سروقامت عنوان کرد:
ایجاد ارتباط کاری نظام‌یافته میان اساتید از سوی مرکز هم‌اندیشی نخبگان دانشگاهی
گروه دانشگاه: مشاور عالی مرکز هم‌اندیشی اساتید و نخبگان دانشگاهی معتقد است با گذراندن دوره‌های ضیافت اندیشه از سوی 65 هزار عضو هیئت علمی، این مرکز توانسته گام مهمی در ارتباط کاری و نظام‌یافته بین اساتید واحدهای مختلف بردارد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، شورای عالی هم‌اندیشی استادان دانشگاهها که به اختصار شورای عالی هم‌اندیشی نیز نامیده می‌شود، اهدافی چون ایجاد تقویت خردورزی، آزاد اندیشی و تولید علم، ایجاد زمینه تعامل سازنده دانشگاهیان و مدیران کلان نظام، ایجاد زمینه برای شکل‌گیری نهضت تولید علم و جنبش نرم‌افزاری در دانشگاهها و ... را در دستور کار خود دارد. در رابطه با فعالیت‌های این مجموعه پای صحبت‌های حسین سروقامت، مشاور عالی مرکز هم‌اندیشی اساتید و نخبگان دانشگاهی و رئیس اداره فرهنگی استادان نشستیم که مشروح سخنان وی در ادامه می‌آید:
ایکنا: لطفاً پیشینه‌ای از مرکز هم‌اندیشی اساتید ذکر کنید و اینکه هدف از تأسیس این مرکز چه بوده است؟
این مجموعه از سال 80 شروع به فعالیت کرد و هدف آن نیز برنامه‌ریزی فرهنگی و دینی برای اساتید دانشگاهها بود. عمده مخاطبان آن نیز استادان دانشگاه بودند، البته از حدود سال 80 که مرکز هم‌اندیشی در نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها شروع به کار کرد تقریباً تا سال 90 عمده کاری که مرکز هم‌اندیشی انجام می‌داده برنامه‌ریزی برای نشست‌های هم‌اندیشی استادان بود؛ نشست‌هایی که اساتید گردهم جمع می‌شوند و راجع به موضوعاتی که صبغه فرهنگی و دینی دارد با یکدیگر بحث و گفت‌وگو می‌کنند، اساتید این دوره‌ها را معمولاً مرکز هم‌اندیشی استادان تدارک می‌دیدند و به دانشگاهها اعزام می‌کردند، این عمده کاری است که تا سال 90 انجام شد.
نیاز اساتید برای ارتقا به گذراندن پنج دوره ضیافت اندیشه
در سال 90 با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی بحث ضیافت اندیشه استادان که ما از آن به‌عنوان نشست‌های دانش‌افزایی یاد می‌کنیم به مجموعه وظایف مرکز هم‌اندیشی اضافه شد؛ به این معنا که استادان دانشگاه‌های سراسر کشور و اعضای هیئت علمی برای اینکه بتوانند از یک مرتبه علمی به مرتبه علمی بالاتر ارتقا پیدا کنند، باید حتماً پنج دوره را بگذرانند. تدارک این دوره‌ها، متون درسی و تدارک اساتید این دوره‌ها و برگزاری آن‌ها در دانشگاهها و امثال آن جزء کارهایی بود که مرکز هم‌اندیشی از سال 90 بر عهده گرفته است و تاکنون نیز به‌صورت مستمر پیگیر آن بوده و انجام داده است.
مشارکت 65 هزار استاد در دوره‌های ضیافت اندیشه
ایکنا: مشارکت اساتید در دوره‌ها در چه حدی است؟ چند استاد عضو مرکز شما هستند و آیا از تمامی رشته‌ها هستند؟
در واقع اینجا عضوگیری نمی‌کنیم و آنگونه نیست که اعضایی داشته باشیم. کل مجموعه اساتید هیئت علمی دانشگاه‌های کشور مخاطب ما هستند. تعداد اساتیدی که تاکنون این دوره‌ها را گذرانده‌اند به حدود 65 هزار نفر می‌رسد؛ یعنی کل اساتید دانشگاه‌های کشور برای اینکه بتوانند ارتقا پیدا کنند باید این دوره‌های دانش‌افزایی را بگذرانند. تعداد اعضای هیئت علمی در دانشگاهها مختلف است ولی بین 70 تا 80 هزار نفر نقل می‌کنند، از این مجموعه 65 هزار نفر را در دوره‌های دانش‌افزایی که اشاره کردم تحت آموزش قرار داده‌ایم.
ایکنا: مختص تمامی رشته‌هاست و تفاوتی ندارد؟
هیچ تفاوتی نمی‌کند، هر کسی در هر رشته‌ای که عضو هیئت علمی است و به‌طور مثال می‌خواهد از مرتبه مربی به مرتبه استادیاری ارتقا پیدا کند یا از استادیاری به دانشیاری، یا از دانشیاری به استادتمامی، برای اینکه این ارتقا صورت بگیرد، باید حتماً این دوره‌ها را پشت سر بگذارد.
آموزش سالانه 15 هزار عضو هیئت علمی
ایکنا: در سال چند دوره ضیافت اندیشه برای اساتید برگزار می‌شود؟
تعداد دوره‌ها متفاوت است؛ ولی تقریباً در سال‌هایی که گذشته، هر سال با یک اختلاف تقریبی حدود 15 هزار نفر را به‌طور متوسط در دانشگاهها تحت این آموزش‌ها قرار داده‌ایم. گاهی بعضی سال‌ها بیشتر و گاهی هم کمتر بوده ولی به‌طور متوسط هر سال حدود 15 هزار نفر را برای این بحث‌ها تحت آموزش قرار داده‌ایم.
