به گزارش
خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، آیتالله عباس واعظ طبسی، بهمنماه سال 1314 در مشهد مقدس و در خانوادهای مذهبی دیده به جهان گشود. پدر وی «شیخ غلامرضا واعظ طبسی» از مبلغان طراز اول کشور و یکی از خطبا و سخنوران توانا و زاهد مشهد بود که سالها در این شهر منبع فیوضات بسیاری برای مردم به شمار میرفت. آیتالله طبسی، در یک سالگی پدرش را از دست داد و دوران کودکی را با سرپرستی مادر پشت سر گذاشت.
در دیداری که ایشان با امام(ره) داشت، امام خمینی(ره) در خصوص پدر ایشان چنین فرمود: «من به شما از دو حیث ارادت دارم، به خاطر خودتان و به خاطر مرحوم والدتان. چه بسیار افرادی غیر مسلمان بودند که تحت تأثیر منطق و کلام مؤثر و پرجاذبهٔ او به اسلام مشرف شدند و او در کشورهای عربی موقعیت ویژهای داشت».
وی دورهٔ ابتدایی و بخشی از متوسطه را در مشهد گذراند و سپس در آستانهٔ نوجوانی به تحصیل علوم اسلامی علاقهمند شد، بنابراین از دبیرستان و در 16 سالگی به حوزه علمیه مشهد وارد شد و دروس مقدماتی و دوره های «سطح» و «خارج» را به طور جدّی دنبال کرد و تحصیلات حوزوی را در محضر اساتید برجستهای چون شیخ «محمدتقی ادیب نیشابوری»، «میرزا احمد مدرس یزدی»، «حاج شیخ مجتبی قزوینی»، «حاج شیخ هاشم قزوینی» و مراجع تقلید از جمله «آیتالله العظمی سیدمحمد هادی میلانی»، «آیتالله فقیه سبزواری» و «آیتالله العظمی بروجردی» گذراند. «آیتالله بروجردی» وی را طلبهای خوشفکر و به عنوان زبان حوزههای علمیه دانسته و با تقدیر و تفقد از او نام میبُرد.
فعالیتهای سیاسی قبل از پیروزی انقلابآیتالله واعظ طبسی از سن 12، 13 سالگی با سیاست آشنا بود و چه در دبیرستان و یا حوزه علمیه و خانواده مسائل سیاسی را دنبال و مطرح میکرد. یکی از حوادثی که تصمیم به مبارزه را در وی تقویت کرد، آشنایی با «شهید نواب صفوی» بود. «شهید نواب» در سفری که در اوایل سال 1330 به مشهد داشت با سخنان پرشور خود در مدرسه «نواب»، شوق و شوری در دل همه طلاب جوان ایجاد کرد.
آغاز علنی مبارزات علیه رژیم پهلوی به همراه رهبر انقلابوی کار مبارزه را در سالهای نخست به تنهایی دنبال میکرد، اما با استقرار رهبر معظم انقلاب و پس از مدتی «شهید هاشمی نژاد» در مشهد، گروهی سه نفره تشکیل شد که اعضای آن قسم یاد کردند تا برقراری حاکمیت اسلام راه مبارزه را با همکاری صمیمانه یکدیگر دنبال کنند و همواره از امام(ره) به عنوان رهبر و مرجع اعلم، جانبداری کنند.
آیتالله واعظ طبسی خود بیان کرده بود: «مبارزه علنی بنده و جمع دوستان تقریباً از سال 1335 شروع شد، در آن موقع برادرمان جناب آقای خامنهای در مشهد تشریف نداشتند و شهید هاشمینژاد هم در قم بودند بنابراین در آن زمان من تنها بودم و خیلی سخت میگذشت به جهت آن که در حوزه هم افکار خاص ضد مبارزه حاکم بود. بعدها با پیوستن این دو بزرگوار، محور واحدی را در خراسان تشکیل دادیم. در اوایل نشستهایمان از هم جدا بود اما بعداً تصمیم گرفتیم مرکزیتی داشته باشیم و دوستان مشترک به آن جا مراجعه کنند.»
با همکاری آیتالله طبسی، رهبر انقلاب و شهید «سید عبدالکریم هاشمینژاد»، اندیشهٔ امام خمینی(ره) برای مردم خراسان شناسانده شد و در همین راستا او برای اولین بار در یک سخنرانی در مسجد «حاج ملا هاشم»، امام(ره) را به عنوان مرجع اعلم معرفی کرد که با اعتراض ساواک روبهرو شد، در حدی که او را دستگیر و روانه زندان کردند.
