169 تشرف به کربلای معلی داشتم/ می‌دهم آن زر که سردار شما سازد ثوابی

به گزارش کانون خبرنگاران ایکنا،نبا، پیرغلامان و ذاکران اهل‌ بیت(ع) از دیرباز با نوکری درگاه امام حسین(ع)، عمر خود را پای این مکتب گذاشته‌اند و اگر از هر یک از آنها سؤال شود که زندگی شما چگونه گذشت؟ همه بر این معتقدند که نوکری این آستان لطف بزرگی بوده که خداوند متعال در زندگی نصیب‌شان کرده است. پیرغلامانی که عمرشان را در راه خدمت به اهل بیت(ع) به‌ویژه حضرت سیدالشهدا(ع) سپری کرده‌اند و در گذر زمان دوران کهنسالی را تجربه می‌کنند، اما هم‌چنان با قدم‌هایی استوارتر و خالصانه‌تر گام برمی‌دارند و بر نوکری این آستان مفتخرند.

نوکرانی که مدت‌هاست از پیرغلامی ارباب عزت گرفته‌اند و تنها توسل به درگاه او دارند و دست نیاز به سوی دیگری دراز نمی‌کنند و نشان نوکری را در این آستان از موی سپید خود به یادگار دارند و آتشی که از شهادت حسین‌ بن‌ علی(ع) در دل‌هایشان روشن شده تنها با عزاداری و سینه‌زنی و خدمت در راه امام حسین(ع) اندکی مرهم پیدا می‌کند.

در روزی که جمعی از این عاشقان دلداده، میهمان آستان مقدس امامزاده صالح(ع) تجریش بودند و در زیارت سرداب صالح‌ بن‌ موسی‌ الکاظم(ع)، گویا به زیارت حرم امام حسین(ع) رهسپارند؛ با چند تن از ذاکران قدیمی تهران به گفت‌وگو نشستیم.

شعر باید در شأن ائمه(ع) باشد

حاج حسن رشیدی از ذاکران قدیمی تهران است که به گفته همراهانش حدود 60 سال است در محضر اهل‌ بیت(ع) خدمت می‌کند. او حالا دیگر مویی سپید کرده و دستانش لرزان شده است، اما هنوز هم با همان صدای رسا از گلایه‌هایش گفت و با نجوای شعرهای قدیمی اندکی روضه خواند. وی در گفت‌وگو با خبرنگار کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ، گفت: از حدود چهار سال مانده به سقوط حکومت احمدشاه تاکنون، تاریخچه عزاداری تهران را به صورت مکتوب دارم. باید یک اشرافی نسبت به مداحی و تاریخ مداحی ایران داشته باشیم و آن‌هایی را که به‌صورت ترانه نوحه می‌خوانند، باید از مداحان سنتی‌خوان مجزا کرد؛ بزرگش نخوانند اهل خرد/ که نام بزرگان به زشتی بَرَد.

وی ادامه داد: شعر باید در شأن اهل‌ بیت و ائمه معصومین(ع) باشد. آیا حضرت ابواالفضل(ع) خصوصیاتی را داشته که مداحان در شعرهای‌شان می‌خوانند؟ سه روز آب نخورده بود، علقمه را فتح کرد! اگر آب هم می‌خورد مرتکب گناهی نشده بود. چرا آب نخورد؟ این را باید بگویند! عقل گفتا که بخور تشنه‌لبی/ عشق گفتا تو مگر بی‌ادبی؟/ عقل گفتا که تو را جان به لب است/ عشق گفتا که حسین (ع) تشنه‌لب است.

این ذاکر اهل بیت(ع) اظهار کرد: درست نیست که شعرهای بی‌محتوا سروده شود و برخی نیز در مداحی‌های خود از آن استفاده کنند و جوانان هم فکر کنند مداحی آن سبک و سیاقی است که اکنون به غلط در مراسم‌ها مرسوم شده است.

