آرامش؛ پیش‌نیاز عبودیت و بندگی/ واژه «عشق» در قرآن به کار نرفته است
گروه اجتماعی: مفسر قرآن گفت: خداوند پیش‌نیاز عبودیت را آرامش و امنیت می‌داند و این معنا را با مفهوم زوجیت ارائه می‌کند و به تعبیر قرآن کریم، باید سراغ آرامش را در زوجیت گرفت.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری، مفسر قرآن و شارح نهج‌البلاغه در همایش «آرامش در زندگی» که شامگاه چهارم آذرماه در سالن همایش‌های دانشکده علوم پایه دانشگاه فردوسی مشهد ویژه زوج‌ها برگزار شد، با بیان اینکه زوجیت مفهومی انتزاعی است و کلمه زوج در عرب به هر دو پدیده که در کنار یکدیگر تقارن دارند گفته می‌شود، گفت: دو پدیده که تقارن دارند یعنی دارای هم‌گونی، هم‌پوشانی و همانندی هستند و این بهترین تعبیری است که برای زوجیت می‌توانیم داشته باشیم.
این مفسر قرآن کریم در ادامه اظهار کرد: در کلام قرآن و اصطلاح عرب، زوج، دو پدیده‌ای هستند که همانندی بسیار زیبا و جامعی در حوزه‌های مختلف با هم دارند که در قرآن نیز همین معنا به چشم می‌خورد.
برخی ظرفیت‌های انسان تنها توسط جنس مخالف شکوفا می‌شود
وی عنوان کرد: خداوند در وجود انسان ظرفیت‌هایی آفریده و توانایی‌هایی آماده کرده که به دست خویشتن و به دست جنس موافق شکوفا نمی‌شود؛ خدای سبحان، این وجود را به گونه‌ای برای انسان آفریده که تکوین و شکوفایی او، تنها به واسطه جنس مخالف و با ایجاد زوجیت شکل می‌گیرد و این مفهوم در زندگی بزرگان دین، همچون زندگی مولا امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) که به این مفهوم و حقیقت رسیده‌اند، مشاهده می‌شود.
انصاری با بیان اینکه شیخ اکبر عرفا، محی‌الدین عربی می‌گوید: «در مکه، از محضر بانویی درس می‌گرفتم و قبل از من نیز بانویی در کلاس وی حاضر می‌شد و من به تدریج محو، مجذوب و شیفته خصوصیات فردی این بانو شده و حسی در من به وجود آمد که دست به قلم بردم»، گفت: وی دیوان شعری با نام ترجمان الاشواق سرود که آغاز این دیوان با نام آن بانو یعنی «نظام» است و به نام نظام آفرین جهان پایان می‌پذیرد از همین رو در می‌یابیم زوجیت مفهومی است که از درون آن عقل و خرد را در می‌یابیم.
وی با اشاره به روایتی مبنی بر اینکه یک مسلمان باید روز خود را به چهار بخش تقسیم کند، عنوان کرد: سفارش شده است که بخشی را به عبادات، بخشی به تلاش اقتصادی و معاش، بخشی جهت علم‌آموزی و تعالی و بخشی را به زوجیت اختصاص دهید و انسان با چهارمی یعنی زوجیت، توانایی انجام سه مفهوم قبلی را نیز خواهد داشت؛ بر این اساس، نقش زوجیت بیشتر مشخص می‌شود.
این مفسر قرآن با بیان اینکه نکاح به معنای ازدواج و انکاح به معنی به ازدواج درآوردن است، این دو مفهوم را راه رسیدن به زوجیت عنوان کرده و اذعان کرد: گاهی نکاح شکل می‌گیرد اما زوجیت حاصل نمی‌شود از همین رو این ازدواج که به حقیقت زوجیت متصل نمی‌شود، مجازی است.
نخستین اصل زوجیت، آرامش بخشی است
وی با اشاره به آیه 21 سوره روم «وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ؛ و از نشانههاى او اینکه از [نوع] خودتان همسرانى براى شما آفرید تا بدان‌ها آرام گیرید و میانتان دوستى و رحمت نهاد آرى در این [نعمت] براى مردمى که مىاندیشند قطعا نشانههایى است»، بیان کرد: قرآن سه نکته اساسی را بیان می‌کند که در حقیقت به بیان محتوای زوجیت می‌پردازد زیرا زوجیت تنها با این سه مفهوم محقق می‌شود و می‌توان آن‌ها را اصول و زیر ساخت‌های زوجیت و تحکیم و ثبات آن در آیات وحی عنوان کرد.
انصاری اولین غایت ازدواج در این آیه و نخستین اصل زوجیت و تحکیم و ثبات آن در آیات وحی را تسکین عنوان کرد و افزود: کارکرد اصلی ازدواج آن است که انسان را به قرار، امنیت و آرامش لازمه می‌رساند بنابراین با ایمان و عمل صالح خوف‌ها می‌رود، امنیت و آرامش حاصل می‌شود و آنگاه عبودیت و بندگی خداوند محقق می‌شود زیرا خداوند پیش نیاز عبودیت را آرامش و امنیت می‌داند، این معنا را با مفهوم زوجیت ارائه می‌کند لذا به تعبیر قرآن کریم، باید سراغ آرامش را در زوجیت گرفت.
