تألیف ۶۰ کتاب دانشگاهی درباره قرآن از سوی «سمت»/ پیشنهاد سرفصل‌های جدید دانشگاهی
گروه دانشگاه: رئیس سازمان سمت با بیان اینکه تابه‌حال حدود ۶۰ کتاب درسی و چند کتاب مبنایی در باب قرآن کریم تألیف کرده‌ایم، گفت: سمت مهم‌ترین و پردغدغه‌ترین وظیفه خودش را کار در باب قرآن کریم می‌داند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، در یکی از همین روزها راهی سازمان «سمت» شدیم تا با حجت‌الاسلام احمد احمدی، رئیس سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) و عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت‌وگویی داشته باشیم. این استاد پیش‌کسوت حوزه و دانشگاه که بیش از نیمی از عمر خود را صرف تدریس در دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمی کشور کرده است، علی‌رغم مشغولیت بسیار پذیرای ما شد و با طمأنینه پاسخگوی سؤالات ما بود.
گفت‌وگوی ما در طبقه هفتم سازمان سمت انجام شد، جایی که سال‌هاست دفتر کار ایشان است. در نگاه اول و قبل از هر چیزی، کتاب‌هایی که در هفت قفسه کتابخانه چیده شده‌اند توجه را جلب می‌کنند. در دفتر کار ایشان، دو یادگار دیرینه به چشم می‌خورد. دو قاب عکس قدیمی که در یکی از آن‌ها عکسی قدیمی از علامه طباطبایی به چشم می‌خورد و در دیگری تصویری از حجت‌الاسلام والمسلمین احمدی در کنار علامه جعفری خودنمایی می‌کند. قاب‌های عکسی که به‌خوبی نماینگر تعلقات خاطر حجت‌الاسلام احمدی هستند.
آنچه در ادامه می‌آید حاصل گفت‌وگوی ایکنا با ایشان در مورد فعالیت‌های سازمان سمت در زمینه علوم قرآنی است.
ایکنا: در باب علوم قرآنی سازمان «سمت» چه کارهایی کرده و چه کارهایی در دست اجرا دارد؟
ما حدود 60 کتاب درسی و چند کتاب مبنایی در باب قرآن کریم تألیف کرده‌ایم. این 60 کتاب در تیراژ خیلی بالا و میلیون‌ها نسخه چاپ شده است. سمت در این زمینه کار کرده است. بعضی از کتاب‌های مبنایی هم منتشر کرده است؛ یعنی کتاب‌های بنیادی که افراد صاحب‌نظر و محقق آن‌ها را می‌خوانند و هم به برای دانشجو و هم برای محققان و پژوهشگران قابل استفاده است.
سمت دو وظیفه دارد؛ یکی تدوین کتاب درسی و یکی هم تألیف کتاب‌های بنیادی و مبنایی. به همین منظور این حدود 60 کتاب قرآنی چاپ شده است. ده‌ها اثر دیگر هم در دست تألیف داریم که ان‌شاءالله اینها هم به‌زودی چاپ می‌شوند. بعلاوه به‌طور مثال کتاب‌هایی مانند اخلاق در قرآن کریم یا عناوین دیگری که اختصاصاً به قرآن مربوط می‌شود چاپ کرده‌ایم و یا در حال چاپ آن‌ها هستیم.
به لحاظ ارتباط شخص من با قرآن کریم که بهرحال سال‌های سال شاگرد مرحوم علامه بودم و با تفسیرها سر و کار داشتم، اهمیت قرآن را می‌دانم؛ به لحاظ این علاقه و ارتباط، مواظب بودم هر جا که کاری در مورد قرآن انجام بگیرد و خوب باشد آن را منتشر کنیم. کارهایی مثل تفسیر، تفسیر خاص قرآن یا کتاب‌هایی که در باب تفاسیر روایی، تفاسیر شیعه به لحاظ روایات شیعه و امثال اینها نوشته شده است.
کسی باید مجموعه آثار سمت را ملاحظه کند و ببیند این مجموعه، یعنی مجموعه «سمت» در باب قرآن کریم چه مقدار کار کرده است؟ آن 60 کتابی که گفتم چیزهایی است که تقریباً مستقیم با خود قرآن است ولی مثلاً تفاسیر، تفاسیر روایی و امثال اینها را در این آمار به حساب نیاورده‌ایم.
بررسی و جمع‌آوری آثار آیت‌الله معرفت
بعلاوه یک کار بسیار مهمی که ما کردیم این است که مجموعه آثار مرحوم آیت‌الله معرفت را که در باب علوم قرآنی است به یک دانشمندی داده‌ایم که بررسی و جمع و جور کرده و یک کتابی از آن در باب علوم قرآن استخراج کرده است. «التمهید» یک بخشی از آن است، آن مرد بزرگ و آن دانشمند مجتهد قرآن‌شناس، کتاب‌های دیگری هم دارد. یک انگلیسی زبان و در اصطلاح Native speaker که زبان مادری‌اش انگلیسی بوده آن را ترجمه کرده و در 2 جلد در انگلستان به چاپ رسیده است. پروفسور سیدعلی‌محمد نقوی آن را تغییر داد و به‌صورت کتاب درسی در چهار جلد درآورد که در دانشگاه «علیگره» هند تدریس می‌شود. به جاهای دیگر هند و کشورهای پاکستان، اندونزی، مالزی و جاهای دیگر هم خواهد رفت. این کاری است که تاکنون در باب قرآن کریم انجام نگرفته است.
