رقابت‌های قرآنی در بوته نقد و بررسی/
همراهی «الحان سلوک» با اقتصاد مقاومتی
گروه فعالیت‌های قرآنی: با گسترش روزافزون استفاده از نرم‌افزارهای پیام‌رسان به نظر می‌رسد برگزاری مسابقات قرآن وارد فضای جدیدی شده است؛ اما کانال تلگرامی «الحان سلوک» با چه اهدافی جشنواره تلاوت تقلیدی را به راه انداخته است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، با همه‌گیر شدن استفاده از نرم‌افزارهای پیام‌رسان و خصوصاً تلگرام، همه اقشار و اصناف به صرافت استفاده و بهره‌برداری از آن برای برداشتن گامی در راستای اعتلای صنف خود برآمدند. شاید کمتر کسی در روزهای ابتدایی شکل‌گیری پیام‌رسان تلگرام به فکرش می‌رسید که همین نرم‌افزار، روزی در نقش میزبان و محوریت جشنواره‌های قرآنی ظاهر شود.
این روزها جامعه قرآنی کشورمان فعالیت گسترده‌ای را در شبکه‌‌های مجازی و از جمله تلگرام آغاز کرده‌اند تا فصلی نو را در برگزاری مسابقات و جشنواره‌های قرآنی آغاز کنند. فصلی که البته آغاز شده و چند گامی هم از آن برداشته شده است.
شاید اولین مسابقه‌ای که صددرصد برپایی خود را بر پایه یک نرم‌افزار پیام‌رسان، قرار داد، جشنواره تلاوت‌های تقلیدی «الحان سلوک» بود. جشنواره‌ای که مبتکر آن از علاقه‌مندان به قرآن، خواسته بود تا تلاوت‌های خود را در قالب یک فایل صوتی و از طریق این پیام‌رسان ارسال کنند تا پس از داوری، نفرات برتر یا به نوعی تلاوت‌های منتخب نیز معرفی شوند.
به نظر می‌رسد که برگزاری این قبیل جشنواره‌ها و مسابقات می‌تواند نوید شکل‌گیری رقیبی جذاب اما نه زیاد جدی را برای مسابقات قرآن که توسط سازمان اوقاف برگزار می‌شود، بدهد، بنابر این اگر بگوئیم با برگزاری این مسابقات و رقابت‌های نظیر آن، مسئولان سازمان اوقاف باید به سمت جذابتر کردن بیشتر رقابت‌ها بروند، چندان بیراهه نبوده است.
جهانبخش فرجی، قاری بین‌المللی کشور و مبتکر برگزاری جشنواره قرآنی الحان سلوک در پیام‌رسان تلگرام، در مورد رواج برگزاری جشنواره‌های قرآنی در فضای مجازی، اعتقاد دارد، که این فضا می‌تواند بستری مناسب برای برگزاری مسابقات قرآن باشد، کما اینکه بعد از اعلام فراخوان جشنواره الحان سلوک، برگزاری مسابقات با کمک پیام‌رسان تلگرام و به تقلید از الحان سلوک رفته، رفته رواج یافته است.
فرجی در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا در مورد جشنواره‌ای که بر پایه تلگرام راه انداخته است می‌گوید: عمداً نام مسابقه الحان سلوک را به جشنواره تغییر دادیم؛ چرا که تلاش داریم تا در آن بحث رقابت مطرح نباشد.
وی می‌افزاید: ما سعی داشته‌ایم تا در این مسیر و از این فضای مطلوب از مسابقه‌ای شدن آن جلوگیری شود؛ چرا که یکی از معضلات هنر اصیل تلاوت این است که این هنر را مسابقه‌ای کرده و آن را به مسابقه کشانده‌ایم و این یکی از بزرگترین ضعف‌های مسئولان فرهنگی کشور است که هرگز هم به این مسائل نه دقت داشته و نه توجه می‌کنند.
مسیر درست در رقابت‌های قرآنی
وی با تأکید بر اینکه مسیر درست، مسیری است که مسابقه از فضای دنیوی آن هم با معیارهای ضعیف فعلی فاصله گرفته و به سمت به اوج رساندن هنر اصیل تلاوت حرکت کند، می‌گوید: فضای مجازی، باعث شد تا بتوانیم در گوشه‌ای که هستیم این مسیر درست را پیگیری کرده و از کل جامعه قرآنی کشور آن را مطالبه کنیم. چنین جشنواره‌هایی باعث خواهد شد تا هنر تلاوت از مهجوریت و مظلومیت خارج شده و به اوج خود برسد.
فرجی همچنین خاطرنشان می‌کند: در الحان سلوک هر کسی را نسبت به خودش و نسبت به هنر اصیل و معنوی تلاوت می‌سنجیم، نه اینکه در کنار قاری دیگر سنجیده شود، اگر فردی مانند استاد منشاوی، استاد مصطفی اسماعیل و ... به وجود می‌آیند به این دلیل است که آنها را نسبت به خودشان می‌سنجیم و نه نسبت به افراد دیگر. به همین خاطر است که پدیده‌های بزرگی در آن مسیر به وجود آمده اما در مسیر فعلی متاسفانه به شاخص‌هایی هرگز نخواهیم رسید.
