زرنگار:
ارائه ترجمه گروهی قرآن توسط معاونت نظارت بر چاپ و نشر سازمان دارالقرآن/ خطوط ایرانی رونق می‌گیرد
گروه ادب: سرپرست معاونت نظارت بر چاپ و نشر قرآن سازمان دارالقرآن الکریم از انجام ترجمه گروهی قرآن در این سازمان خبر داد و گفت: در پی آن هستیم که خطوط ایرانی را با کارهای علمی و تحقیقاتی رونق دهیم.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، حوزه چاپ و نشر قرآن مسائل مختلفی دارد که بخشی از آن را سازمان دارالقرآن نظارت و مدیریت می‌کند. در این راستا برای جویا شدن برخی از این مسائل به سراغ احمد زرنگار، سرپرست معاونت نظارت بر چاپ و نشر قرآن سازمان دارالقرآن الکریم رفته‌ایم. در ادامه مشروح این مصاحبه را می‌خوانید.
ـ با توجه به اینکه نظارت بر متن عربی قرآن بر عهده سازمان دارالقرآن است، چرا نظارت بر ترجمه هم از سوی این سازمان انجام نمی‌شود؟
با توجه به اینکه مجوز نهایی قرآن از سوی سازمان دارالقرآن صادر می‌شود، بسیاری از مخاطبان تصور می‌کنند، اگر اشتباه و خطایی در ترجمه رخ دهد، برعهده سازمان دارالقرآن خواهد بود؛ در حالی که سازمان ناظر بر متن قرآن است. البته تعاملاتی را با معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد که ناظر بر ترجمه قرآن است، آغاز کرده‌ایم و کارگروهی ایجاد شده؛ البته این موضوع بیشتر به این دلیل است که سازمان دارالقرآن قصد دارد ترجمه‌ای را ارائه کرده و قرآنی را به چاپ برساند که برای حفاظ مناسب است؛ چرا که دبیرخانه اعطای مدرک حفظ به حفاظ را هم داریم و من هم عضو شورای سیاستگذاری آن به نمایندگی از وزارت علوم هستم.
ـ این کار با چه هدفی انجام می‌شود؟
ما در معرفی قرآن مشکل داشتیم که چه قرآنی را برای حفاظ معرفی کنیم که ترجمه آن بدون غلط و خطا باشد و در برخی موارد دو، سه مورد را معرفی می‌کردیم که باز هم مشکلاتی به وجود می‌آمد؛ از این رو وقتی سازمان دارالقرآن ترجمه مشخصی را معرفی کند، تکلیف مشخص است و همه حفاظ اقدام به تهیه قرآن از این سازمان می‌کنند؛ چرا که مناطق محروم بسیاری از ترجمه‌ها را در اختیار ندارند و این ترجمه از سوی سازمان دارالقرآن به همه نقاط کشور ارسال می‌شود.
ـ در حال حاضر این ترجمه در چه مرحله‌ای است؟
این ترجمه در مراحل اولیه کار بوده و به صورت تقطیعی است، یعنی به صورت جملات کوتاه و بخش بخش است تا حفاظ بتوانند از آن به راحتی استفاده کنند، البته این قرآن نه تنها برای حفاظ، بلکه برای همه مخاطبان به ویژه جوانان و مبتدیان کاربرد دارد، اما در مرحله اول برای حفاظ است.
ـ این ترجمه قرآن را چه کسی ارائه کرده است؟
این ترجمه جمعی بود و از اساتید مبرز قرآن که در امر ترجمه تجارب ارزشمندی دارند، بهره می‌بریم. از ویژگی‌های این ترجمه می‌توان به جوان‌پسند بودن آن اشاره کرد. در کنار این گروه، گروه تحقیقات نیز در رابطه با رسم و ضبط(اعراب) قرآن کار می‌کنند. البته استاد یثربی ترجمه‌ای نیز دارد که به سفارش سازمان انجام شده است و در آینده نزدیک به چاپ می‌رسد.