دستگیری و ممنوعالمنبر شدن طی سالهای مبارزه علیه رژیمآیتالله واعظ طبسی در طول سالهای 1331 تا 1334 در سخنرانیهای خود به مخالفت با رژیم پهلوی برخاست و سرانجام در سال 1334 مجدداً ممنوع المنبر شد و این منع تا هنگام سقوط رژیم پهلوی ادامه یافت؛ اما وی به این امر بی توجه بود و باز هم به سخنرانی خود ادامه می داد. پس از 28 مرداد 1332 و آغاز دورهٔ اختناق، مبارزه علیه رژیم شاه، شکل پنهانی به خود گرفت و در سال 1335 این مبارزه علنی شد.
ایشان در 14 تیرماه 1340 به علت سخنرانی در سرای محمدیهٔ مشهد دربارهٔ عدل زمامداران مورد اعتراض ساواک قرار گرفت. مأموران امنیتی شاه، جلسهٔ سخنرانی وی را تعطیل و او را به مدت هفت ماه ممنوعالمنبر کردند تا اینکه فشار مردم، این ممنوعیت را لغو کرد.
پس از تصویب لایحهٔ انجمنهای ایالتی و ولایتی و رفراندوم شاه، آیتالله طبسی در سال 1341، به دنبال ایراد چند سخنرانی دستگیر و پس از چند روز به زندانی در تهران منتقل شد و پس از آزادی از زندان به خراسان مراجعت کرد و با ایراد سخنرانیهای افشاگرانه به مبارزه با رژیم پهلوی پرداخت. فعالیتهای اساسی آیتالله واعظ طبسی در فروردین 1342 موجب شد تا در کمیسیون امنیت استان دستگیری مجدد ایشان مطرح شود و شهربانی مشهد روز 5 فروردین وی و شیخ حسن کافی» را دستگیر کرده و به ساواک تحویل داد.
آمادهسازی مردم مشهد برای قیام 15 خرداد سال 1342آیتالله واعظ طبسی به کمک دوستان، مردم مشهد را برای قیام 15 خرداد 1342 آماده کرد و در آن روز همچون مردم شهرهای دیگر ایران، مردم مشهد قیام و به شدت مخالفت خود را با رژیم ستمشاهی اعلام کردند؛ همچنین عدهای از مردم توسط مزدوران کشته یا مجروح شدند. در این شرایط دولت وضعیت خود را در خطر دید برای توقف تظاهرات، دست به اقدامات وحشیانهای زد، از جمله این اقدامات دستگیری آیتالله واعظ طبسی بود.
وی پس از آزادی در 15 خرداد 1342 در منزل آیتالله حاج آقا حسن قمی در خصوص «حکومت روحانی و مادی» سخنرانی کرد. وی در سال 1342 و سفر به قم و بیعت با حضرت امام خمینی(ره) به نمایندگی از حوزه علمیه مشهد، در حضور امام(ره) به سخنرانی پرداخت و پس از این سخنرانی در راهآهن قم بازداشت شد. از آن پس نام وی در ردیف واعظین سیاسی ادارهٔ اطلاعات ثبت شد. (با استناد به آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی شعبهٔ خراسان)
ایشان در جریان جشنهای دههٔ اول انقلاب سفید شاه و مردم در سال 1351 در درس خود در مسجد «ملاهاشم» به انتقاد از سیاستهای رژیم پرداخت. وی با روحانیت مبارز سطح کشور ارتباط نزدیک داشت و از نزدیک با «آیتالله سید محمود طالقانی» و «آیتالله شهید سیدمحمدرضا سعیدی» مرتبط بود و از مبارزات «شهید اندرزگو» حمایت میکرد. (با استناد به کتاب یاران امام به روایت اسناد ساواک و کتاب زندگینامهٔ شهید اندرزگو، صفحه 44)
آیتالله طبسی در همهٔ فراز و فرودها از پیشگامان انقلاب بود. وی در 21 خردادماه سال 1357 همراه با دیگر همرزمان خود به اتهام تهیه و توزیع اعلامیه علیه رژیم شاه، به وسیلهٔ مأموران کمیتهٔ مشترک ضد خرابکاری دستگیر شد و این بازداشت مورد اعتراض اساتید برجستهٔ حوزهٔ مشهد قرار گرفت.
