حجتالاسلام والمسلمین حسین درودی، مدرس حوزه و دانشگاه، در یادداشتی که در اختیار
خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)، قرار داده است به بررسی فعالیتهای اقتصادی پیامبران الهی پرداخته است که متن این یادداشت در ادامه میآید:
چکیده: زندگی بشر بدون الگوی از آسمان رسیده در عالم خاکی خاکی میگردد، به آن جهت که کره خاکی از عالم ملکوتی مدیریت میشود و موجودات خاکی از سرمایه مدیریت اقتصادی تهی بوده و فقط بر فقر و فحشای خود میافزایند، و بنا بر پیامهای اقتصادی کلام وحی خداوند حکیم شیطان را سلطان آنها قرار میدهد به دلیل آنکه کار شیطان وعده بر فقر و دستور بر فحشا بوده است، اگر انسان بخواهد از زندان اقتصادی شیطان آزاد باشد بلکه او را در زندان عقلی خود اسیر نماید، لابد از آن است که از الگوی اقتصادی پیامبران وحی اطاعت نموده و راه آنان را در اقتصاد، با فعالیتهای اقتصادی خویش تبلیغ و ترویج نماید. حال این سوال مدنظراست که:
سوال:
چگونه پیامبران الهی با حضور در مباحث اقتصادی جامعه، مانع از آن میشدند که اقتصاد زیر بنا زندگی مردم معرفی گردد؟
در ((آیه 80 سوره انبیاء)) خداوند سرمایه اقتصادی یکی از پیامبران خود را چنین تشریح مینماید: وَ عَلَّمْناهُ صَنْعَةَ لَبُوس لَکُمْ لِتُحْصِنَکُمْ مِنْ بَأْسِکُمْ فَهَلْ أَنْتُمْ شاکِرُون؛ ما ساختن زره را به او تعلیم دادیم، تا شما را در جنگهایتان حفظ کند آیا خدا را بر نعمتهایش شکر مىکنید»
«لَبُوس» به طورى که مرحوم «طبرسى» در «مجمع البیان» مىگوید هرگونه اسلحه دفاعى و تهاجمى مانند زره، شمشیر و نیزه را شامل مىشود، ولى قرائنى دیگر که در آیات قرآن است نشان مىدهد: «لَبُوس» در اینجا به معنى زره مىباشد که جنبه حفاظت در جنگها داشته که منفی بودن جنگ و مطلوب بودن دفاع را میرساند.
هم چنین در آیه 11-10 سوره سبا میفرماید:وَ لَقَدْ آتَیْنا داوُدَ مِنَّا فَضْلاً یا جِبالُ أَوِّبِی مَعَهُ وَ الطَّیْرَ وَ أَلَنَّا لَهُ الْحَدِیدَ * أَنِ اعْمَلْ سابِغاتٍ وَ قَدِّرْ فِی السَّرْدِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً إِنِّی بِما تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ»
این آیات شریفه، نعمتهایی را که خداوند به حضرت داود پیامبر(ع) ارزانى داشته بیان میفرماید؛ مانند همآواز شدن پرندگان با او، ساختن زره جنگی با کیفیت بالا و نرم شدن آهن در دست حضرتشان به فرمان الهى و به صورت اعجاز بوده که برای یک اقتصاد سر آمد و پویا این فاکتورها از ریر بناها محسوب میشوند.
از پیامهای آیات بالا در مییابیم که سرمایه حقیقی اقتصاد بشر خالق مدار بوده و اقتصاد آفرین آنرا در اختیار نمایندگان خودش قرار داده و سپس در خدمت انسان در میآید که این بدون حضور پیامبران الهی و بدون توجه به دستورات آنان، یعنی همان اقتصاد شیطان ساخت که بشر از روزی که بر روی زمین هبوط نموده با آن دست در گریبان بوده، و این درگیری پایان نخواهد داشت مگر با حذف شیطان در عرصه اقتصاد که آن هم با حضور پیامبران الهی و دستوران آنان میسور خداهد بود.
امام علی(ع) این مهم را در خطبه 157 نهج البلاغه، برای بشر به گونهای عملا و نظرا حلاجی نموده که هیچ انسان متفکر و فرازنهای نیست که از آن بهرههای فردی و اجتماعی در عرصههای اقتصادی برای حریت انسان، در تعامل با همنوعان خود و جهان طبیعت استفاده ننماید. سید رضی (رضوان الله علیه) بیان حضرت مولی علی(ع) را، در خطبه مذکور این چنین نقل مینماید.