اهل‌ بیت(ع) به کسی بدهکار نمی‌شوند

وی گفت: بنده حقیر دائرة‌المعارف تاریخ و مقتل‌خوانی دارم. قریب به 60 سال افتخار نوکری این دستگاه را دارم. امام حسین(ع) هم جوابم را خوب دادند. برخی مداحان ممکن است پول‌های میلیونی دریافت کنند، ولی نمی‌توانند به راحتی آن را خرج کنند. همان‌طوری که در شام آن راهب نصرانی آمد به خولی، سنان‌ بن انس و شمربن ذی‌الجوشن لعنة‌الله علیهم اجمعین گفت این سر را امشب به من بدهید، یک شب میهمان من باشد، پول خوبی به شما می‌دهم. آن‌ها گفتند نه! ولی راهب گفت آن‌ طرف دیر که من راه به جایی ندارم و نمی‌توانم فرار کنم! ریخت نصرانی به دامن گوهر از دریای دیده/ گفت ای قوم ز کف دین داده و دنیا خریده/ وز طمع پیوسته با شیطان و از یزدان بریده/ چند بدره زر ز میراث پدر بر من رسیده/ می‌دهم آن زر که سردار شما سازد ثوابی.

رشیدی ادامه داد:‌ راهب سر مبارک حضرت را گرفت و 10 هزار دینار به آن‌ها داد و آن قضایای داخل دیر و مشرف شدن راهب به اسلام، در محضر سر بریده امام حسین(ع)، پیش آمد. دینارها را که گرفتند، وقتی رسیدند به قصر یزید و خواستند قبل از آن دینارها را تقسیم کنند، در کیسه‌ها را که باز کردند، دیدند همه آن‌ها سفال شده است. من می‌خواهم این را عرض کنم؛ این ‌پول‌ها را نمی‌توان خرج کرد.

روضه‌های دروغ؛ جفای به اهل‌ بیت(ع)

از دیگر مداحان باسابقه و ریش‌سفید این جمع، حاج حسین باقری است که کتاب‌های شعر متعددی با مضامین آئینی به چاپ رسانده است. وی نیز در مورد اشعاری که مداحان می‌خوانند، اظهار کرد: شعرهای پرمحتوا باید از سوی مداحان خوانده شود تا مردم و جوانان را با مصائب اهل‌ بیت(ع) عمیقا آشنا کنند. مداحان مطالب افواهی و روضه‌های دروغ نخوانند. آهنگ‌هایی که در حال حاضر به نام اهل‌ بیت(ع) در مراسم‌ها خوانده می‌شود همه مربوط به تصنیف‌خوان‌های عهد طاغوت است و تنها در قالب مداحی آورده می‌شود. این‌ها جفایی است که به اهل‌ بیت(ع) می‌شود.

مفاهیم قرآنی در اشعار آئینی

وی توجه به مفاهیم قرآن را در ذیل اشعار آئینی و نوحه‌خوانی‌ها یک ضرورت دانست و با ذکر اشعاری از مرحوم علی‌اکبر خوش‌دل تهرانی، گفت: مرحوم خوش‌دل در جایی می‌گوید؛ بزرگ فلسفه قتل شاه دین این است/ که مرگ سرخ به از زندگی ننیگن است/ حسین مظهر آزادگی و آزادی است/ خوشا کسی که چنینش مرام و آیین است/ نه ظلم کن به کسی، نه به زیر ظلم برو/ که این مرام حسین است و منطق دین است. توجه به مفاهیم قرآنی در این‌گونه اشعار از سده‌های قبل در ایران مورد توجه بوده است؛ متأسفانه الان این توجه کمتر شده است و مداحان صرفا آهنگین بودن اشعار را مدنظر دارند.

باقری بیان کرد: همچنین در شعری دیگری مرحوم خوش‌دل می‌گوید؛ در بهار تلاوت قرآن سعی کن در قرائت قرآن/ آری آری که در مه رمضان شد بهار تلاوت قرآن/ خواهی ار عزت دو عالم را، کوش در حفظ عزت قرآن/ بهترین نعمت خدای کریم نبود غیر نعمت قرآن/ داروی درد جسم و جان جهان بطلب از طبابت قرآن/ ابتدایش به نام رحمان است، این رحیمی و رحمت قرآن/ افتخار محمد(ص) عربی نیست غیر از رسالت قرآن/ هر چه گویم هزار و یک نبود به خدا از کرامت قرآن/ این خبر در بهار مجلسی است در مقام و شرافت قرآن/ حضرت باقرالعلوم سرود این سخن را به حرمت قرآن/ که به محشر برد ثواب شهید، قاری با فضیلت قرآن/ کور وارد نمی‌شود در حشر، چشم بینا به آیات قرآن/ قاری‌اش را چو اجر این باشد این چنین است رتبت قرآن.

