وجود 11 بند منفی/ ممنوعیت نصب پرچم ایران/ جای خالی ادب سیاسی

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) سعید اوحدی، رئیس سازمان حج و زیارت میهمان گفت‌وگوی ویژه خبری ساعت 22:30 شبکه دوم سیما بود که طی آن مسئله کارشکنی عربستان برای حضور زائران ایرانی در حج تمتع سال جاری تشریح‌ شد.
 
سعید اوحدی، رئیس سازمان حج و زیارت در این گفت‌وگو دلیل اصلی عدم حضور زائران ایرانی در حج سال جاری را مطرح کردن 11 محدودیت از سوی مسئولان حج عربستان اعلام و اظهار کرد: در مجموع در طول مذاکرات بیش از 11 مورد محدودیت از سوی مسئولان عربستانی در تفاهم نامه پیشنهادی قید شده‌بود که این موارد در سال‌های قبل وجود نداشت.
 
وی در ادامه به بیان این 11 محدودیت پرداخت و گفت: در دور اول مذاکرات که با سه ماه تأخیر برگزارشد، به صورت شفاف خواسته‌های جمهوری اسلامی را بیان و اعلام کردیم با توجه به اتفاقات سال گذشته مردم خواستار پاسخ قانع کننده در خصوص شرایط حج هستند اما از طرف سعودی هیچ پاسخی به مردم ارائه نشده‌ است.
 
اوحدی تصریح کرد: به طرف سعودی اعلام کردیم که این 11 مورد، مورد قبول نیست که دو مورد آن استفاده از ناوگان حمل و نقل و موضوع ویزا بود. در سال‌های گذشته روال اینگونه بوده که در مذاکرات دغدغه‌ها و پیشنهادهای دو طرف مطرح می‌شد و توافق‌نامه دو طرفه پس از جمع‌بندی به امضا می‌رسید، ما پیشنهادهای خود را با توجه به وقوع فاجعه منا، سقوط جرثقیل و رفتار مأموران سعودی در فرودگاه ارائه کردیم و خواستار این شدیم که در تفاهم‌نامه، 11 بند منفی که موجب محدودسازی زائران می‌شود برداشته و پیشنهادهای ما بررسی شود.
 
وی ادامه داد: اما روزی که تفاهم نامه پیشنهادی را آوردند با تفاهم نامه‌ای مواجه شدیم که یک طرفه بود و بندها به صورت ابلاغ و با یک فضای تحکمی اعلام شده‌بود که این تفاهم نامه باید امضا شود که ما به طرف سعودی اعلام کردیم که تفاهم‌نامه چرا باید به این صورت ارائه شود؟ اگر ما و شما اعتقاد داریم حج باید از مسائل سیاسی جدا باشد، چرا مسائل سیاسی را در مسئله حج دخالت می‌دهید؟
 
وزارت خارجه عربستان هیچ پیشنهادی در رابطه با مسئله ویزا ندارد
 
رئیس سازمان حج و زیارت با تأکید بر اینکه حق زائر است که از امکانات هواپیمایی داخلی استفاده کند، اظهار کرد: در دور اول مذاکرات سه ساعت و نیم طول کشید که طرف سعودی را قانع کنیم که امکان‌پذیر نیست زائران از هواپیمایی داخلی استفاده نکنند و آنها با این موضوع موافقت کردند، در خصوص ویزا هم اعلام کردند باید با وزارت خارجه عربستان موضوع محل صدور ویزاها مطرح شود و تأکید کردند که وزارت خارجه عربستان هیچ پیشنهادی در رابطه با مسئله ویزا ندارد.
 
وی نتیجه‌گیری کرد که همه اینها بیانگر این بود که اراده جدی در دستگاه‌های عربستان برای عدم پذیرش زائران ایرانی وجود دارد که با وقت‌کشی و خریدن زمان سعی می‌کنند مانع حضور زائران ایرانی و به نتیجه رسیدن مذاکرات شوند.
 