این قاری بین‌المللی عنوان می‌کند: بنابر این یکی از انگیزه‌ها این بود که این قضیه حداقل برای افرادی که با من ارتباط دارند جا بیفتد، که مسیر ما از یک مسیر درستی مانند جشنواره می‌گذرد، البته برخی مسابقات اسم جشنواره را با خود به یدک می‌کشند اما تفاوتی با مسابقات ندارند. تفاوتی که جشنواره ما با مسابقات دارد این است که بستگی به بضاعتی که داریم به منتخبان جایزه خواهیم داد، ممکن است منتخبین ده‌ها نفر باشند.
وی می‌افزاید: در حال حاضر با همکاری دارالقرآن بسیج امکان اهدای جایزه به 14 برگزیده منتخب را خواهیم داشت. اما مسئله اینجاست که این فرهنگ همه‌گیر شود و مسئولان فرهنگی و قرآنی کشور به شکل‌گیری جشنواره‌ها در این فضا کمک کنند تا اصول اولیه شکل بگیرد و به سمتی حرکت کنیم که قاریانی تربیت شوند که جدا از رقابت دنیوی با آیات الهی عشق‌بازی کنند و مستمعین را عاشق قرآن کنند.
جشنواره‌ای که رقابتی نیست
فرجی اذعان می‌کند: بنابراین در الحان سلوک رقابتی در تلاوت قرآن نداریم، بلکه هر چه هست مستانه و عشق به آیات الهی است، اگر ما این قاعده و قانون را جا بیندازیم مشکل و مصیبتی که در ارتباط با مسئله مسابقه در کشور با آن مواجه شده‌ایم حل شده و از بین می‌رود. بنابر این در این جشنواره مسئله‌ای به نام نفر اول و دوم و ... نداریم، ما از ابتدا اعلام کرده‌ایم که برای 14 نفر جایزه در نظر گرفته‌ایم.
این قاری بین‌المللی با بیان اینکه اگر در این جشنواره 30 نفر منتخب شوند، آیا سازمان یا نهادی هست که حمایت کند؟ می‌گوید: ما در این جشنواره روش تدریس تقلید را یکی از مهم‌ترین جایگاه‌ها در هنر تلاوت می‌دانیم و تقلید را هم برعکس برنامه‌هایی که در رسانه‌ها و ... اجرا می‌شود، فرازی یا قطعه‌ای نمی‌دانیم؛ چرا که این نوع تقلید، دردی را درمان نخواهد کرد. همانطور که مقام معظم رهبری نیز فرمودند که تلاوت‌های مجلسی را رواج دهید، هدف جشنواره الحان سلوک نیز چنین چیزی است.
وی با اشاره به اینکه تلاوت مجلسی تلاوتی است که به لحاظ زمانی بیشتر از 30 دقیقه باشد، می‌گوید: ما این معیار را گذاشتیم تا افراد بدانند زمانی که بتوانند بالای 20 دقیقه تلاوت تقلیدی داشته باشند، تازه وارد فضای تلاوت شده‌اند. در این جشنواره یک سری مبانی معرفی شده است که قبل از تقلید در کانال جشنواره اطلاع‌رسانی شده است.
یک نگرانی
فرجی در ادامه با اشاره به اینکه سعی شده است تا با توجه به مسائل اصلی و مهم هنر تلاوت، تلاش شود تا این جشنواره در کشور رشد پیدا کند، در مورد استقبال از این جشنواره، می‌افزاید: تا جایی که اطلاع دارم استقبال از این طرح در سطح بسیار خوبی بوده است. البته استقبال بیشتر از چنین طرح‌هایی نیازمند حمایت رسانه‌ها است. در حال حاضر نگرانی ما میزان استقبال نیست؛ چرا که در همان روزهای ابتدایی استقبال خوب بود، بلکه نگرانی ما این است که نتوانیم منتخبانی بیشتر از 14 نفر را تجلیل کنیم، هدف ما این نیست که مانند مسابقات اوقاف یا هر مسابقه دیگری فیلترهایی برای تعیین نفرات برتر بگذاریم. استقبال به حدی بوده است که مطمئن هستم تعداد منتخبان بیشتر از توان ما خواهد بود و این مهم‌ترین نگرانی ما هست.
تربیت قاریانی بالاتر از قاریان مصری
این قاری بین‌المللی کشورمان در ادامه با اشاره به اینکه جشنواره الحان سلوک در آینده به روزتر و پیشرفته‌تر خواهد شد، می‌افزاید: من همینجا قول می‌دهم که در عرض دو یا سه سال قاریانی را تحویل جامعه خواهیم داد که یک سر و گردن از قاریان مصری به معنای واقعی و نه در فقط در صحبت، بالاتر باشند. قاریانی که تلاوت‌هایشان از استانداردهای مصری برخوردار بوده و حتی بالاتر هم باشد.