وَ إِنْ شِئْتَ ثَلَّثْتُ بِدَاوُدَ صَلّى اللّهُ عَلَيهِ وَ آلِه صَاحِبِ الْمَزَامِيرِ وَ قَارِئِ اءَهْلِ الْجَنَّةِ، فَلَقَدْ كَانَ يَعْمَلُ سَفَائِفَ الْخُوصِ بِيَدِهِ وَ يَقُولُ لِجُلَسَائِهِ: اءَيُّكُمْ يَكْفِينِي بَيْعَهَا؟ وَ يَأْكُلُ قُرْصَ الشَّعِيرِ مِنْ ثَمَنِهَا.
اگر خواهى سومين نمونه را هم بياورم، و آن داود (ع) است، صاحب مزامير و خواننده اهل بهشت. با دست خود زنبيل مىبافت و به كسانى كه در مجلس او نشسته بودند، مىگفت كداميك از شما فروختن آن را بر عهده مىگيرد؟ سپس از بهاى آن قرص جوينى مى خريد.
از پیامهای اقتصادی نهجالبلاغه بر میآید که اقتصاد برای بشر به 3 صورت متصور است:
الف- با حضور عقل و پیامبران الهی و ملائکه
ب- با حضور عقل است و شیاطین
ج- با حضور عقل بدون ملائکه و شیاطین
با توجه به آیات قرآن فقط صورت الف باطل نیست چرا عقل فقط چراغ راهنمایی میباشد.
آینده پژوهی:با توجه به پیامهای اقتصادی قرآن و نهجالبلاغه به پیامهایی از اقتصاد پیامبران الهی در ذیل اشاره میگردد.
1- پیامبران الهی برای اقتصاد جامعه خود کار آفرین بودند.
2- پیامبران الهی نسبت به بیکاری مردم اقدامات عملی مینمودند.
3- پیامبران الهی با حضور عملی در اقتصاد جامعه اقدام به تأمین معاش خود میکردند.
4- پیامبران الهی بخش اقتصادی خود را برای اصلاح اقتصاد مردم اختصاص میدادند.
5- پیامبران الهی برای اثبات حقانیت رسالت خودشان، معاششان را از خدمات اقتصادی به مردم تهیه نموده، و از در آمد مردم باجخواهی نمیکردند.
6-یپامبران الهی اقتصاد سالم و توحیدی را با عمل خود در میان مردم ترویج میدادند.
7- پیامبران الهی با تولیدات اقتصادی، خود را از دیگران بی نیاز میکردند.
8- پیامبران الهی با شرکت در تولیدات اقتصادی احساس حقارت نمیکردند.
9- پیامبران الهی با سخاوت وایثار اقتصادی مردم را به اقتصاد توحیدی دعوت مینمودند.
10- پیامبران الهی با تولیدات اقتصادی با بیکاری جوانان مبارزه میکردند.
11- پیامبران الهی با حضور عملی در اقتصاد جامعه طبقات اجتماعی را به هم نزدیک میکردند.
12- پیامبران الهی با کارهای اقتصادی جاده عزت دنیایی و سعادت اخروی را آموزش میدادند.
13- پیامبران الهی اقتصاد آزاد از شیاطین را، مقدمه آخرت آباد معرفی مینمودند.
14- پیامبران الهی با فعالیت اقتصادی خود، ارتباط اجتماعی مردم را اصلاح و استحکام میبخشند.
15- پیامبران الهی با نوع تولیدات اقتصادی خود، ارتباط با طبیعت و شیوه استفاده از آن را آموزش میدادند.
16- پیامبران الهی یکی از راههای قرب الهی را، با اقتصاد سالم و پویا برای مردم نببین مینمودند.
17- پیامبران الهی شرافت و عزت و برتری مردم جامعه را در نوع خدمات اقتصادی الگو دهی مینمودند.
18- پیامبران الهی یکی از راههای نا امید و ناکام کردن شیاطین و مدیریت نفس را با چگونگی کار اقتصادی برای مردم مشخص میکردند.
19- پیامبران الهی شاهراه توازن و تعادل سازی میان روح و بدن انسان را، با ارائه نوع فعالیتهای اقتصادی خود به مردم معرفی مینمودند.