ممنوعیت نصب هرگونه پرچم در ساختمان‌های ایران
 
اوحدی از دیگر محدودیت‌هایی که عربستان در طول مذاکرات حج مطرح کرده بود را ممنوعیت نصب هرگونه پرچم در ساختمان‌های ایران و مسیرهای حرکت زائران ایرانی عنوان کرد و گفت: ما اعلام کردیم یکی از راهکارهای تأمین امنیت این است که در مسیرهای پرازدحام تابلوهای اطلاع رسانی با پرچم جمهوری اسلامی داشته باشیم در حالی که عربستان این مسئله را فقط برای ایران ممنوع اعلام کرده بود، چه دلیلی دارد که عربستان این محدودیت را فقط برای زائران ایرانی اعمال کند؟
 
محدودیت تعداد درمانگاه‌ها، عدم امکان بردن دارو، اعلام مشخصات پزشکان اعزامی و تعیین تعداد پزشکان عمومی و متخصص و اعلام اسامی بعثه مقام معظم رهبری و سازمان حج و زیارت با پست اعزامی و سوابق کاری از دیگر مسائلی بود که اوحدی اعلام کرد طرف سعودی خواستار اجرای آنها در حج سال جاری شده‌ بود.
 
دست بندهای هوشمند حجاج
وی در خصوص مسئله دست بندهای هوشمند حجاج نیز گفت: رسانه‌های ایران به خوبی به این مسئله نپرداختند. در فاجعه منا کارت شناسایی تعدادی از حجاج کنده شده‌ بود و همین مسئله شناسایی پیکرهای حجاج شهید شده را با مشکل مواجه کرد، به همین دلیل خود ما به این جمع‌بندی رسیدیم که اگر مچ‌بندهای الکترونیکی به عنوان کارت شناسایی برای حجاج داشته باشیم شناسایی آنها راحت‌تر است و اگر زائری گم شد از این وسیله می‌توان برای یافتن آنها استفاده کرد، همین مسئله را به طرف سعودی اعلام کردیم اما آنها عنوان کردند خود ما در حال طراحی مچ‌بند هستیم و اجازه نمی‌دهیم شما از مچ‌بندهای خودتان استفاده کنید.
 
رئیس سازمان حج و زیارت با اشاره به اینکه در قرارداد طرف سعودی نوشته شده بود زائران ایرانی حق برگزاری هیچ گونه مراسمی را ندارند، گفت: طرف سعودی هیچ منطقی را برای پاسخگویی نداشت. ما پیشنهاد کردیم در مسیر رمی جمرات باید چادرهای امداد ما مستقر شوند که اعلام کردند ممنوع است. اعلام کردیم که درمانگاه‌های ما در منا و عرفات باید مستقر باشند که اعلام کردند ممنوع است در حالی که باید از این پیشنهادها استقبال می‌شد.
 
طی مذاکرات وزارت حج عربستان اختیار کافی را نداشت
 
وی تأکید کرد: طی مذاکرات وزارت حج عربستان اختیار کافی را نداشت و عدم انسجام دستگاه‌های سعودی و نبود اراده واحد برای پذیرش زائران ایرانی کاملاً مشخص بود و ما را به سمت کندی مذاکرات می‌کشاند؛ ما شاهد سردرگمی مسئولان عربستانی بودیم.
 
اوحدی با اشاره به اینکه سال گذشته که سفارت و کنسولگری ایران در عربستان فعال بود و اجازه اعزام هشت کارمند وزارت خارجه برای کارهای کنسولی را داشیم، نیازها و مشکلات حجاج پیگیری می‌شد از جمله 40 مورد دستگیری در بقیع و مسجدالحرام داشتیم که بعد از چند روز اعلام کردند سوء تفاهم شده و با پیگیری کنسولی زائران آزاد شدند، اما در صورت اعزام زائران در سال جاری به دلیل قطع روابط سیاسی و نبود سفارت و کنسولگری اگر گذرنامه زائری گم می‌شد، چگونه باید برگه خروج را تهیه می‌کردیم یا اگر زائری تصادف می‌کرد، چگونه باید از حقوق وی دفاع می‌شد.
 