سازمان «سمت» شاید بگویم مهم‌ترین و پردغدغه‌ترین وظیفه خودش را کار در باب قرآن کریم می‌داند و کار هم کرده است.
آیت‌الله معرفت آدم بسیار باهوشی بود. سال‌ها در قم درس اجتهاد خوانده بود و در باب اجتهاد، مجتهد خیلی روشن و خوبی بود. خداوند هم چند فرزند پسر به ایشان داده بود که یک یا دو تایشان شهید شده بودند، بچه‌های بسیار خوب، متدین و متقی بودند. آیت‌الله معرفت سرانجام به این نتیجه رسیده بود که در باب قرآن کار کند. خودش هم به من گفت که به حرم حضرت اباعبدالله(ع) رفتم و خواستم که به من کمک شود تا یک کار اساسی در باب قرآن کنم و همینطور هم شد و تا آخر عمرش به مباحث قرآنی پرداخت. کاری کرد که میان اهل سنت چنان کاری نشده بود؛ در شش جلد «التمهید» را نوشت، البته بیشتر هم بود. خوشبختانه در زمان خودش هم چاپ شد. این کتاب و آثار دیگر ایشان را دادیم و بررسی کردند و از آن، کتاب علوم قرآنی را استخراج کردند.
آیت‌الله معرفت در مورد قرآن‌شناسی تقریباً بی‌نظیر بود. در شهر قم هم که بود هم در دانشگاه‌های قم تدریس می‌کرد و هم رساله‌های دکتری و فوق لیسانس دانشجویان را می‌گرفت و راهنمایی‌شان می‌کرد. چون احاطه کامل داشت خوب هم راهنمایی می‌کرد. در واقع خیلی استاد برجسته‌ای بود.
ایکنا: غیر از سازمان سمت، سازمان دیگری هم در زمینه کتاب‌های قرآنی دانشگاه‌ها فعالیت دارد؟
بله! در باب قرآن کریم که زیاد کار می‌شود. تنها در قم حدود 200 مرکز قرآنی است. قرآن می‌آموزند و حفظ می‌کنند. وزارت ارشاد هم یک معاونتی در باب قرآن دارد، شورای عالی انقلاب فرهنگی هم همینطور. برای دانشگاه‌ها نمی‌دانم. نمی‌دانم که آیا برای دانشگاه‌ها کاری کرده‌اند یا نه؟ البته کرده‌اند ولی من نمی‌دانم.
ایکنا: چه کسانی با سازمان شما همکاری دارند؟
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه که همان دفتر همکاری‌های حوزه و دانشگاه سابق است و مؤسسه امام خمینی(ره) در قم، جاهای دیگری هم هستند که در قم ما با آن‌ها همکاری داریم، مثلاً دفتر تبلیغات اسلامی مرکز دانشگاهی دارد، آن‌ها هم کارهای خوبی کرده‌اند. ما دفتری در قم داریم و از سال‌ها پیش همه مراکز علمی و پژوهشی قم را شناسایی کرده‌ایم و با آن‌ها کار مشترک داریم، از جمله در باب قرآن کریم، هر جایی که کار خوبی انجام بدهند ما سراغشان می‌رویم یا آن‌ها سراغ ما می‌آیند.
ایکنا: آیا «سمت» پیشنهاددهنده سرفصل‌های جدید هم هست که در قالب طرح به وزارت علوم ارسال شده باشد؟
نمی‌دانم شورای تحول، برای تدوین سرفصل‌های جدید مربوط به قرآن کریم برنامه‌ای داشته باشد یا نه؟، بنده هم عضو شورای تحول کارگروه فلسفه هستم. اگر نداشته باشند قطعاً پیشنهاد خواهیم داد. وزارت علوم هم جدا از آن شورای تحول، مرکزی برای تدوین سرفصل‌ها داشته و دارد. نمی‌دانم که سرفصل‌های مربوط به قرآن کریم در آن شورای تحول تهیه می‌شود یا در وزارت علوم. سمت تاکنون به آنجا پیشنهادی نداده است. روی سرفصل‌هایی که قبلاً تهیه شده بوده کار می‌شود. به لحاظ آگاهی‌مان هر وقت پیشنهادی می‌آید که در باب قرآن کریم است استقبال می‌کنیم. مثلاً پژوهشگاه حوزه و دانشگاه کار خوبی دارد از علی اکبر بابایی که یک فرد قرآنی است و چند اثر تحقیقی دارد و یا همین آثار مرحوم آیت‌الله معرفت، خودمان دنبال این هستیم که اینها را پیدا کنیم، می‌آوریم و چاپ می‌کنیم.
گفت‌وگو از لیلا شرف