فراهم‌سازی زمینه‌های تعامل حوزه و دانشگاه توسط مرکز هم‌اندیشی اساتید
ایکنا: مرکز هم‌اندیشی اساتید چقدر توانسته به تقویت پیوند حوزه و دانشگاه کمک کند؟
اصل این کار را یک نوع پیوند بین حوزه و دانشگاه می‌دانیم؛ عمده کسانی که در دانشگاهها به‌عنوان مدرس این دروس شرکت می‌کنند یا اساساً حوزوی هستند که در حوزه تحصیل کرده‌اند و بضاعت علمی‌شان را در آنجا به دست آورده‌اند یا از نیروهای حوزوی ـ دانشگاهی هستند یعنی کسانی که علاوه بر حوزه در دانشگاه هم تحصیل کرده‌اند، غیر از اینکه گاهی به فرض ممکن است سطوح و مدارج بالای حوزوی را طی کرده باشند، فوق لیسانس یا دکترای دانشگاه را هم دارند، خود حضور مجموعه افرادی که با حوزه مرتبط هستند در دانشگاهها به اعتقاد ما جز مهم‌ترین کارهای عملی است که در ارتباط با بحث حوزه و دانشگاه انجام شده است.
کمبود نمودهای عملی وحدت حوزه و دانشگاه
از اول انقلاب تاکنون مدام صحبت از وحدت حوزه و دانشگاه می‌کنیم ولی نمودهای عملی آن را کمتر در جامعه نشان داده‌ایم، بخش عمده‌ای از این نمود عملی به‌واسطه حضور اساتید معارف در دانشگاهها تدارک می‌شود، بخش دیگری از طریق حضور مبلغانی است که در ایام تبلیغ یا در خوابگاه‌ها در ایام عادی و امثال اینها رفت و آمد دارند و یک بخش عمده‌ای هم به خاطر حضور کسانی است که به‌عنوان مدرس دروس دانش‌افزایی در دانشگاهها حضور پیدا می‌کنند و شرایط را برای ارتقای استادان آماده می‌کنند؛ این چیزی نیست که تصمیم خود نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها یا وظیفه ذاتی آن باشد، این تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی است که معاونان آموزشی دانشگاهها را ملزم به برگزاری این دوره‌ها برای اساتید می‌کند؛ یعنی کار اجرای این دوره‌ها با معاونان آموزشی دانشگاه‌هاست منتهی آن‌ها از طریق نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها با مرکز هم‌اندیشی ارتباط می‌گیرند و اساتیدشان، سرفصل‌هایی که باید تدریس شود و امثال اینها را در اختیار می‌گیرند و در دانشگاهها از آن استفاده می‌کنند.
ایکنا: اگر بخواهید در طی این سال‌ها به مهم‌ترین دستاورد مرکز هم‌اندیشی اشاره کنید، مهم‌ترین دستاورد آن را چه چیزی می‌دانید؟
به نظرم همین برگزاری جلسات دانش‌افزایی مهم‌ترین دستاورد ما در طول سال‌های اخیر بوده است؛ چون پیش از این، جلسات معدودی داشتیم که اساتید دانشگاهها دور هم جمع می‌شدند و با هم بحث علمی و فرهنگی می‌کردند، هم‌اکنون در همه دانشگاه‌های کوچک و بزرگ کشور این جریان وجود دارد و آثار و پیامدهای خیلی مفصلی هم دارد.
حضور 320 دبیر هم‌اندیشی اساتید در استان‌ها
در نظر بگیرید ما در 320 دانشگاه و مرکز آموزش عالی دبیر هم‌اندیشی استادان داریم؛ کسانی که رابط دانشگاه با مرکز هم‌اندیشی هستند، از آن‌ها به‌عنوان دبیر هم‌اندیشی دانشگاه اسم می‌بریم. در مجموعه دانشگاه‌های کشور نهاد رهبری نداریم ولی در مجموع دانشگاهها و مراکز آموزش عالی اینک که با شما صحبت می‌کنم حدود 320 دبیر هم‌اندیشی است که در 320 دانشگاه یا مرکز آموزش عالی فعالیت می‌کنند، همه آن‌ها استاد دانشگاه، رسمی و هیئت علمی دانشگاه هستند، افرادی هستند که همراه با معاونت آموزشی و نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها کار ضیافت اندیشه را در دانشگاهها دنبال می‌کنند.
به نظرم می‌رسد با توجه به شرایطی که پیش آمده قوی‌ترین و مؤثرترین کاری که در دانشگاهها صورت گرفته همین آموزش حدود 65 هزار استادی است که در دانشگاهها همه هیئت علمی هستند و تحت این دوره‌ها دور یکدیگر جمع شدند و مباحث علمی مفصلی مطرح شده است، خود این به تلطیف فضای بین استادی کمک کرده، در جلساتی که به‌عنوان ضیافت اندیشه برگزار می‌شود اساتید، بسیاری از معضلات را نیز مطرح و چاره‌جویی می‌کنند، چون در بسیاری از این جلسات رئیس دانشگاه، معاون آموزشی، معاون پژوهشی و امثال اینها حضور دارند خیلی از اوقات مشکلاتی که مطرح می‌شود حل می‌شود؛ یعنی استادان فضای مطمئنی را در اختیار گرفته‌اند که بتوانند غیر از بحث‌های مربوط به هم‌اندیشی استادان بحث‌های مربوط به ارتباطات خودشان را نیز تدارک ببینند و انجام بدهند، به نظرم این دستاورد بسیار مفیدی بوده است. ما تاکنون مجموعه دوره‌های آموزشی که تا این اندازه وسعت داشته باشد و بُرد قوی داشته باشد که 65 هزار نفر در آن به‌صورت جدی و فعال شرکت کنند را در کشور نداشتیم.