وی ادامه داد: به مسئولان عربستانی اعلام کردیم وزارت خارجه ایران با هماهنگی سوئیس پیشنهادی را برای ریاض ارسال کرده است، وزیر حج عربستان هم اعلام کرد که این پیشنهاد دریافت شده و خواستیم که این پیشنهاد را در تفاهم نامه ذکر کنند، اما با یک پاسخ مواجه شدیم که «در اختیار من نیست و باید با وزارت خارجه هماهنگی کنیم».
 
اوحدی در ادامه به مسئله اعلام ممنوعیت برگزاری دعای کمیل زائران ایرانی نیز اشاره کرد و گفت: وزیر حج سابق عربستان به خود من گفته بود که از روی کنجکاوی برای دیدن دعای کمیل شما آمدم و دیدم که زائران ایرانی چه قدر با نظم به مراسم می‌آیند و بدون یک مورد شعار سیاسی، دعا می‌خوانند و در زمان مقرر هم می‌روند. من به وزیر حج عربستان گفتم که مشکل شما دعای کمیل و ... نیست. مشکل شما این است که مذاکرات را 5 ماه به تأخیر انداخته‌اید آن هم بدون هیچ گونه توجیهی.
 
با عینک بدبینی سیاسی فضای حج را می‌بینند
 
وی با انتقاد شدید از مسئولان عربستانی که با عینک بدبینی سیاسی فضای حج را می‌بینند، گفت: اگر ادعای میزبانی را دارند باید تسهیلات آن را فراهم کنند.
 
بر اساس گزارش ایکنا در ادامه این گفت‌و‌گوی خبری، آیت‌الله حسینی بوشهری، مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور، طی ارتباطی تلفنی به تشریح عکس العمل حوزه‌های علمیه و مراجع عظام تقلید در خصوص کارشکنی مسئولان حج عربستان پرداخت و گفت: اقدام دولت سعودی نسبت به سفر زائران ما از مصادیق «صد عن سبیل الله» است.
 
وی با تأکید بر اینکه مراجع در اظهار نظرهای خود بر مسئله حفظ عزت زائران تأکید داشتند، گفت: مسئولان حج ایران در دیدار با مسئولان حج عربستان دقیقاً بر اساس این مبنا تلاش کردند حجی در شأن جمهوری اسلامی و زائران انجام شود. تلاش آنها حقیقتاً برای این بوده که کوتاهی از ناحیه ایران نباشد و اتمام حجت باشد. البته در سال‌های گذشته هم کارشکنی‌ها و اهانت‌ها به روحانیان کم نبود اما چون مسئله به جا آوردن حج مهم بود، همه اینها نادیده گرفته می‌شود.
 
فقه و دین در این موارد چه می‌گوید؟ تکلیف افراد مستطیع چیست؟
 
آیت‌الله حسینی بوشهری ادامه داد: افراد مستطیع باید توجه کنند که از نظر فقهی و دینی اگر راه باز نبود و میزبان راه را بست و طبیعتاً زائران نمی‌توانند وظیفه خود را انجام دهند، از نظر شرعی جای نگرانی نیست اگر چه از فیض بزرگی محروم شده‌اند.
 
6000 نفر از رفتن به حج انصراف دادند
 
رئیس سازمان حج و زیارت در ادامه در پاسخ به این سؤال که اگر زائران با شرایط موجود به حج می‌رفتند با چه بی‌حرمتی‌هایی مواجه می‌شدند؟ و چه توصیه‌ای برای افرادی دارید که می‌خواهند از طرق دیگر ویزا بگیرند؟ گفت: برای شرکت در حج سال جاری دو فراخوان زائر داشتم که فقط 17 هزار نفر از ظرفیت 64 هزار نفری ثبت نام کردند که 6 هزار نفر هم انصراف دادند چون مردم دغدغه دارند.

جای خالی ادب سیاسی!
 
