسن(ع) بود، ما نیز باید صلح کنیم، یعنی اگر دیدیم که اگر صلح نکنیم، نابود می‌شویم که شرایط امام حسن(ع) نیز چنین بود که در این صورت، باید صلح را پیذیرفت، هر چند به ظاهر ذلت‌آور باشد.
جعفری در پایان گفت:  شرایط امام حسن(ع) شرایط مرگ و زندگی بود، اما اگر شرایط شما مانند زمان امام حسین(ع) شد، باید جنگ را انتخاب کرد، اما ما نمی‌توانیم بگوییم تکلیف ما صلح است چون امام حسن(ع) صلح کرده یا بگوییم که چون امام حسین(ع) قیام کرده است، وظیفه ما نیز قیام است. باید شرایط و موقعیت تاریخی که امام حسن(ع) یا امام حسین(ع) داشتند را در نظر بگیریم و هر کدام از موقعیت‌ها را که داشتیم مورد عمل قرار دهیم.