ایجاد پیوند میان دانشگاهها از سوی دبیران هم‌اندیشی
ایکنا: در بعضی از رشته‌ها یکی از معضلاتی که وجود دارد نبود ارتباط کاری و نظام‌یافته بین اساتید واحدهای مختلف است، آیا مرکز شما توانسته ارتباط کاری و نظام‌یافته‌ای بین واحدهای مختلف دانشگاهی و اساتید برقرار کند؟
ما غیر از آنچه که به‌عنوان دبیران هم‌اندیشی خدمت شما گفتم که حدود 320 دبیر هم‌اندیشی داریم، تقریباً 30 دبیر هم‌اندیشی استانی نیز داریم که در استان‌های مختلف کشور مسئولیت دارند؛ یکی از مهم‌ترین کارهای این دبیران استانی همین ایجاد پیوند بین دانشگاه‌های مختلف در استان خودشان است یعنی به‌طور مثال ممکن است قرار باشد دوره‌ای در دانشگاهی برگزار شود و کسی برای موضوعی که مبتلابه اساتید آن دانشگاه است دعوت شود و در آن دانشگاه حضور پیدا کند ولی دانشگاه‌های دیگر اطلاع ندارند که در نزدیکی خودشان این اتفاق در حال رخ دادن است؛ از اینرو یکی از وظایف دبیران استانی ما آن است که بین این دانشگاهها ارتباط برقرار کند، جلسات آموزشی که برگزار می‌شود به دیگران نیز اطلاع بدهد، هم‌اکنون در بسیاری از دانشگاهها اینگونه است که دو یا سه دانشگاه به‌طور مشترک با هم جلسه برگزار می‌کنند، در واقع نشستی برگزار می‌شود و اساتید دانشگاه‌هایی که نزدیک هم هستند کنار یکدیگر جمع می‌شوند و با هم از فضای آموزشی آن جلسه و نشست استفاده می‌کنند؛ لذا وجود سیستم دبیری هم‌اندیشی استانی و ارتباط آن‌ها با مسئول استانی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها ـ چون ما در استان‌ها یک مسئول استانی نهاد هم داریم ـ در پیوند بین دانشگاهها استادان خیلی توانسته مؤثر باشد.
ایکنا: محتوای ضیافت اندیشه و دوره‌های دیگری که احیاناً دارید، بیشتر ناظر به فعالیت‌های آموزشی است یا فعالیت‌های پژوهشی؟
ما پنج دوره داریم؛ اولی اخلاق علمی و حرفه‌ای، دوم اصول تعلیم و تربیت، سوم بحث علم دینی، چهارم تاریخ تمدن اسلامی و پنجم اصول اندیشه سیاسی است. اینها دوره‌های ماست که قاعدتاً در همه دانشگاهها شامل دانشگاه‌های انسانی، دانشگاه‌های فنی، دانشگاه‌های پزشکی و ... این پنج دوره باید برگزار شود. این پنج دوره در سطوح مختلف است، حداقل سه سطح را برای هر درس و کارگاهی تعریف کرده‌ایم یعنی اگر می‌گوییم اخلاق حرفه‌ای سطح یک، دو، و سطح سه برای آن تعریف شده است. برای بحث اصول اندیشه سیاسی امسال یک سطح چهاری را نیز تعریف کرده‌ایم که به خاطر تأکید مقام معظم رهبری بر بحث اقتصاد مقاومتی است. یک بحث اصول اندیشه سیاسی با تأکید بر اقتصاد مقاومتی یعنی بحثی که در آن بین سیاست و اقتصاد تلفیق شود را در نظر گرفته‌ایم و اساتیدی که در دوره سطح چهار اصول اندیشه سیاسی شرکت می‌کنند راجع به اقتصاد مقاومتی و اصول و مبانی این بحث آموزش‌هایی را می‌بینند، این کاری است که امسال به این مجموعه اضافه شده است و در دوره‌های دانش‌افزایی از آن به‌عنوان اقتصاد سیاسی منتهی با تأکید بر اقتصاد مقاومتی نام می‌بریم.
تقویت کارگروه‌های آماده‌سازی سرفصل‌ها
ایکنا: برای مرکز در آینده چه چشم‌اندازهایی را تعریف کرده‌اید؟
بنا داریم کارگروه‌هایی که در مرکز هم‌اندیشی فعالیت می‌کنند و سرفصل‌ها را آماده می‌کنند را تقویت کنیم، یعنی کارگروه‌ها بیایند متون جدید، مقالات تازه و بحث‌هایی که در دنیا کاملاً به روز و متعارف است را به سرفصل‌های مجموعه هم‌اندیشی اضافه کنند.
