حجتالاسلام سید محمد رضا علاءالدین، مدیر عامل موسسه قرآن پژوهان کوثر در گفت و گو با
خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) از اصفهان، اظهارکرد: قدر به معنای اندازه و مقدار است، همان طوری که در قرآن کریم آمده است « قَد جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيءٍ قَدرًا؛ خدا برای هر چیزی اندازهای قرار داده است»؛ در برخی روایات نیز آمده است که شب قدر را از این رو قدر نامند که جمیع مقدرات بندگان در تمام سال در آن شب تعیین میشود.
وی افزود: در قرآن کریم نیز به این مسئله اشاره شده و خداوند فرموده است« فِيهَا يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ» در آن شب هر امری بر اساس حکمت الهی تدبیر و جدا میگردد.
رئیس هیئت مدیره اتحادیه موسسات قرآنی استان اصفهان بیان کرد: از امام محمد باقر(ع) در خصوص تفسیر این آیه سوال شد و حضرت فرمودند«در شب قدر، هر امری از امور بندگان تا شب قدر سال آینده معین میگردد، از خیرو شر، طاعت و معصیت، ولادت، مرگ و روزی موجودات و هر آنچه در آن سال مقدر گشته حتمی است و خداوند را در آن مشیت است».
مدیر مسئول فصلنامه قرآنی کوثر خاطرنشان کرد: قدر به معنای شان و منزلت است چنان که در قرآن کریم میخوانیم« وما قدروا الله حق قدره؛ خدا را آن گونه که سزاوار اوست نشناخته و توصیف نکردهاند»، مرحوم طبرسی در تفسیر مجمعالبیان در خصوص رابطه این معنا با شب قدر وجوه مختلفی نقل نمودهاند از جمله اینکه «در شب قدر، قرآن با قدر و منزلت بر پیامبر والاقدر و برای امت با قدر و ارزش، به واسطه ملکی صاحب قدر نازل گردیده است».
وی با اشاره به اینکه هر کس این شب را زنده بدارد و احیاء داشته باشد، صاحب قدر و منزلت میگردد، گفت: طاعات و عبادات در این شب قدر و منزلت والا و ثواب زیادی دارند.
وی ادامه داد: معنای دیگر قدر ضیق و تنگی است و در آیات قرآن میخوانیم« وَمَنْ قُدِرَ عَلَيْهِ رِزْقُهُ ؛ کسی که روزی بر او تنگ است»، ادامه داد: در خصوص رابطه این معنا با شب قدر گفتهاند که در این شب با نزول ملائکه الهی زمین تنگ میگردد، پس قدر را به معنی منزلت یا اندازهگیری و تقدیر امور معنی کردهاند و برخی به معنی قدردانی از خدا دانستهاند.
علاء الدین با اشاره به آیات سوره قدر، گفت: در سوره دخان آمده است «سوگند به کتاب روشنگر به راستی ما آن را در شبی مبارک فرو فرستادیم زیرا که به حقیقت هشدار دهنده بودیم در آن شبی که هر امری با حکمت معین و ممتاز و جدا می گردد تعیین آن امر البته از سوی ما خواهد بود که ما رسولان را فرستنده بودیم و این البته از رحمت و مهربانی پروردگار تو است به راستی او شنونده و دانا است».
مدیر عامل موسسه قرآن پژوهان کوثر ادامه داد: از امام جعفر صادق(ع) نقل شده است که شب قدر تا قیامت باقی است و در ماه مبارک رمضان واقع است و شب قدر یکی از سه شب 19، 21 یا 23 در ماه مبارک رمضان میباشدکه احتمال شب بیست و یکم و امضا در شب بیست و سوم است.
علاءالدین خاطرنشان کرد: شب قدر(لیله القدر) به صورت احتمالی به شبهای 19، 21، 23 و یا 27 ماه مبارک رمضان گفته میشود که نزول دفعی قرآن به قلب رسول الله(ص) و تقدیر زندگی یک ساله آینده انسانها بر اساس قرآن، جانبازی و شهادت قرآن ناطق حضرت امیرالمومنین علی بن ابی طالب(ع) که حافظ، قاری، کاتب، معلم و مفسر قرآن کریم بوده واقع شده است.
وی افزود: در این شبهای فوق العاده و استثنایی که ابواب رحمت و لطف خداوند در ضیافت بی مثلش بیش از مواقع دیگر گشوده است با پذیرش الهام توبه و رجعت خالصانه از حضرت باری تعالی دست نیاز به درگاهش بلند نموده و طلب عفو و بخشایش گناهان میکنیم؛ بهرهمندی تام و تمام از این شب نیازمند بیداری از خواب غفلت، هوشیاری، بصیرت، عقلمندی، شناخت، تدبر و عمل صالح است.
این فعال قرآنی گفت: شب قدر از آن جهت از اهمیت، جایگاه و منزلت برخوار است که دارای قدر و شرافت عظیمی است، نظیر آن چه در آیه 74 سوره حج آمده است «ما قدروا الله حق قدره؛ آنها قدر خداوند را نشناختند».