وی همراه دیگر علمای مبارز خراسان در انتشار اعلامیه و بیانیههای افشاگرانه و ایراد سخنرانی در طول انقلاب شرکت داشت و در اعتراض به ممنوعیت ورود امام خمینی(ره) به کشور همراه با علمای مشهد از 9 بهمنماه سال 1357 در صحن امام خمینی حرم رضوی به تحصن نشست. (با استناد به آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی)
تولیت آستان قدس رضوی حضرت امام خمینی(ره) در تاریخ 25 بهمنماه 1357 سرپرستی آستان قدس رضوی را به آیتالله واعظ طبسی محول کردند. دو سال بعد یعنی در سال 1359، وی حکم تولیت آستان قدس رضوی را از امام راحل دریافت کرد.
حکم انتصاب به تولیت استان قدس رضوی توسط امام خمینی(ره)
«بسم الله الرحمن الرحیم
جناب آقای مستطاب حجت الاسلام جناب آقای عباس واعظ طبسی دامت افاضاته نظر به سابقهای که جنابعالی در اداره امور آستان مقدس حضرت ثامن الائمه صلوات ا... و سلامه علیه و علی آبائه الطاهرین دارید و اعتمادی که دراینباره به جنابعالی میباشد به سمت تولیت آن آستانه مقدسه منصوب میشوید تا با کمال جدیت و به طور دقیق از متعلقات آنجا خصوصاً کتابخانه و خزینه و محتویات ضریح مقدس و موقوفات و سایر متعلقات آن آستان مقدس محافظت کامل را بفرمایید و از حیفومیل و ضیاع اموال جلوگیری نمایید و حضرات خدام محترم با جنابعالی در این امر لازم تشریک مساعی خواهند نمود و آنچه لازم به تذکر است این مطلب میباشد که هیچ یک از نهادهای جمهوری اسلامی مانند جهاد سازندگی و همچنین وزارت ارشاد ملی و یا اشخاص عادی حق دخالت در موقوفات و سایر متعلقات آستان قدس را ندارد. از خدای تعالی موفقیت را در انجام وظایف الهی مسئلت دارم.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
18 جمادی الاولی 1400
15 فروردین ماه 1359
روح ا... الموسی الخمینی»
اقدامات انجام شده در تولیت آستان قدس رضوی توسط آیتالله طبسی از گامهای اساسی آیتالله واعظ طبسی در تولیت آستان قدس رضوی و از اقدامات عمرانی و فرهنگی آستان قدس در زمان تولیت ایشان میتوان به موارد زیر اشاره کرد: بازسازی تمام عیار حرم و اطراف، توسعهٔ روضهٔ منوره، احداث صحن جمهوری اسلامی، صحن جامع، صحن قدس و رواقهای دارالولایه، دارالهدایه، دارالرحمه، دارالحکمه، احداث ساختمان جدید کتابخانهٔ مرکزی، مرکز اسناد و دانشگاه علوم اسلامی رضوی و دانشگاه امام رضا(ع)، احداث زیرگذر اطراف حرم و نیز بنیاد پژوهشهای اسلامی، احداث بنیاد فرهنگی رضوی، احداث مؤسسهٔ فرهنگی قدس، احداث مرکز آفرینشهای هنری و توسعهٔ موزهها و احداث ورزشگاههای نوین.
عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظاموی در سال 1357 توسط رهبر انقلاب به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام درآمد و در سال 1379، رهبری عضویت وی را تمدید کردند. همچنین، رهبر معظم انقلاب در 24 اسفندماه سال 1390، طی حکمی، ترکیب جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام را برای یک دوره پنج سالهٔ دیگر معرفی کردند و آیتالله واعظ طبسی هم به عنوان یکی از شخصیتهای حقیقی مجمع، بار دیگر در سمت خود ابقا شد.
عضویت در مجلس خبرگان رهبریآیتالله عباس واعظ طبسی، در اولین مجلس خبرگان قانون اساسی در سال 1358 حضور داشت و سپس در سال 1367 در مجلس خبرگان رهبری به عضویت این نهاد درآمد. عضویت در ادوار دوم و سوم مجلس خبرگان رهبری به نمایندگی از مردم مشهد نیز در کارنامه وی دیده میشود.
فعالیتهای آموزشیایشان همچنین به موازات تحصیل، تدریس را نیز آغاز کرد. تدریس چندینباره تمام دروس «مقدمات» و «سطح» در مسجد «ملاهاشم»، «مدرس» و «شیخ بهائی» از جمله فعالیتهای آموزشی وی به شمار میرفت.
سرانجام وی در هفتم اسفندماه پس از حضور در انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری و بازگشت به منزل در عصر این روز دچار عارضه تنفسی شد و پس از یک هفته بستری شدن در بیمارستان سرانجام بامداد امروز دار فانی را وداع گفت.