غیر از اینها امسال برای بار اول این کار را شروع کردیم که بحث آموزش نیمه حضوری را برای بعضی از دانشگاهها مخصوصاً رشته‌های بالینی که اساتید امکان حضور کامل در این دوره‌ها را ندارند اضافه کنیم که بخشی از دوره‌ها را به‌صورت حضوری ببینند و بخشی از دوره‌ها را با اساتیدی که صحبت شده به‌صورت مجازی استفاده کنند، بخش عمده‌ای از بحث‌ها لغو شده و آماده برای بارگذاری در مجموعه سایتمان شده است.
20 دوره آموزشی ویژه خانواده اساتید
غیر از اینها بحث‌های مفصلی برای خانواده استادان داریم، تاکنون یک بخشی از آن را تدارک دیده‌ایم و پیگیر آن نیز هستیم چون مخاطب ما در مرکز هم‌اندیشی هم اساتید و هم خانواده اساتید هستند، برای آن‌ها هم دوره‌های آموزشی تدارک می‌بینیم، هم‌اکنون حدود 20 دوره آموزشی را با همکاری مرکز آموزش مجازی دانشگاهیان آماده و بارگذاری کردیم که خانواده استادان از این دروس استفاده کنند، گواهی‌نامه رسمی این مرکز را دریافت کنند و بحث‌هایی که به نوعی با خانواده استادان ارتباط پیدا می‌کند را از این طریق پیگیری می‌کنیم، اینها جز اهداف میان‌مدت ما در این بخش است که زمینه‌هایش را تدارک می‌بینیم تا به آن دست پیدا کنیم.
ایکنا: احیاناً با موانعی مواجهه بوده‌اید؟ چه موانع ساختاری یا موانع دیگری؟
هر چقدر جلوتر رفتیم در واقع موانع کاریمان کمتر شده است، گاهی در بعضی از دانشگاهها نسبت به اصل این دوره‌ها گارد می‌گرفتند که چرا باید استاد سر کلاس بنشیند یا آموزش ببیند مگر استاد، دانشجو است که آن‌ها را سر کلاس بنشانیم؟!، بعد که دوستان و مدرسان این مجموعه در دانشگاهها شرکت کردند و به اساتید دقیقا تفهیم کردند که این بحث‌ها، بحث‌های استاد و دانشجویی و امثال اینها نیست، بحث‌های یک طرفه نیست بلکه از اول تأکیدمان بر واژه هم‌اندیشی بود، یعنی مدرسی هم که در دانشگاه شرکت می‌کند بحثی را مطرح می‌کند و آن را در معرض آراء استادان دیگر می‌گذارد، آن‌ها خودشان به میدان می‌آیند و راجع به این بحث گفت‌وگو می‌کنند، بخشی از اساتید آن مطالب را رد می‌کنند، برخی از اساتید هم بخشی از مباحث را تائید می‌کنند، در این تضارب آراء و افکار بسیاری از جهات مختلفی که ممکن است مبهم بوده باشد روشن می‌شود. هر چقدر جلوتر رفتیم بحمدلله با تأکیدی که از شورای عالی انقلاب فرهنگی وجود داشته و همچنین تأکیدی که وزرای محترم علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی داشتند و رئیس دانشگاه آزاد و همچنین با اهتمامی که معاونان آموزشی دانشگاهها در برگزاری دقیق این دوره‌ها داشتند این موانع کمتر شده است، هم‌اکنون با مانع جدی راجع به این بخش مواجه نیستیم و امیدواریم بعد از این هم، هرچقدر که این کار پیش برود، بتوانیم بیشتر این موانع را برطرف کنیم و فضا را آماده‌تر کنیم که ان‌شاء‌الله و به امید خدا برای این بخش‌ها استفاده شود.
نکته پایانی ...
به نظرم، وظایف مرکز هم‌اندیشی تبیین شود که ما جز آموزش مبانی دینی و معرفتی هدف دیگری نداریم و هدفمان این است که خدمتی به خود اساتید و خانواده‌هایشان کرده باشیم، در واقع شعاری که در اسلام به آن پابند هستیم با این مضمون که آموزش بایستی در همه دوره‌های زندگی و در همه جای عالم و بین همه مردم تعمیم داده شود را در بخش اساتید در مرکز هم‌اندیشی دنبال می‌کنیم. خود استادان نسبت به این قضیه اعتماد پیدا کرده‌اند، اوایل با شرایطی مواجهه بودیم که گاهی ممکن بود اساتید شبهه‌هایی به ذهنشان برسد که چه اتفاقی می‌خواهد بیفتد؟ هم‌اکنون در دانشگاهها، نشست‌های هم‌اندیشی و دانش‌افزایی کاملاً با روی باز استقبال می‌شود و خود اساتید مشارکت جدی می‌کنند.
در بسیاری از استان‌ها به این نتیجه رسیده‌ایم که از استادان و مدرسان محلی، برای آموزش‌ها استفاده کنیم، یعنی استان‌ها نیازشان را به مرکز کمتر می‌کنند این برای ما یک نقطه مثبت و قابل تقدیر است، امیدوار هستیم که ان‌شاء‌الله با مباحثی که صورت می‌گیرد یک کار مهم را رقم بزنیم و آن این است که تاکنون اینگونه بوده که اساتید دانشگاهها فقط در رشته خودشان متمرکز بودند یعنی اگر به‌طور مثال یک استاد فیزیک بوده که در سطح دانشگاه به‌صورت رسمی هم فعالیت می‌کرده در بخش‌های دیگر مثل سیاست، تعلیم و تربیت تبحری به‌صورت کامل و کافی نداشته، ولی اینک این مباحث را بومی‌سازی می‌کنیم یعنی همه اساتید فارغ از اینکه در چه رشته‌ای تدریس می‌کنند و چه رشته تخصصی‌ای را خوانده باشند آموزش‌هایی را می‌بینند و به نظر می‌رسد خودشان نیز نسبت به این بخش خیلی رضایت دارند که این شرایط برای خودشان و خانواده‌هایشان فراهم شده که از این آموزش‌ها به‌صورت جدی و گسترده استفاده کنند.
