سیدیحیی یثربی:
عید فطر جشن رسیدن به کمال است
گروه اندیشه: یحیی یثربی معتقد است که ماه رمضان نباید به صورت مراسمی انجام شود و باید یک جریان زنده در زندگی ما باشد و عید فطر جشن رسیدن به کمال است.
یحیی یثربی، صاحب تفسیر روز، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، در پاسخ به این پرسش که جایگاه ماه رمضان در زندگی مومنان چیست؟ گفت: بدون شک ماه رمضان ماه ویژه‌ای برای خودسازی انسان است، حتی در دوران جاهلیت هم در ماه رمضان روزه می‌گرفتند و اعتکافی انجام می‌دادند و تمام ادیان هم از روزه به عنوان ابزاری برای خودسازی استفاده کرده‌اند.
وی ادامه داد: گرسنگی به انسان صفای روح می‌بخشد در عرفان ما هم یکی از وسائل تصفیه باطن همین روزه و گرسنه ماندن است، اما مسئله این جاست که ما پس از پشت سر گذاشتن این یک ماه در زندگی اجتماعی و فردی مان تغییری ایجاد کرده‌ایم و یا نه؟
یثربی افزود: معمولا جواب این سوال خیلی مثبت نیست، چون ما از این رمضان‌ها خیلی پشت سر گذاشته‌ایم، اما از نظر ارزش‌های اخلاقی ترفی نکرده‌ایم. اگر در هر رمضانی یک نسل یک درجه بالاتر می‌رفت، ما امروز در کمال اخلاق بودیم. چرا وضعیت چنین است؟
ما به معنویت ماه رمضان توجه نمی‌کنیم
استاد سابق فلسفه دانشگاه علامه با بیان اینکه من قصد دارم نکته‌ای را بگویم که کمتر مورد توجه است، گفت: اگر عبادت‌ها به صورت آئینی اجرا شوند و اگر فرد عبادتی را به صورت یک مراسم اجرا کند، اثرگذار نخواهند بود. عین این که ما 10 روز در ماه محرم عزاداری می‌کنیم و در روز یازدهم همان انسان قبلی هستیم و این همه گریه برای امام حسین(ع) روی ما اثری نداشته است. دلیلش این است که ما عاشورا را مراسم می‌بینیم و نه یک واقعیت که وظیفه ما در مبارزه با ظلم الان چیست؟ و یا اینکه من اکنون باید چه کاری انجام دهم؟
وی تصریح کرد: ماه رمضان ما تقریبا به صورت یک مراسم اجرا می‌شود و به معنویتی و سازندگی که در آن روز به وجود دارد توجهی نمی‌شود و بنابراین ما نتیجه چندانی از آن نمی‌گیریم که باید به آن توجه کنیم و این وظیفه علمای دینی است که به این نکته توجه کنند که هر چیزی که تبدیل به مراسم شد اثرش را از دست می دهد. مرحوم شریعتی به مراسمات محرم می‌گفت مراسم غصه خوری که نتیجه آن فرار بوده و اثری نخواهد داشت.
یثربی ادامه داد: من در مراسمی دعای کمیل در یک ساختمان مجللی حضور داشتم و افراد بسیار اعلام ناراحتی می‌کردند و ناله‌های وحشتناکی شنیده می‌شد، اما پس از این برنامه و صرف شام همان مردم بسیار هم شاد بودند و همان انسان‌های قبل از مراسم شده بودند و این نشان می‌دهد که آن برنامه تاثیری بر ایشان نداشته است و این مراسم تنها به حالت تشریفات برگزار شده بود.
این مفسر قرآن افزود: نیمه شعبان هم همین‌طور است ما شربت پخش کرده و طاق نصرت درست می‌کنیم، اما روح نیمه شعبان غائب است که همان آماده شدن برای گسترش عدل در سطح جهان است. در نیمه شعبان به جای اینکه روح انتظار تقویت شود، تنها مراسمی اجرا می‌کنیم و فردای نیمه شعبان انگار نه انگار که ما اعلام آمادگی کرده‌ایم تا در صف سربازان امام عصر(عج) قرار بگیریم.