ـ آیا به طور قاطع می‌توان گفت که قرآن‌های جمهوری اسلامی ایران بدون غلط است؟
بله، هیچ قرآن مغلوطی در ایران چاپ نمی‌شود و سازمان دارالقرآن با نظارت دقیق بر متن قرآن می‌تواند این ادعا را داشته باشد و اگر کسی موردی را یافت حتما به ما اطلاع‌رسانی کند.
ـ در رابطه با دعای آغاز و پایان قرآن پراکندگی‌هایی وجود دارد. در این راستا چه اقدامی انجام شده است؟
قرآن‌هایی که برای مجوز به سازمان دارالقرآن ارائه می‌شوند، در دعاهای آغاز و پایان دارای پراکندگی بودند که در این زمینه بخش تحقیقات متولی آن است و نسخه‌ای را از مدارک معتبر استخراج کرده و از این پس ناشران می‌توانند از این دعاها به همراه ترجمه استفاده کنند؛ چرا که برخی سند را ذکر نکرده بودند و یا برخی ترجمه این دعاها نداشت و یا سند آن معتبر نبود.
ـ یکی از موضوعاتی که ناشران، کاتبان و خوشنویسان از آن گلایه‌مند هستند، از رونق افتادن خط‌های ایرانی است. سازمان دارالقرآن در این زمینه چه برنامه‌ای دارد؟
به دنبال این هستیم که خط‌های ایرانی رونق پیدا کند و کم کم جای خط عربی و عثمان‌طه را که خواندن آن برای مخاطبان جوان، مبتدیان و نوآموزان سخت است را بگیرد. هم خط ایرانی و هم ساخت فونت‌های جدید از این خطوط را آماده می‌کنیم که در حال حاضر فونت استاد نیریزی انجام شده و این فونت از سوی سازمان دارالقرآن و مرکز طبع و نشر به چاپ رسیده است. این کار به منظور تسهیل قرائت قرآن انجام می‌شود و در این صورت می‌توان قرائت قرآن در جامعه را فرهنگ‌سازی کرد؛ چرا که ائمه معصومین(ع) نیز بر قرائت روزانه قرآن سفارش کرده‌اند و شروع انس با قرآن با تلاوت فراهم می‌شود و اگر این مرحله انجام نشود، مراحل دیگر نیز انجام نخواهد شد و یا بسیار با سختی اتفاق می‌افتد.
ـ برای رسیدن به این هدف چه زمینه‌هایی باید فراهم شود؟
یکی از اقدامات مهم در این زمینه، آسان کردن کتابت قرآن است. وقتی خواندن با نوشتن یکی شود، قرآن را قابل خواندن می‌کنند و همه مخاطبان می‌توانند به راحتی قرآن بخوانند. اخیراً خدمت آیت‌الله جوادی‌آملی رسیدم و قرآنی را به خط نستعلیق ارائه کردم. فرمودند که روش رسم‌المصحف برای مخاطبان به ویژه جوانان سخت است و کلمات به گونه‌ای نوشته شده که خواننده را به اشتباه می‌اندازد. به همین دلیل باید این واقعیت را بپذیریم که اکثر مراجع معتقد هستند قرآن باید با رسم قیاسی نوشته شود.
ـ چرا خط عثمان‌طه بیش از خطوط ایرانی مورد اقبال است؟
قدمت خط‌های ایرانی بیشتر از خط عثمان‌طه است. با وجود اینکه خط عثمان‌طه خط زیبایی است، اما رسم و ضبط کلمات، افراد را به اشتباه می‌اندازد. به عنوان مثال روی حرف لام «الله» و روی «ق» در «قال» فتحه دارد و خواندن را برای کسانی که در آغاز راه هستند مشکل می‌کند.