لیلا شرف
ایکنا: لطفاً پیشینه‌ای از مرکز هم‌اندیشی اساتید ذکر کنید و اینکه هدف از تأسیس این مرکز چه بوده است؟
این مجموعه از سال 80 شروع به فعالیت کرد و هدف آن نیز برنامه‌ریزی فرهنگی و دینی برای اساتید دانشگاهها بود. عمده مخاطبان آن نیز استادان دانشگاه بودند، البته از حدود سال 80 که مرکز هم‌اندیشی در نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها شروع به کار کرد تقریباً تا سال 90 عمده کاری که مرکز هم‌اندیشی انجام می‌داده برنامه‌ریزی برای نشست‌های هم‌اندیشی استادان بود؛ نشست‌هایی که اساتید گردهم جمع می‌شوند و راجع به موضوعاتی که صبغه فرهنگی و دینی دارد با یکدیگر بحث و گفت‌وگو می‌کنند، اساتید این دوره‌ها را معمولاً مرکز هم‌اندیشی استادان تدارک می‌دیدند و به دانشگاهها اعزام می‌کردند، این عمده کاری است که تا سال 90 انجام شد.
نیاز اساتید برای ارتقا به گذراندن پنج دوره ضیافت اندیشه
در سال 90 با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی بحث ضیافت اندیشه استادان که ما از آن به‌عنوان نشست‌های دانش‌افزایی یاد می‌کنیم به مجموعه وظایف مرکز هم‌اندیشی اضافه شد؛ به این معنا که استادان دانشگاه‌های سراسر کشور و اعضای هیئت علمی برای اینکه بتوانند از یک مرتبه علمی به مرتبه علمی بالاتر ارتقا پیدا کنند، باید حتماً پنج دوره را بگذرانند. تدارک این دوره‌ها، متون درسی و تدارک اساتید این دوره‌ها و برگزاری آن‌ها در دانشگاهها و امثال آن جزء کارهایی بود که مرکز هم‌اندیشی از سال 90 بر عهده گرفته است و تاکنون نیز به‌صورت مستمر پیگیر آن بوده و انجام داده است.
مشارکت 65 هزار استاد در دوره‌های ضیافت اندیشه
ایکنا: مشارکت اساتید در دوره‌ها در چه حدی است؟ چند استاد عضو مرکز شما هستند و آیا از تمامی رشته‌ها هستند؟
در واقع اینجا عضوگیری نمی‌کنیم و آنگونه نیست که اعضایی داشته باشیم. کل مجموعه اساتید هیئت علمی دانشگاه‌های کشور مخاطب ما هستند. تعداد اساتیدی که تاکنون این دوره‌ها را گذرانده‌اند به حدود 65 هزار نفر می‌رسد؛ یعنی کل اساتید دانشگاه‌های کشور برای اینکه بتوانند ارتقا پیدا کنند باید این دوره‌های دانش‌افزایی را بگذرانند. تعداد اعضای هیئت علمی در دانشگاهها مختلف است ولی بین 70 تا 80 هزار نفر نقل می‌کنند، از این مجموعه 65 هزار نفر را در دوره‌های دانش‌افزایی که اشاره کردم تحت آموزش قرار داده‌ایم.
ایکنا: مختص تمامی رشته‌هاست و تفاوتی ندارد؟
هیچ تفاوتی نمی‌کند، هر کسی در هر رشته‌ای که عضو هیئت علمی است و به‌طور مثال می‌خواهد از مرتبه مربی به مرتبه استادیاری ارتقا پیدا کند یا از استادیاری به دانشیاری، یا از دانشیاری به استادتمامی، برای اینکه این ارتقا صورت بگیرد، باید حتماً این دوره‌ها را پشت سر بگذارد.
آموزش سالانه 15 هزار عضو هیئت علمی
ایکنا: در سال چند دوره ضیافت اندیشه برای اساتید برگزار می‌شود؟
تعداد دوره‌ها متفاوت است؛ ولی تقریباً در سال‌هایی که گذشته، هر سال با یک اختلاف تقریبی حدود 15 هزار نفر را به‌طور متوسط در دانشگاهها تحت این آموزش‌ها قرار داده‌ایم. گاهی بعضی سال‌ها بیشتر و گاهی هم کمتر بوده ولی به‌طور متوسط هر سال حدود 15 هزار نفر را برای این بحث‌ها تحت آموزش قرار داده‌ایم.