فرجی در بخش پایانی صحبت‌های خود در پاسخ به این سؤال که جایگاهی هم برای آموزش در این جشنواره مد نظر قرار گرفته است، یا خیر، بیان می‌دارد: کلیت این جشنواره جزئی از مسیر آموزشی هنر تلاوت است، یعنی ما هم استعدادها را کشف می‌کنیم و هم به آنها آموزش ارائه می‌دهیم، آموزش جشنواره این است که به جوان اثبات می‌شود که مسیر هنر اصلی تلاوت از یک تقلیدی می‌گذرد که این تقلید باید کامل و جامع بوده و از نظر زمانی نیز طولانی باشد. بعد از طی کردن این مسیر و به کمال رسیدن تقلید قاری وارد مرحله دیگر می‌شود، پس خود جشنواره در واقع یک نوع آموزش است و راهکاری است برای اینکه جوان متوجه شود وارد یک مرحله جدیدی از هنر تلاوت شده است.
بیشتر به نظر می‌رسد که طراحان الحان سلوک به دنبال شیوه‌ای از برگزاری جشنواره های قرآنی هستند که در آن بیشتر تلاش می‌شود تا قاری به دنبال نشان دادن استعدادهای خود باشد. استعدادی که در یک تلاوت 20 دقیقه‌ای می‌تواند خود را به اساتید این فن نشان دهد.
از سوی دیگر برگزاری چنین جشنواره‌هایی اگرچه مشکلات عدیده‌ایی همچون تهیه حامی و ... دارد اما از یک نظر بسیار موجه به نظر می‌رسد و آن هم بسیار کم هزینه بودن آن است، شاید برگزاری مسابقه الحان سلوک و یا مسابقاتی نظیر آن منهای هزنیه جوایز، نزدیک به صفر باشد و همین موضوع می‌تواند به محبوبیت و همه گیرتر شدن مسابقات با استفاده از پیام رسان‌هایی نظیر تلگرام کمک کند.
رحیم قربانی، رئیس دارالقرآن بسیج کشور که به عنوان پشتیبان جشنواره الحان سلوک همکاری دارد و تهیه کننده جوایز آن معرفی شده است، در مورد استفاده از فضای مجازی برای برگزاری جشنواره‌ها و فعالیت‌های قرآنی، بر این باور است که زمان برای بهترین استفاده‌ها از فضای مجازی فراهم است.
جشنواره‌ای که اولین است
وی در گفت‌وگویی با ایکنا می‌گوید: به جهت اینکه در هر عصر و زمانی باید فضاهای موجود را شناسایی و میزان مخاطبان را ارزیابی کنیم. عرصه فضای مجازی، عرصه گسترده‌ای است که در یکی دو سال اخیر گسترش ویژه‌ای داشته است.
قربانی با اشاره به اینکه این مسابقات اولین مسابقات قرآن رسمی است که در یک کانال مجازی برگزار می‌شود، می‌افزاید: بسیج نیز وظیفه خود می‌داند که از این حرکت‌های ویژه علاوه بر اینکه حمایت داشته باشد در بحث برگزاری آنها ورود نیز داشته باشد.
قربانی اذعان می‌کند: ما برای حمایت از این طرح به نیت چهارده معصوم(ع) به 14 منتخب این جشنواره سکه بهار آزادی اهدا خواهیم کرد. بسیج سعی دارد مراسم اختتامیه‌ای را در هفته ولایت برگزار کند تا منتخبان به صورت حضوری تجلیل شوند.
وی در ادامه در پاسخ به سوالی در مورد لزوم حمایت از برگزاری چنین جشنواره‌هایی در فضای مجازی، می‌گوید: در حال حاضر این جشنواره می‌تواند به عنوان یکی از شاخص‌های قرآنی در باب اقتصاد مقاومتی باشد به این خاطر که این حرکت خود حرکتی ملی با وجود هزینه بسیار ناچیز است.
ارتباط جشنواره‌هایی نظیر الحان سلوک با اقتصاد مقاومتی
قربانی می‌افزاید: با صرف یک هزینه بسیار ناچیز توانسته‌ایم یک مسابقه سراسری را در بین اقشار مختلف مردم با این حرکت برگزار کنیم. تنها هزینه ما مراسم اختتامیه است که به صورت حضوری برگزار می‌شود و این یکی از رشته‌ها است. این جشنواره می‌تواند انواع و اقسام رشته‌های مختلف و کارهای قرآنی ویژه داشته باشد. تلاش خواهیم کرد تا برای ادوار آینده رشته‌های بیشتری را نیز تحت پوشش قرار دهیم تا بتوانیم با الگو قرار دادن اقتصاد مقاومتی با ناچیزترین هزینه بتوانیم بیشترین تأثیر و مخاطب را داشته باشیم.
مطالب مرتبط