وی، با بیان اینکه بزرگ‌ترین عایق دلبستگی بین زن و شوهر، تنش‌های بی مورد است، مطرح کرد: در مراودات بین زن و شوهر، کلمات تنش‌زا که کاهنده انس است، بیان می‌شود از همین رو باید زن و شوهر از رنجش هم پرهیز کرده و برای آرامش بخشی، به ویژه در آغاز زندگی مشترک که تفاوت دیدگاه‌ها و نظرات وجود دارد، تنش‌زدایی کنند.
محبت؛ منشأ تمامی فعل و انفعالات
این استاد حوزه و دانشگاه مهرورزی را اصل مؤثر بعدی عنوان کرده و اظهار کرد: قرآن از این اصل با عنوان محبت یاد می‌کند که منشأ تمامی فعل و انفعالات است. حُب از حَب به معنای دانه می‌آید زیرا همه رویش‌ها و حرکت‌ها، از دانه آغاز می‌شوند و این محبت وقتی به اوج خود برسد، می‌شود عشق.
وی با بیان اینکه شاید بالاترین نیاز بشریت به مفهوم عشق است، عنوان کرد: این تعبیر هرگز در قرآن به کار برده نشده است و در نهج‌البلاغه نیز تنها یک بار استفاده شده که «هرکس عاشق چیزی شود، کور می‌شود و ادراکش تعطیل می‌شود»؛ اما این کلمه در عصر دیگر ائمه(ع) کاربرد داشته و در وسائل الشیعه در 38 مورد به کار رفته است و علت آن این است که در عصر نزول قرآن، واژه عشق، مصادره منفی شده و عرب جاهلی، تعبیر سطحی از آن داشته است و به همین خاطر، کلمه «مودت» جایگزین واژه عشق در قرآن است.
این مفسر قرآن و شارح نهج البلاغه، با بیان اینکه مودت با محبت متفاوت است، آن را دارای چهار ویژگی دانست و بیان کرد: مودت، محبتی بر پایه شناخت و آگاهی، مسئولیت‌آور، همراه با عمل و ابراز و نیز خالصانه است به گونه‌ای که انسان محبوب را می‌خواهد نه خواسته‌های درونی خویش را.
وی با اشاره به آیه 23 سوره شوری « ... قُل لَّا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَى وَمَن یَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَّزِدْ لَهُ فِیهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَکُورٌ، ... بگو به ازاى آن [رسالت] پاداشى از شما خواستار نیستم مگر دوستى در باره خویشاوندان و هر کس نیکى به جاى آورد [و طاعتى اندوزد] براى او در ثواب آن خواهیم افزود قطعا خدا آمرزنده و قدرشناس است» بیان کرد: پیامبر اکرم(ص)، در ارتباط با خاندان خود واژه مودت را به کار بردند تا مردم را به الگویی پس از خود ارجاع دهند. ارتباط با پیشوایان نیارمند آگاهی است ولی متأسفانه عده‌ای تصور می‌کنند محضر ائمه(ع)، بنگاه گره‌گشایی است و این مودت نیست، بلکه تنها محبت و بسیار تلخ است.
مودت و رحمت؛ دو رکن زوجیت در قرآن
انصاری با بیان اینکه رکن دوم زوجیت در قرآن، مودت عنوان شده است، به بیان ویژگی‌های آن پرداخت و اذعان کرد: برای شکل‌گیری زوجیت، زن و شوهر، نیازمند شناخت یکدیگر هستند که باید نگاهشان محبت محورانه باشد، آنگاه هم را برای هم می‌خواهند نه برای منافع شخصی، همچنین باید این محبت را ابراز کنند اما نه ابراز زبانی، بلکه در عمل ابراز کنند و مسئولیت پذیر باشند زیرا اگر این ویژگی‌ها نباشد، مودت حاصل نمی‌شود.
وی سومین اصل و پایه زوجیت در قرآن را اصل رحمت دانست و ابراز کرد: مسلما در زندگی ناراحتی‌هایی به وجود می‌آید و خصوصا در سال و ماه‌های اول زندگی مشترک که حساسیت بیشتر است و اشتباهات سر می‌زند، اگر خطاها و زشتی‌ها در خاطر بماند، این دل، دیگر محل مودت نیست. زن و شوهر باید اشتباهات هم را بپوشانند و باید ابر خطا پوشی، ببارد زیرا مقتضای رحمت و اغماض و به کنار نهادن است.
این شارح نهج‌البلاغه در پایان به بیان حدیثی از نبی مکرم اسلام که می‌فرمایند: «هرکس برای خدا ازدواج کند و برای خدا اسباب ازدواج دیگران را فراهم کند، چنین کسی استحقاق ولایت الهی را پیدا می‌کند»، تصریح کرد: پیامبر اکرم(ص) با این حدیث، به بیان راهکار وصول به ولایت الهی را بیان کردند که وصول به نور و بیرون آمدن از ظلمت کبر و خودیت است.
زیبا و آموزنده بود 