فراهم‌سازی زمینه‌های تعامل حوزه و دانشگاه توسط مرکز هم‌اندیشی اساتید
ایکنا: مرکز هم‌اندیشی اساتید چقدر توانسته به تقویت پیوند حوزه و دانشگاه کمک کند؟
اصل این کار را یک نوع پیوند بین حوزه و دانشگاه می‌دانیم؛ عمده کسانی که در دانشگاهها به‌عنوان مدرس این دروس شرکت می‌کنند یا اساساً حوزوی هستند که در حوزه تحصیل کرده‌اند و بضاعت علمی‌شان را در آنجا به دست آورده‌اند یا از نیروهای حوزوی ـ دانشگاهی هستند یعنی کسانی که علاوه بر حوزه در دانشگاه هم تحصیل کرده‌اند، غیر از اینکه گاهی به فرض ممکن است سطوح و مدارج بالای حوزوی را طی کرده باشند، فوق لیسانس یا دکترای دانشگاه را هم دارند، خود حضور مجموعه افرادی که با حوزه مرتبط هستند در دانشگاهها به اعتقاد ما جز مهم‌ترین کارهای عملی است که در ارتباط با بحث حوزه و دانشگاه انجام شده است.
کمبود نمودهای عملی وحدت حوزه و دانشگاه
از اول انقلاب تاکنون مدام صحبت از وحدت حوزه و دانشگاه می‌کنیم ولی نمودهای عملی آن را کمتر در جامعه نشان داده‌ایم، بخش عمده‌ای از این نمود عملی به‌واسطه حضور اساتید معارف در دانشگاهها تدارک می‌شود، بخش دیگری از طریق حضور مبلغانی است که در ایام تبلیغ یا در خوابگاه‌ها در ایام عادی و امثال اینها رفت و آمد دارند و یک بخش عمده‌ای هم به خاطر حضور کسانی است که به‌عنوان مدرس دروس دانش‌افزایی در دانشگاهها حضور پیدا می‌کنند و شرایط را برای ارتقای استادان آماده می‌کنند؛ این چیزی نیست که تصمیم خود نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها یا وظیفه ذاتی آن باشد، این تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی است که معاونان آموزشی دانشگاهها را ملزم به برگزاری این دوره‌ها برای اساتید می‌کند؛ یعنی کار اجرای این دوره‌ها با معاونان آموزشی دانشگاه‌هاست منتهی آن‌ها از طریق نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها با مرکز هم‌اندیشی ارتباط می‌گیرند و اساتیدشان، سرفصل‌هایی که باید تدریس شود و امثال اینها را در اختیار می‌گیرند و در دانشگاهها از آن استفاده می‌کنند.
ایکنا: اگر بخواهید در طی این سال‌ها به مهم‌ترین دستاورد مرکز هم‌اندیشی اشاره کنید، مهم‌ترین دستاورد آن را چه چیزی می‌دانید؟
به نظرم همین برگزاری جلسات دانش‌افزایی مهم‌ترین دستاورد ما در طول سال‌های اخیر بوده است؛ چون پیش از این، جلسات معدودی داشتیم که اساتید دانشگاهها دور هم جمع می‌شدند و با هم بحث علمی و فرهنگی می‌کردند، هم‌اکنون در همه دانشگاه‌های کوچک و بزرگ کشور این جریان وجود دارد و آثار و پیامدهای خیلی مفصلی هم دارد.
حضور 320 دبیر هم‌اندیشی اساتید در استان‌ها
در نظر بگیرید ما در 320 دانشگاه و مرکز آموزش عالی دبیر هم‌اندیشی استادان داریم؛ کسانی که رابط دانشگاه با مرکز هم‌اندیشی هستند، از آن‌ها به‌عنوان دبیر هم‌اندیشی دانشگاه اسم می‌بریم. در مجموعه دانشگاه‌های کشور نهاد رهبری نداریم ولی در مجموع دانشگاهها و مراکز آموزش عالی اینک که با شما صحبت می‌کنم حدود 320 دبیر هم‌اندیشی است که در 320 دانشگاه یا مرکز آموزش عالی فعالیت می‌کنند، همه آن‌ها استاد دانشگاه، رسمی و هیئت علمی دانشگاه هستند، افرادی هستند که همراه با معاونت آموزشی و نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها کار ضیافت اندیشه را در دانشگاهها دنبال می‌کنند.
به نظرم می‌رسد با توجه به شرایطی که پیش آمده قوی‌ترین و مؤثرترین کاری که در دانشگاهها صورت گرفته همین آموزش حدود 65 هزار استادی است که در دانشگاهها همه هیئت علمی هستند و تحت این دوره‌ها دور یکدیگر جمع شدند و مباحث علمی مفصلی مطرح شده است، خود این به تلطیف فضای بین استادی کمک کرده، در جلساتی که به‌عنوان ضیافت اندیشه برگزار می‌شود اساتید، بسیاری از معضلات را نیز مطرح و چاره‌جویی می‌کنند، چون در بسیاری از این جلسات رئیس دانشگاه، معاون آموزشی، معاون پژوهشی و امثال اینها حضور دارند خیلی از اوقات مشکلاتی که مطرح می‌شود حل می‌شود؛ یعنی استادان فضای مطمئنی را در اختیار گرفته‌اند که بتوانند غیر از بحث‌های مربوط به هم‌اندیشی استادان بحث‌های مربوط به ارتباطات خودشان را نیز تدارک ببینند و انجام بدهند، به نظرم این دستاورد بسیار مفیدی بوده است. ما تاکنون مجموعه دوره‌های آموزشی که تا این اندازه وسعت داشته باشد و بُرد قوی داشته باشد که 65 هزار نفر در آن به‌صورت جدی و فعال شرکت کنند را در کشور نداشتیم.
