سود یا زیان اقتصادی عدم حضور زائران ایرانی در حج؟
گروه جامعه: سود اقتصادی، اولین تصور بسیاری از مردم و حتی مسئولان در خصوص عدم حضور زائران ایرانی در حج است، تصوری اشتباه که اغلب موجب جبهه‌گیری‌های اشتباه در خصوص حج نیز می‌شود.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در حالی که همچنان وضعیت حج تمتع در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، شاهد مطرح شدن برخی اظهار نظرهای عجولانه در زمینه عدم اعزام زائران ایرانی به عربستان هستیم و نکته عجیب اینکه برخی هنوز هم گمان می‌کنند در صورت اعزام نشدن زائران ایرانی به حج تمتع صدمه‌ای جبران ناپذیر به اقتصاد عربستان وارد خواهد شد!
در این خصوص باید گفت که در بسیاری از کشورهای اسلامی همانند ایران تعداد زیادی از متقاضیان اعزام به حج پشت نوبت اعزام هستند و با عدم اعزام زائران ایرانی به راحتی سهمیه ایران در اختیار سایر کشورها قرار داده می‌شود. یعنی با عدم حضور زائران ایرانی در حج به راحتی (و البته با خوشحالی) زائران سایر کشورها جایگزین زائران ایرانی می‌شوند و هیچ صدمه اقتصادی متوجه دولت عربستان نخواهد‌شد.
همچنان که عدم حضور زائران عمره مفرده ایران در عربستان صدمه‌ای به این کشور وارد نکرد. آن هم در شرایطی که به دلیل کاهش قابل توجه قیمت نفت، عربستان با مشکلات اقتصادی داخلی مواجه شده بود اما باز هم عربستان عدم حضور زائران ایرانی عمره را به حضور این زائران ترجیح داد.
در صورتی که درآمد عربستان از عمره زائران ایرانی به حدی (برای آنها) قابل توجه بود که عربستان نمی‌توانست از این پول چشم پوشی کند، می‌توانست با اعلام حکمی عادلانه برای دو مأمور سعودی فرودگاه جده زمینه بازگشت عمره گزاران ایرانی را فراهم کند، اما این کار را نکرد.
اما سؤال این است که آیا با عدم حضور زائران ایرانی در حج 95 زیان اقتصادی به کشور ما وارد می‌شود یا خیر؟ برخی به راحتی و بدون داشتن هیچ اطلاعات موثقی عنوان می‌کنند عدم حضور زائران ایرانی در حج نوعی صرفه جویی مالی برای کشور در پی خواهد داشت و ارز قابل توجهی از کشور خارج نشده و در ارز در کشور می‌ماند. این مسئله از جهتی درست است. هر زائر عمره گزار و حج گزار ایرانی مقدار قابل توجهی ارز با خود به عربستان می‌برند و از آن برای خرید سوغات استفاده می‌کند.
اما مسئله‌ای که نباید از کنار آن به راحتی عبور کرد، کاهش قابل توجه میزان خرید زائران ایرانی از عربستان است. برای درک میزان کاهش خرید سوغات حجاج ایرانی باید خاطر نشان کرد که تا چند سال پیش هنگام بازگشت حجاج چند فروند هواپیمای برای حمل بار حجاج اجاره می‌شد در حالی که طی حدود 5 سال اخیر خرید سوغات به حدی کاهش یافته که نه تنها هواپیمای باری اجاره نمی‌شود بلکه حتی ظرفیت بخشی از بار هواپیماهای مسافربری حجاج هم خالی می‌ماند.
اما مسئله‌ای که متأسفانه در زمینه هزینه حج برای ایران در نظر گرفته نمی‌شود، هزاران دلار دارو و تجهیزات بیمارستانی، ساختمانی، خدماتی و ... متعلق به ایران است.
ایران همه ساله دو بیمارستان مجهز در مکه و مدینه دایر کرده و به زائران خود خدمات پزشکی ارائه می‌کند. ساختمان‌های این بیمارستان‌ها برای چندین سال اجاره شده و در هر حالتی (حضور یا عدم حضور زائران ایرانی) اجاره بهای آن باید پرداخت شود.
ساختمان‌های متعلق به بعثه ایران در مکه و مدینه، آشپزخانه‌های مرکزی که برای پخت غذای حجاج و عمره گزاران استفاده می‌شد، اجاره انبارهای نگهداری از داروهای حجاج، آمبولانس‌ها و سایر تجهیزات بیمارستانی و خدماتی متعلق به ایران همه هزاران دلار ارزش مالی دارد و برای سال‌ها اجاره شده‌است.
پس در صورت انصراف ایران از اعزام حجاج خود، از نظر حقوقی نمی‌تواند ادعای غرامتی برای دارایی‌های خود داشته باشد اما در صورتی که عربستان برای این اعزام مانع تراشی کند مسئولان ایرانی می‌توانند در این زمینه ادعای غرامت کنند.
و البته نکته‌ای که هرگز نباید از ذهن دور داشت این است که اگر چه حضور زائران ایرانی در حج باید همراه با عزت باشد و هیچ خللی نباید بر این عزت وارد شود اما در عدم حضور زائران شیعه ایرانی در سرزمین وحی برای جهان اسلام و جهان تشیع خیری نیست که اگر بود، علمای شیعه پس از فاجعه بزرگ منا دستور به تحریم حج می‌دادند.