20- پیامبران الهی با نوع فعالیتهای اقتصادی خویش حکمت اختلاف میان خلقت انسانها را تفسیر عملی میکردند.
21- پیامبران الهی با حضور خود در فعالیتهای اقتصادی جامعه، مردم را تربیت و رشد عقلی میدادند.
22- پیامبران الهی با اقتصاد سالم و پویای خود، آیندهپژوهی را به مردم آموزش میدادند.
23- پیامبران الهی با ارائه روشهای عملی، قوه و قدرت تخییل انسان را مهندسی میکردند.
24- پیامبران الهی از طریق اقتصاد توحیدی زمینه رشد و ترقی نسلهای آینده را فراهم می کردند.
25- پیامبران الهی برای اصلاح اقتصاد و ارتقای آن، ایمان و اخلاق مردم را، از شرک اقتصادی تطهیر می نمودند.
26- پیامبران الهی با ورود به فعالیت های اقتصادی جامعه، نظم اقتصادی را بر پا می نمودند.
27- پیامبران الهی با نوع تولیدات اقتصادی خود ارتباط انسان با نظام هستی را تشریح می کردند.
28- پیامبران الهی با تشریح عملی فعالیت های اقتصادی، نشانه حیات حقیقی و واقعی را در میان مردم بیان می نمودند.
29- پیامبران الهی یکی از مهمترین راههای درک و دریافت فیض الهی را، به درصد منفعت آنان برای دیگر هم نوعان خود در اقتصاد، تبیین می کردند.
30- پیامبران الهی با تشریح نوع ایثار و اخلاص در فعالیت های اقتصادی، راه برتر از ملائکه شدن و کرامت انسانی را به مردم آموزش می دادند.
31- پیامبران الهی با اقتصاد توحیدی استعدادهای مردم را شکوفا می کردند.
32- پیامبران الهی با نأمین سلامت اقتصاد جامعه، درصد زیبایی حقیقی درونی و برونی مردم را کشف نموده، و به نمایش می گذارند.
33- پیامبران الهی با دور کردن شیاطین از اقتصاد مردم، جنگهای خونین بشر را در نطفه خاموش می نمودند.
34- پیامبران الهی با فعالیت های اقتصادی خود دنیا را در خدمت آخرت برای مردم معرفی می کردند.
35- پیامبران الهی با نوع تولیدات اقتصادی خود تقسیم وظائف زن و مرد در خانه و خارج آنرا تبیین می نمودند.
36- پیامبران الهی با حضور در صحنه های اقتصادی، چگونگی تقسیم ساعات روزمره مردم را به عبادت و کار و تفریح بیان می کردند.
37- پیامبران الهی تفاوت خودشان با سلاطین و جبّاران را، به وسیله فعالیت های اقتصادی شفاف سازی می نمودند.
38- پبامبران الهی با اولویت دادن به کشاورزی در اقتصاد، مردم را به تسبیح تکوینی طبیعت آشنا و دعوت می کردند.
39- پیامبران الهی راه خوش خلقی مردم را با فعالیت های اقتصاد توحیدی، تأمین می کردند.
40- پیامبران الهی برای آموزش کار و فعالیت های اقتصادی تعادلی، مردم را به فعالیت اقتصادی آخرت مدار خود توجه می دادند.
41- پیامبران الهی با حضور در اقتصاد جامعه، ارتباط دنیا با آخرت در خلقت انسان و جهان را به نمایش عملی می گذارند.
42- پیامبران الهی برای خنثیسازی اقتصاد شیطان ساخت، فعالیتهای اقتصادی توحید ساخت را با اعمال خود در جامعه به نمایش در میآورند.
43- پیامبران الهی با تولیدات اقتصادی خویش از حریم مردمان فقیر و از کار افتادگان حمایت نموده و مردم فعال در راه معاش مانده را، در پناه اقتصادی خودشان پوشش میدادند.
44- پیامبران الهی با حضور محسوس خود در اقتصاد از شیطان و آفات اقتصادی او مانند مصرفگرایی و زراندوزی و احتکار و غیره جلوگیری مینمودند.
45- پیامبران الهی با نحوه حضورخودشان در عرصههای اقتصادی، از محبوب جلوه دادن دنیا و آرایش آن و تشکیل اقتصاد طبقاتی جلوگیری میکردند.