ایجاد پیوند میان دانشگاهها از سوی دبیران هم‌اندیشی
ایکنا: در بعضی از رشته‌ها یکی از معضلاتی که وجود دارد نبود ارتباط کاری و نظام‌یافته بین اساتید واحدهای مختلف است، آیا مرکز شما توانسته ارتباط کاری و نظام‌یافته‌ای بین واحدهای مختلف دانشگاهی و اساتید برقرار کند؟
ما غیر از آنچه که به‌عنوان دبیران هم‌اندیشی خدمت شما گفتم که حدود 320 دبیر هم‌اندیشی داریم، تقریباً 30 دبیر هم‌اندیشی استانی نیز داریم که در استان‌های مختلف کشور مسئولیت دارند؛ یکی از مهم‌ترین کارهای این دبیران استانی همین ایجاد پیوند بین دانشگاه‌های مختلف در استان خودشان است یعنی به‌طور مثال ممکن است قرار باشد دوره‌ای در دانشگاهی برگزار شود و کسی برای موضوعی که مبتلابه اساتید آن دانشگاه است دعوت شود و در آن دانشگاه حضور پیدا کند ولی دانشگاه‌های دیگر اطلاع ندارند که در نزدیکی خودشان این اتفاق در حال رخ دادن است؛ از اینرو یکی از وظایف دبیران استانی ما آن است که بین این دانشگاهها ارتباط برقرار کند، جلسات آموزشی که برگزار می‌شود به دیگران نیز اطلاع بدهد، هم‌اکنون در بسیاری از دانشگاهها اینگونه است که دو یا سه دانشگاه به‌طور مشترک با هم جلسه برگزار می‌کنند، در واقع نشستی برگزار می‌شود و اساتید دانشگاه‌هایی که نزدیک هم هستند کنار یکدیگر جمع می‌شوند و با هم از فضای آموزشی آن جلسه و نشست استفاده می‌کنند؛ لذا وجود سیستم دبیری هم‌اندیشی استانی و ارتباط آن‌ها با مسئول استانی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها ـ چون ما در استان‌ها یک مسئول استانی نهاد هم داریم ـ در پیوند بین دانشگاهها استادان خیلی توانسته مؤثر باشد.
ایکنا: محتوای ضیافت اندیشه و دوره‌های دیگری که احیاناً دارید، بیشتر ناظر به فعالیت‌های آموزشی است یا فعالیت‌های پژوهشی؟
ما پنج دوره داریم؛ اولی اخلاق علمی و حرفه‌ای، دوم اصول تعلیم و تربیت، سوم بحث علم دینی، چهارم تاریخ تمدن اسلامی و پنجم اصول اندیشه سیاسی است. اینها دوره‌های ماست که قاعدتاً در همه دانشگاهها شامل دانشگاه‌های انسانی، دانشگاه‌های فنی، دانشگاه‌های پزشکی و ... این پنج دوره باید برگزار شود. این پنج دوره در سطوح مختلف است، حداقل سه سطح را برای هر درس و کارگاهی تعریف کرده‌ایم یعنی اگر می‌گوییم اخلاق حرفه‌ای سطح یک، دو، و سطح سه برای آن تعریف شده است. برای بحث اصول اندیشه سیاسی امسال یک سطح چهاری را نیز تعریف کرده‌ایم که به خاطر تأکید مقام معظم رهبری بر بحث اقتصاد مقاومتی است. یک بحث اصول اندیشه سیاسی با تأکید بر اقتصاد مقاومتی یعنی بحثی که در آن بین سیاست و اقتصاد تلفیق شود را در نظر گرفته‌ایم و اساتیدی که در دوره سطح چهار اصول اندیشه سیاسی شرکت می‌کنند راجع به اقتصاد مقاومتی و اصول و مبانی این بحث آموزش‌هایی را می‌بینند، این کاری است که امسال به این مجموعه اضافه شده است و در دوره‌های دانش‌افزایی از آن به‌عنوان اقتصاد سیاسی منتهی با تأکید بر اقتصاد مقاومتی نام می‌بریم.
تقویت کارگروه‌های آماده‌سازی سرفصل‌ها
ایکنا: برای مرکز در آینده چه چشم‌اندازهایی را تعریف کرده‌اید؟
بنا داریم کارگروه‌هایی که در مرکز هم‌اندیشی فعالیت می‌کنند و سرفصل‌ها را آماده می‌کنند را تقویت کنیم، یعنی کارگروه‌ها بیایند متون جدید، مقالات تازه و بحث‌هایی که در دنیا کاملاً به روز و متعارف است را به سرفصل‌های مجموعه هم‌اندیشی اضافه کنند.
غیر از اینها امسال برای بار اول این کار را شروع کردیم که بحث آموزش نیمه حضوری را برای بعضی از دانشگاهها مخصوصاً رشته‌های بالینی که اساتید امکان حضور کامل در این دوره‌ها را ندارند اضافه کنیم که بخشی از دوره‌ها را به‌صورت حضوری ببینند و بخشی از دوره‌ها را با اساتیدی که صحبت شده به‌صورت مجازی استفاده کنند، بخش عمده‌ای از بحث‌ها لغو شده و آماده برای بارگذاری در مجموعه سایتمان شده است.