وی به فضای روانی بدی که رسانه‌های عربستان علیه ایران ایجاد کرده‌اند نیز اشاره کرد و گفت: ما از مسئولان عربستانی خواستیم که فضا را برای حج تلطیف کنند اما این فضا نه تنها تلطیف نشده بود، بلکه آنها حتی ادب سیاسی را در پذیرایی از هیئت سیاسی رسمی ایران رعایت نکردند، وقتی با نمایندگان سیاسی یک کشور اینگونه رفتار می‌کنند قطعاً پیش بینی می‌شود که با زائران چگونه برخورد خواهند کرد.
 
اوحدی به حوادث ناگواری که در پی جوسازی رسانه‌ای توسط تندروها برای زائران ایرانی ایجاد شده بود، از جمله حمله به اتوبوس زائران ایران و تحریک تعدادی بچه تا با سنگ و چوب به زائران ایرانی حمله کنند، نیز اشاره کرد و گفت: به وزیر حج اعلام کردیم چه راهکاری برای این مسائل دارید؟ که وی پاسخ داد ««وَمَن دَخَلَهُ كَانَ آمِنًا؛ و هر كه در آن درآيد در امان است» (آیه 97 سوره آل عمران)، امنیت زائران در مکه و مدینه از سوی خداوند تأمین شده است». آیا این پاسخی است که بیاییم از آموزه‌های دینی برای توجیه قصور و بداخلاقی‌های خودمان استفاده کنیم. سال پیش هم همین آیه در قرآن وجود داشت و سوء تدبیر شما منجر به شهادت هفت هزار زائر شد که هیچ کس هم پاسخگو نبود.
 
وی مسئله افزایش تعداد شهدای منا را به دلیل نبود وسایل احیا و پرداخت نشدن دیه شهدای منا را نیز مطرح کرد و گفت: به مسئولان عربستانی گفتیم به دلیل فجایع رخ داده باید در قراردادها بندی برای تأمین امنیت زائران اضافه شود که با این پاسخ مواجه شدیم که باید با وزارت کشور موضوع را مطرح کنیم، ما شاهد سردرگمی بودیم که به اعتقاد ما ناشی از اراده جدی برای عدم پذیرش زائران ایرانی بود.
 
کارهای آل سعود کارهای مشرکان مکه است
 
در ادامه آیت‌الله تسخیری مشاور رهبر معظم انقلاب در امور جهان اسلام، طی ارتباطی تلفنی با اشاره به اینکه متأسفانه ال سعود کم کم چهره حقیقی‌شان را نشان می‌دهند، گفت: کارهایی که انجام می‌دهند کارهای مشرکان مکه است که «صد عن سبیل الله» می‌کردند و مانع می‌شدند که افراد مومن برای زیارت خانه خدا بیایند.
 
وی ادامه داد: این افراد مصداق آیات سوره انفال هستند که می‌فرماید: «وَمَا لَهُمْ أَلاَّ يُعَذِّبَهُمُ اللّهُ وَهُمْ يَصُدُّونَ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَمَا كَانُواْ أَوْلِيَاءهُ إِنْ أَوْلِيَآؤُهُ إِلاَّ الْمُتَّقُونَ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لاَ يَعْلَمُونَ ؛ چرا خدا [در آخرت] عذابشان نكند با اينكه آنان [مردم را] از [زيارت] مسجدالحرام باز مى‏‌دارند در حالى كه ايشان سرپرست آن نباشند چرا كه سرپرست آن جز پرهيزگاران نيستند ولى بيشترشان نمى‌‏دانند». این مشرکان مستحق عذاب الهی هستند چرا که مانع رفتن به مسجد‌الحرام هستند.
 
امسال حج برای ایرانی‌ها با کارشکنی سعودی ها واجب نیست
 
آیت‌الله تسخیری با اشاره به اینکه برای تشرف به حج علاوه بر استطاعت باید راه هم باز باشد، گفت: سعودی‌ها حاضر نشدند که امنیت را تأمین کنند. پارسال دیدیم که چند هزار زائر و چند صد ایرانی کشته شدند. این به معنی تأمین نشدن استطاعت و تهدید است، پس امسال حج برای ایرانی ها با کارشکنی سعودی ها واجب نیست.
 
