مؤلفه‌های سبک زندگی بر اساس حکمت 228 نهج‌البلاغه

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، بخشعلی قنبری، عضو شورای علمی گروه الهیات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی امروز، شنبه، 29 خردادماه در نشست سبک زندگی از نگاه نهج‌البلاغه که به همت بخش عترت بیست‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن برگزار شد، اظهار کرد: اگر بخواهیم تعریفی از سبک زندگی ارائه دهیم باید گفت سبک زندگی نوعی برنامه‌ریزی و استراتژی خاص و شیوه ثابتی است که انسان برای زندگی خود در نظر گرفته است؛ بر این اساس انسان که به دنبال رسیدن به اهدافی است ناچار است شیوه‌ای برای خود داشته باشد تا بتواند به آن اهداف دسترسی پیدا کند.

وی افزود: سبک زندگی در دوره‌های پیشین مانند آنچه امروزه مطرح است، نبود چرا که انسان‌ها در آن دوره دارای منابع معرفتی نسبتاً واحدی بودند و زندگی‌شان با نوسانات بسیار تعیین‌کننده و سرنوشت‌ساز مواجه نمی‌شد از این رو مسئله این نبود که افراد برای خود سبک زندگی انتخاب کنند.

قنبری اظهار کرد: در گذشته دین سبک زندگی انسان‌ها را تعیین می‌کرد و دین تمام جنبه‌های فردی و اجتماعی زندگی را ترسیم کرده بود از این رو با تزاحم و تعارض فرهنگ‌ها مواجه نبودند.

وی خاطرنشان کرد: امروز شیوه‌ها تغییر یافته و این تغییر انسان‌ها را با چالش روبرو کرده است از این جهت ناچاریم سبک خاصی را برای زندگی داشته باشیم تا با تکیه به این سبک خاص، اهداف از پیش تعیین شده را دنبال کنیم.

قنبری گفت: پیش از این موضوع سبک زندگی در کتب، پژوهش‌ها و مقالات مطرح می‌شد اما این موضوع از زمانی که رهبر معظم انقلاب بیش از 20 سؤال راجع به سبک زندگی مطرح کردند بیشتر مورد توجه قرار گرفت و از حالت آکادمیک و دانشگاهی و پژوهشی بیرون آمد و در سطح ملی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

وی در مورد مؤلفه‌های سبک زندگی اظهار کرد: شیوه تغذیه، خودآرایی و نوع پوشش، مسکن و دکوراسیون، وسایل حمل و نقل، اوقات فراغت و نحوه تعامل با دیگران از جمله مؤلفه‌های اساسی در سبک زندگی فرد هستند که بخش قابل توجهی از این مؤلفه‌ها به دو حوزه مربوط می‌شود که یکی رابطه انسان با طبیعت و دیگری رابطه انسان با انسان است.

قنبری ادامه داد: در مسئله روابط بین انسان با طبیعت با مقوله مصرف مواجهیم؛ سبک زندگی برای ما مشخص می‌کند که چه اندازه مجاز به استفاده از طبیعت هستیم.

وی همچنین گفت: سبک زندگی عمدتاً به حوزه زیست اختیاری انسان برمی‌گردد چرا که در حوزه‌های زیست اجباری انسان به عنوان یک فرد دخالت چندانی ندارد.

قنبری با بیان اینکه رابطه انسان با طبیعت و انسان با انسان تحت تأثیر نوع نگرش فرد به اخلاق است، اظهار کرد: اگر انسان بخواهد با طبیعت ارتباط داشته باشد، این رابطه برخاسته از نظام اخلاقی فرد است؛ اینجاست که متون دینی اثرگذار می‌شوند.

وی افزود: اگر متون دینی را در نظر بگیریم، دو دسته اخلاق مطرح شده؛ یکی اخلاق انسانی از آن جهت که انسان انسان است و دیگر اخلاق دینی، از آن جهت که انسان موجود دین‌داری می‌خواهد باشد که مهم‌ترین رابطه انسان دین‌دار رابطه انسان با خداست که سایر روابط را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

قنبری با اشاره به مؤلفه‌های سبک زندگی ایمانی بر اساس حکمت 228 نهج‌البلاغه گفت: این حکمت چند مؤلفه برای سبک زندگی مطرح کرده؛ از جمله اینکه امام علی(ع) می‌فرمایند «کسی که برای دنیا غمگین باشد از قضای الهی ناخشنود است» که این عبارت مربوط به تعامل انسان با طبیعت است.

وی در رابطه با این سخن از امام علی(ع) اظهار کرد: خداوند برای آفریدن انسان برنامه داشته که همان قضا و قدر است؛ روزی‌های ما بر اساس دیدگاه نهج‌البلاغه دو دسته است؛ طلبیده و نطلبیده؛ در عین حال روزی انسان‌ها از لحاظ کمی تغییر نمی‌کند بلکه روزی‌هایی از سوی خداوند برای ما تعیین شده که ما آنها را انتخاب می‌کنیم و اگر برگزیدیم دیگر حق محزون شدن و اعتراض نداریم.

قنبری تصریح کرد: امام علی(ع) در این سخن یکی از موضوعات اصلی سبک زندگی را مشخص کردند و آن مسئله شادی است؛ از نگاه امام علی(ع) در رابطه انسان با طبیعت، غم وجود ندارد.

وی با اشاره به بخش‌هایی از خطبه همام گفت: امام علی(ع) در این خطبه، نوعی از حزن را برای مؤمنان مطرح می‌کند؛ حزنی که به دلیل خواندن قرآن در دل‌ها ایجاد می‌شود که حزن معنوی است که نتیجه آن شادی حسی و بهجت درونی است که بخشی از آن با لبخند بروز پیدا می‌کند.

قنبری تصریح کرد: انسان مؤمن فضای تفریحاتش عمیق و شادی‌‌هایش گسترده است.

وی با اشاره به بخش دیگری از حکمت 228 نهج‌البلاغه گفت: امام علی(ع) همچنین می‌فرماید «هر کسی از مصیبتی که به او رسیده شکایت کند، از پروردگارش شکایت کرده است».

قنبری ادامه داد: خدای مؤمنان خدای ذهنی و مکانیکی نیست، بلکه خدایی است که در زندگی افراد جاری است بنابراین انسان مؤمن هیچگاه شکایت نمی‌کند چرا که خدای او غائب نیست و حضور دارد و اگر شکایت کند در محضر خداوند شکایت کرده است.

وی اظهار کرد: گاه حوادث تلخ به شکل مصیبت و ضرر و زیان خودنمایی می‌کند در این مواقع است که زندگی مؤمنانه ایمان وارد گود می‌شود و به ایفای نقش می‌پردازد.

قنبری با بیان اینکه انسان مؤمن در رابطه با خدا به خود اجازه نمی‌دهد که توانایی‌های موجودش در راه شکایت صرف شود، گفت: انسان مؤمن در برابر مصیبت‌ها و زیان‌ها هم صبر و هم حلم درونی دارد چرا که خدا را در مراحل مختلف زندگی حاضر و ناظر می‌بیند و شکایت نمی‌کند.

وی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار کرد: بر اساس حکمت 228 نهج‌البلاغه کسی که در برابر ثروتمندی به دلیل ثروتش تواضع کند، ثلث دینش را از دست داده است؛ بر اساس سبک زندگی دینی، در رابطه انسان با انسان، هر فردی باید نسبت به دیگری تواضع داشته باشد اما اینکه فرد به دلیل ثروت یا مقام کسی به او تواضع کند، به دور از اخلاق عمل کرده است.