20 دوره آموزشی ویژه خانواده اساتید
غیر از اینها بحث‌های مفصلی برای خانواده استادان داریم، تاکنون یک بخشی از آن را تدارک دیده‌ایم و پیگیر آن نیز هستیم چون مخاطب ما در مرکز هم‌اندیشی هم اساتید و هم خانواده اساتید هستند، برای آن‌ها هم دوره‌های آموزشی تدارک می‌بینیم، هم‌اکنون حدود 20 دوره آموزشی را با همکاری مرکز آموزش مجازی دانشگاهیان آماده و بارگذاری کردیم که خانواده استادان از این دروس استفاده کنند، گواهی‌نامه رسمی این مرکز را دریافت کنند و بحث‌هایی که به نوعی با خانواده استادان ارتباط پیدا می‌کند را از این طریق پیگیری می‌کنیم، اینها جز اهداف میان‌مدت ما در این بخش است که زمینه‌هایش را تدارک می‌بینیم تا به آن دست پیدا کنیم.
ایکنا: احیاناً با موانعی مواجهه بوده‌اید؟ چه موانع ساختاری یا موانع دیگری؟
هر چقدر جلوتر رفتیم در واقع موانع کاریمان کمتر شده است، گاهی در بعضی از دانشگاهها نسبت به اصل این دوره‌ها گارد می‌گرفتند که چرا باید استاد سر کلاس بنشیند یا آموزش ببیند مگر استاد، دانشجو است که آن‌ها را سر کلاس بنشانیم؟!، بعد که دوستان و مدرسان این مجموعه در دانشگاهها شرکت کردند و به اساتید دقیقا تفهیم کردند که این بحث‌ها، بحث‌های استاد و دانشجویی و امثال اینها نیست، بحث‌های یک طرفه نیست بلکه از اول تأکیدمان بر واژه هم‌اندیشی بود، یعنی مدرسی هم که در دانشگاه شرکت می‌کند بحثی را مطرح می‌کند و آن را در معرض آراء استادان دیگر می‌گذارد، آن‌ها خودشان به میدان می‌آیند و راجع به این بحث گفت‌وگو می‌کنند، بخشی از اساتید آن مطالب را رد می‌کنند، برخی از اساتید هم بخشی از مباحث را تائید می‌کنند، در این تضارب آراء و افکار بسیاری از جهات مختلفی که ممکن است مبهم بوده باشد روشن می‌شود. هر چقدر جلوتر رفتیم بحمدلله با تأکیدی که از شورای عالی انقلاب فرهنگی وجود داشته و همچنین تأکیدی که وزرای محترم علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی داشتند و رئیس دانشگاه آزاد و همچنین با اهتمامی که معاونان آموزشی دانشگاهها در برگزاری دقیق این دوره‌ها داشتند این موانع کمتر شده است، هم‌اکنون با مانع جدی راجع به این بخش مواجه نیستیم و امیدواریم بعد از این هم، هرچقدر که این کار پیش برود، بتوانیم بیشتر این موانع را برطرف کنیم و فضا را آماده‌تر کنیم که ان‌شاء‌الله و به امید خدا برای این بخش‌ها استفاده شود.
نکته پایانی ...
به نظرم، وظایف مرکز هم‌اندیشی تبیین شود که ما جز آموزش مبانی دینی و معرفتی هدف دیگری نداریم و هدفمان این است که خدمتی به خود اساتید و خانواده‌هایشان کرده باشیم، در واقع شعاری که در اسلام به آن پابند هستیم با این مضمون که آموزش بایستی در همه دوره‌های زندگی و در همه جای عالم و بین همه مردم تعمیم داده شود را در بخش اساتید در مرکز هم‌اندیشی دنبال می‌کنیم. خود استادان نسبت به این قضیه اعتماد پیدا کرده‌اند، اوایل با شرایطی مواجهه بودیم که گاهی ممکن بود اساتید شبهه‌هایی به ذهنشان برسد که چه اتفاقی می‌خواهد بیفتد؟ هم‌اکنون در دانشگاهها، نشست‌های هم‌اندیشی و دانش‌افزایی کاملاً با روی باز استقبال می‌شود و خود اساتید مشارکت جدی می‌کنند.
در بسیاری از استان‌ها به این نتیجه رسیده‌ایم که از استادان و مدرسان محلی، برای آموزش‌ها استفاده کنیم، یعنی استان‌ها نیازشان را به مرکز کمتر می‌کنند این برای ما یک نقطه مثبت و قابل تقدیر است، امیدوار هستیم که ان‌شاء‌الله با مباحثی که صورت می‌گیرد یک کار مهم را رقم بزنیم و آن این است که تاکنون اینگونه بوده که اساتید دانشگاهها فقط در رشته خودشان متمرکز بودند یعنی اگر به‌طور مثال یک استاد فیزیک بوده که در سطح دانشگاه به‌صورت رسمی هم فعالیت می‌کرده در بخش‌های دیگر مثل سیاست، تعلیم و تربیت تبحری به‌صورت کامل و کافی نداشته، ولی اینک این مباحث را بومی‌سازی می‌کنیم یعنی همه اساتید فارغ از اینکه در چه رشته‌ای تدریس می‌کنند و چه رشته تخصصی‌ای را خوانده باشند آموزش‌هایی را می‌بینند و به نظر می‌رسد خودشان نیز نسبت به این بخش خیلی رضایت دارند که این شرایط برای خودشان و خانواده‌هایشان فراهم شده که از این آموزش‌ها به‌صورت جدی و گسترده استفاده کنند.
لیلا شرف