وی با بیان اینکه این‌ها خبر از یک جابه‌جایی می‌دهد، گفت: ما یک جریان را به مراسم تبدیل کرده ایم و ماه رمضان اگر یک جریان زنده در باطن مومنان باشد به طور قطع اثر گذار خواهد بود، اما وقتی مراسم باشد، با عید فطر تمام می‌شود. حتی در روز‌های رمضان هم ما می‌بینیم که بعد از افطار همه چیز به وضعیت قبلی باز می‌گردد.
یثربی تصریح کرد: اینکه عبادات به مراسم تبدیل شده و از روح واقعی خود تهی شده‌اند به این خاطر است که ما نتوانسته‌ام در جامعه اسلامی‌مان ارزش‌ها را جا بیاندازیم. برای نمونه هر چقدر ماه رمضان سازنده است، فیش‌های حقوقی اخلاق مردم جامعه را به هم می‌ریزد. من نمی‌گویم مسئله فیش‌ها مطرح نشود، اما همین اتفاق نشان می‌دهد عده زیادی از مسئولین پایبند ارزش‌ها نیستند، مگر قرار نبود سطح زندگی مسئولین نام اسلامی در حد طبقات محروم جامعه باشد؟ کجا این طور شده است؟
عید فطر جشن رسیدن به کمال است
این مفسر قرآن در پاسخ به این پرسش که عید فطر باید با جریان زنده در طول سال رعایت شود چرا در این روز خاص ما شاد می‌شویم؟ گفت: چطور کسانی که به ثروت دل بسته‌اند، وقتی می‌بیننند یک پول ناحقی به دست آورده‌اند، خوشحال می‌شوند و در باطن‌شان عید است، انسان‌های واقعا روزه‌دار هم وقتی به کمالی می‌رسند حق دارند که شاد باشند.
وی ادامه داد: اسلام مخالف شادی مردم نیست. عید شادی بخش است و ما تعارفی در این موضوع نداریم. اما این وقتی باید اتفاق بیفتد که ما کمالی از ماه مبارک رمضان کسب کرده باشیم و الا عید ما هم مراسمی خواهد بود.
این استاد فلسفه، گفت: شادی تنها منوط به زندگی مادی نیست و در خصوص زندگی معنوی هم وجود دارد. عید فطر، عید شادی معنوی است و کمالی که ما در این ماه به دست آورده‌ایم.
وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه شما عید فطر را عیدی معنوی ارزیابی کردید، چگونه فطریه پرداخت می‌شود، گفت: یکی از تکالیف اسلام برای آزمایش انسان‌ها تکلیف مادی است. یعنی شما اگر خودسازی لازم را کرده باشید در ماه رمضان به خودتان می‌آیید و از مادیات دست می‌کشید. حضرت رسول(ص) وقتی نماینده به یمن می‌فرستاد گفت، اول آنها را به توحید دعوت کن و بعد به نماز و وقتی مزه معنویت را چشیدند، از آنها زکات طلب کن.
یثربی ادامه داد: انسان باید مزه معنویت را چشیده باشد تا بتواند از یک بخش مالش به خاطر منافع عمومی صرف نظر کنند و اما اصلا به این معتقد نیستیم. ما زکات که همین مالیات را هم به درستی نمی‌پردازیم این در حالی است الان در کشورهای پیشرفته، زندگی تمام طبقات وابسته به مالیات است.
وی در پایان گفت: فطریه باید مانند زکات، خمس و ... باید جمع شود و به صورت مصرفی پخش نشود و باید در یک سازمان به سرمایه‌گذاری هدایت شود که هر سال ما بتوانیم یک مرکز تولیدی ایجاد کرده و برای گروهی از گرفتاران جامعه شغل ایجاد کنیم. الان در جامعه بیکاری بزرگترین مشکل است و باید بتوانیم از فرصت فطریه استفاده کنیم و این مشکل را کمتر کنیم.