وی ادامه داد: شرافت قدر آن است که قرآن با تمام قدر و منزلتش بر رسول والا قدر و به وسیله فرشته صاحب قدر نازل گردید و شرافت قدر بدین جهت است که جمیع مقدرات بندگان در تمام سال در آن شب تعیین میشود.
وی خاطرنشان کرد: خداوند در آیات 3 و 4 سوره دخان که می فرماید« إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُبَارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ ؛ فِيهَا يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ؛ ما این کتاب مبین را در شبی پر برکت نازل کردیم و ما همواره انذارکننده بودهایم در آن شب که هر امری بر طبق حکمت خداوند تنظیم و تعیین میگردد».
علاءالدین ادامه داد: این بیان هماهنگ با روایات متعددی است که میگوید در آن شب مقدرات یک سال انسانها تعیین میگردد و ارزاق و سرآمد عمرها و امور دیگر در آن شب مبارک تفریق تبیین میشود، البته این امر هیچ گونه تضادی با آزادی اراده انسان و مسئله اختیار ندارد، زیرا که تقدیر الهی به وسیله فرشتگان بر طبق شایستگیها و لیاقتهای افراد، میزان ایمان و تقوا، پاکی نیت و اعمال آنها است، یعنی برای هرکس آن را مقدر میکنند که لایق آن است یا به تعبیر دیگر زمینههایش از ناحیه خود او فراهم شده و این منافاتی با اختیار ندارد.
مدیر عامل موسسه قرآن پژوهان کوثرگفت: پیامبر اعظم(ص) در باره اهمیت شب قدر فرمودند«ماه رمضان، فرا رسیدن ماهایی با برکت که خدا روزهاش را بر شما واجب گردانید، درهای بهشت در این ماه باز میشود و شیاطین درغل و زنجیرند در این ماه، شب قدر است که فضیلت آن از هزار ماه بیشتر است در حقیقت محروم کسی است که از برکات آن شب محروم باشد».
وی ادامه داد: شب قدر بهترین فرصت برای بخشش و آمرزش گناهان است و پروردگار در این شب عنایت ویژهای به بندگان خود دارد و در واقع آن را بهانهای جهت آمرزش بندگان خود قرار داده است و پیامبراعظم(ص) در روایتی وجود شب قدر را غایت لطف خدا به امت خویش برشمرده است.
وی گفت: اولین زمینه فهم و درک لیله قدر خود شناسی است، انسان باید خود را بشناسد و قدر خود را پیدا کند و کسی که قدر انسان را نمی داند، شب قدر را هم نشناخته است؛ تقدیر الهی به وسیله فرشتگان بر طبق شایستگیها و لیاقتهای افراد، میزان ایمان، تقوا و پاکی نیت و اعمال رقم میخورد برای هر کس آن را مقدر میکنند که لایق آن است.
مدیر عامل موسسه قرآن پژوهان کوثر تصریح کرد: خودشناسی و ارتقاء لیاقت برای دریافت شایستگیها لازم است اگر انسان خود را بشناسد سرنوشت بهتری پیدا میکند، انسلان اگر جامعهاش را درست بشناسد، سرنوشت جامعهاش بهتر میشود؛ اگر ما نسبت به خود و جامعه جاهل باشیم، سرنوشت و جامعه ما خراب میشود.
وی با بیان اینکه دومین زمینه درک لیله قدر، تدبر در قرآن و بحثهای علمی، تحقیقی و تفحص در معارف قرآن کریم است، ادامه داد: در جامعه رسم است که در این شب تا سحر قرآن را بر سر میگذارند و به دعا مشغول می شوند، اما دعا بدون تعهد به عمل صالح بردی ندارد.
وی بیان کرد: از دیگر زمینههای درک لیله قدر، رشد عقلانی است؛ اگر انسان به معنای دعاهای این شب توجهی نکند و درکی از آن به دست نیاورد، به فیوضات این شبها نیز نمیرسد.
وی با اشاره به اینکه عدالت ورزی و ملکه نمودن آن از دیگر زمینههای درک لیله قدر است، افزود: عدالت ورزی یعنی این که در شهری که زندگی میکنیم فقر، فساد، فحشا و نزاع وجود نداشته باشد واگر این مسائل وجود دارد نشان دهنده این است که جامعه به فلسفه شبهای قدر نزدیک نشده است.
علاءالدین گف: یکی از چیزهایی که در ماه رمضان و به خصوص در شبهای قدر به آن سفارش شده است، مسئله مبارزه با فقر است؛ پیامبر خدا فرمودند«ایمان به خدا و پیغمبر نیاورده کسی که شب سیر بخوابد در حالی که همسایهاش گرسنه باشد»؛ مسلمانان باید به دنبال جامعه مطلوب قرآنی که انسان در ماه رمضان و در دعاها میخواند، باشد و آن چیزی که را دین ما برای ما ترسیم کرده را محقق کند.