پس از سخنان آیت‌الله تسخیری، اوحدی در پاسخ به این سؤال که امام جمعه مسجد‌الحرام علیه ایرانی‌ها و شیعیان صحبت کرده است، آیا این اقدام تهدیداتی علیه زائران ایرانی ایجاد می‌کرد؟ گفت: متأسفانه به صورت هدفمند و با پشتیبانی برخی از مسئولان سعودی برخی اتفاق‌ها صورت می‌گیرد. در مذاکرات مطرح کردیم که وقتی امام جماعت مسجد‌الحرام به خود اجازه می‌دهد به مردم مسلمان توهین کرده زمینه تحریک برای برخی از زائران را ایجاد کند، شما چگونه امنیت زائران را تأمین خواهید‌کرد که پاسخ دادند، اینها تصرفات شخصی است! مگر از طرف یک شخص عادی این مسئله مطرح شده است که اظهار نظر شخصی باشد.
 
الهام امین‌زاده، معاون حقوقی رئیس جمهور نیز در این برنامه گفت‌و‌گوی ویژه خبری از طریق تماس تلفنی ابعاد حقوقی مسئله حج و فاجعه منا را بررسی کرد و گفت: هر گاه کشوری مرتکب تخلف بین‌المللی شده موجب از بین رفتن جان انسان‌های بی‌گناه شود، باید خسارت و تضمین داده و عاملان را مجازان کند اما عربستان که چنین قصوری را داشت خسارت، عذرخواهی، مجازات و حتی تضمین حج آتی را نداد و حتی یکی از مسائل حقوقی فاجعه منا هم از سوی عربستان انجام نشده است.
 
وی اعلام کرد: مستندسازی و جمع‌آوری مدارک و قصورهای پزشکی کاملاً انجام شده، همچنین قراردادهای بین حج ایران و عربستان بررسی شده اما در این قراردادها نحوه حل اختلاف و دادگاه پیش بینی نشده بود.
 
اگر مدیریت بین‌المللی نیست، حداقل نظارت بین‌المللی بر حج باید صورت گیرد
 
امین‌زاده در پاسخ به این سؤال که از نظر حقوقی در خصوص مدیریت حج آیا می‌توان اقدامی کرد؟ گفت: برخی از مراکزی که جنبه بین‌المللی دارند می‌توانند مدیریت بین‌المللی نیز داشته باشند اما این اتفاق نیاز به یک حرکت جمعی دارد و باید سازمان کنفرانس اسلامی، اتحادیه عرب و کشورهای درگیر در حج کمک کنند تا اگر مدیریت بین‌المللی نیست حداقل نظارت بین‌المللی بر حج صورت گیرد.
 
اوحدی در بخش پایانی این گفت‌وگو و در پاسخ به این سؤال که برای سال‌های بعد چه پیش‌بینی دارید؟ گفت: ما در سازمان حج و بعثه همه تلاشمان را انجام دادیم که زائران به حج اعزام شوند. این حق شرعی مردم ایران است و باید این حق استیفا شود و وظیفه و مأموریت ما و جمهوری اسلامی پشتیبانی و تحقق احکام شرعی است. برای حج سال آینده نیز پیگیر هستیم که این حق شرعی اقامه پیدا کند و حتماً پیگیر سهمیه‌ای که امسال محقق نشد نیز هستیم.
 
وی به فضای سنگین رسانه‌ای در کشور عربستان در خصوص توافق یا عدم توافق برای حضور زائران ایرانی در حج نیز اشاره و عنوان کرد: وزیر حج عربستان پذیرفت که 11 مورد حذف شود و در قرارداد پشیباتی حقوقی از زائران گنجانده شود اما روز چهارشنبه فضای سنگین رسانه‌ای در عربستان و برخی کشورها ایجاد و مطرح کردند که وزارت حج عربستان، سازمان حج ایران را به زانو درآورد و سازمان قرارداد را امضا کرده است در حالی که ما قرارداد را امضا نکرده بودیم و این حکایت از سناریوی خطرناکی برای فضاسازی رسانه‌ای علیه ایران دارد.