ـ در قرآن دانش‌آموزان هم این مشکلات وجود دارد. برای این قرآن‌ها برنامه‌ای دارید؟
ما پیشنهادی را به وزیر آموزش و پرورش داده‌ایم که خط قرآن‌های دانش‌آموزان اصلاح و یکسان شود. به عنوان مثال در قرآن دانش‌آموزان سه نوع خط دیده می‌شود که برای این گروه سنی واقعاً مشکل‌آفرین است؛ از این رو در پی این هستیم تا این مشکلات را رفع کنیم و این کار را هم از رسم و ضبط آغاز کرده‌ایم و امیدوارم به نظر واحد برسیم.
ـ رسم‌المصحف در همه قرآن‌ها رعایت می‌شود؟
بله، فقط در قرآن‌هایی که به صورت جزئی چاپ می‌شوند و یا نفیس هستند اشکالی ندارد که از این رسم تبعیت نکنند و به صورت رسم و ضبط قیاسی باشد.
ـ ناشرانی هستند که ممنوع شدن رسم الاملاء قرآن را یکی از دلایل مشکلات خود می‌دانند و معتقد هستند با این اقدام سرمایه چند صد میلیونی آنها بایکوت شده است، نظرتان چیست؟
این مسائل باید حل شود. باید تعصبات را کنار بگذاریم. شکی در این نیست که اتحاد مسلمانان جهان باید حفظ شود. در قرآن‌هایی که برای خارج از کشور چاپ می‌شود، می‌توان از رسم‌المصحف استفاده کرد و اصلاً معتقد نیستم که باید یک قرآن وجود داشته باشد. ما نمی‌گوییم خط عثمان‌طه اصلاً چاپ نشود، بلکه در این خط رسم‌الخط و ضبط به گونه‌ای است که برای عرب‌زبان‌ها آسانتر بوده. به عنوان مثال خط استاد میرزا احمد نیریزی خط بسیار زیبایی است و پدران و اجداد ما که بسیار قرآن‌خوان بودند از این نسخه بهره‌مند میشدند و آنها به ما قرآن یاد دادند و هر کس دوست دارد می‌تواند عثمان‌طه را هم بخواند، اما اغلاط آن باید درست شود؛ «الله» را نمی‌توان «اللَه» نوشت و با هیچ منطقی قابل پذیرش نیست و سایر اغلاط که کتابچه‌ای در این زمینه زیرنظر آیت‌الله مکارم‌شیرازی تألیف شده است.
ناشران زیادی به سازمان دارالقرآن می‌آیند و معتقد هستند وقتی خط نیریزی با رسم ایرانی را چاپ می‌کردند در طول یک ماه، یک نسخه هم باقی نمی‌ماند، اما قرآن را با خط عثمان‌طه در ۴ هزار نسخه چاپ کرده‌اند و در طول یک سال، هزار نسخه فروش نرفته است، ولو این خط معروف شده باشد، چون خط‌های دیگر را خودمان نگذاشته‌ایم که معروف شوند و باید با تبلیغات وسیع این را جا بیندازیم.
در رابطه با ترجمه قرآن هم، غیر از ترجمه استاد حسین انصاریان، ترجمه بهرام‌پور را هم داریم که به صورت رایگان در اختیار ناشران قرار می‌گیرد و اقبال خوبی از سوی ناشران بوده و ترجمه استاد یثربی را هم در دست داریم و به زودی در اختیار ناشران قرار می‌گیرد تا انتخاب برای مخاطبان آسانتر و تنوع ایجاد شود.
ـ ترجمه استاد یثربی چه ویژگی دارد؟
این ترجمه تحت‌اللفظی نیست و آسیب ترجمه‌های دیگر در آن به حداقل رسیده و مفهومی است و برای فهم مخاطب انجام شده. هر چند در رابطه با هیچ یک از ترجمه‌ها نمی‌توان گفت که بدون اشکال است، اما در حوزه ترجمه در ابتدای راه هستیم و باید ترجمه‌های متعدد از افراد گوناگون که اهلیت آن را دارند، انجام شود تا مسئله فهم صحیح و درست قرآن کریم اتفاق بیفتد.