شیعه به مو می‌رسد؛ اما خون امام حسین(ع) نجاتش می‌دهد

عباس امید، دیگر مداح سنتی‌خوان تهران از سال 1344 تا اکنون مشغول خدمت در آستان اهل‌ بیت(ع) است. وی نیز با ذکر اشعاری، گفت: ببینید شیعه به مو می‌رسد، این همه می‌کشند، باز خون مقدس امام حسین(ع) دین را سر پا نگه می‌دارد. تا حسین‌ بن علی از مکه آهنگ سفر کرد/ عالم انسانیت را وارد عصری دگر کرد/ در زمین کربلا بین دو نهر آب خونش/ تا ابد نقش فریبای ستم را بی‎‌اثر کرد.

وی ادامه داد: ذاکرانی که عمری زحمت کشیده‌اند و فقط برای اهل‌ بیت(ع) ذاکری می‌کنند با افرادی که شعرهایی می‌خوانند که با این مکتب همخوانی ندارد و در شأن اهل‌ بیت(ع) نیست، خیلی فرق دارند. آنچه که درِ خانه اهل‌ بیت عصمت و طهارت(ع) هست، نعمتی است که خداوند به ما عنایت کرده و ذاکری اهل‌ بیت(ع) مربوط به بعد از واقعه کربلا نیست. در برخی از روایات آمده است که خداوند بسیاری از پیامبران را از داستان امام حسین(ع) مطلع کرده و آنها نیز بر شهادت ایشان گریسته و عزاداری کرده‌اند.

عباس امید، با بیان خاطره‌ای گفت: خدا رحمت کند گذشتگان را، یادم هست پدرم حتی اگر بچه‌ای می‌گفت یا حسین(ع)، مثل باران اشک می‌ریخت و می‌گفت من به بچه کار ندارم، نام محبوب مرا برده است؛ طبیب به او گفت اگر اشک بریزی چشمانت را از دست می‌دهی! گفت خوب از دست برود. چشم اول را از دست داد و چشم دیگرش هم تا زنده بود جایی را نمی‌توانست ببیند. افتخار می‌کرد و می‌گفت من برای امام حسین(ع) چشمانم را داده‌ام، این نوکری امام حسین(ع) است؛ نوکری ننگر اما لیک دارد افتخار/ هرکه نوکر بر حسین گردید آقایی کند.

محمدی، ذاکر روشن‌دل، زیارت سرداب مقدس امامزاده صالح(ع) را توفیقی دانست که نصیبش شده، گفت: از سال 1364 تاکنون افتخار نوکری اهل‌ بیت(ع) را پیدا کرده‌ام. مراسمی که ترتیب داده شد تا به زیارت آستان مقدس صالح‌ بن‌ موسی‌ الکاظم(ع) بیاییم و زیارت سرداب مقدس امامزاده صالح(ع) که اولین‌بار بود به این قسمت می‌آمدم، توفیقی از جانب خداوند بود.

وی در پایان پذیرش ذاکری اهل‌ بیت(ع) از جانب خداوند و امام حسین(ع) را بزرگ‌ترین خواسته‌ خود عنوان کرد و گفت: بزرگ‌ترین آرزوی هر کدام از ذاکران امام حسین(ع) این است که خداوند از آن‌ها قبول کند. نوکر زیاد داریم ولی هر کسی را نمی‌شود نوکر اهل‌ بیت(ع) خواند. ما از خداوند می‌خواهیم این نوکری را از ما بپذیرد. من از نوکری عاشقت بودم قبولم نما گرچه آلوده‌ام/ مبادا بِرانی‌ مرا از درت به پهلو بشکسته مادرت.

مریم روزبهانی