جریان جاودان مباهله

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، امروز سالگرد واقعه مباهله در صدر اسلام است. مباهله سنتی بوده است که در صدر اسلام وجود داشت. مباهله در لغت به معنای لعنت کردن یکدیگر و نفرین کردن است، اما این آیین در صدر اسلام وقتی روی می‌داد که افرادی درباره مسئله مذهبی مهمی گفتگو و مجادله داشتند و با گردآمدن در جایی از خدا می‌خواستند که دروغ‌گو را مجازات و رسوا کند. واقعه مباهله در صدر اسلام در روز بیست وچهارم ذی الحجّه سال دهم هجری اتفاق افتاد. پیامبر(ص) طی نامه‌ای مسیحیان نجران را به اسلام فراخواند. مردم نجران حاضر به پذیرفتن اسلام نبودند و با ارسال نماینده ایشان را به مباهله دعوت کردند. آیه 34 سوره آل عمران در این خصوص نازل شد که می‌فرماید: « فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ: پس هر كه در اين [باره] پس از دانشى كه تو را [حاصل] آمده با تو محاجه كند بگو بياييد پسران‌مان و پسران‌تان و زنان‌مان و زنان‌تان و ما خويشان نزديك و شما خويشان نزديك خود را فرا خوانيم سپس مباهله كنيم و لعنت‏ خدا را بر دروغگويان قرار دهيم».
وقتی نمایندگان مسیحی دیدند پیامبر(ص) در محل مباهله با اهل بیت‌(ع) خویش آمده است، از مباهله اجتناب کردند و درخواست کردند تا استقلال خود را در ذیل حکومت اسلامی داشته باشند.
پیامبر(ص) و سنت‌های زمانه
پیامبر از سنت‌های زمان خود برای گسترش اسلام استفاده کرده است. وی در جوانی در دارالندوه شرکت داشتند و نیز در مراسم بازسازی کعبه نیز مشارکت سازنده‌ای از خود نشان داده بود. امروز کسی دیگری را بر سر یک اعتقاد به مباهله دعوت نمی‌کند، اما در عصر نزول این سنت وجود داشته است و پیامبر این سنت را در جهت گسترش اسلام استخدام کرده است.
روز مباهله و عید قربان
شباهتی در میان مباهله و عید قربان وجود دارد که آن هم تسلیم شدن در امر الهی است. اگر در روز قربان حضرت ابراهیم(ع) به امر خداوند مورد آزمون قرار گرفت و مقرر بود تا فرزند خود به قربانگاه ببرد، در روز مباهله نیز حضرت محمد(ص) به امر خداوند نزدیک‌ترین افراد خود را گرد ‌آورده و در این سنت شرکت می‌کند. انجام مباهله از سوی پیامبر اسلام(ص) نشان از اوج اعتقاد ایشان بوده است که مسیحیان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. نه تنها پیامبر خدا(ص) که نزدیک‌ترین افراد ایشان نیز از این اعتقاد برخوردار بودند و حاضر بودند این همراهی وحیانی را از خود نشان دهند. شباهت دیگری که در این دو واقعه تاریخی وجود دارد، امر خداوند به همراهی عزیز‌ترین داشته‌های پیامبران الهی است تا اوج ایمان را نشان دهند.
عاشورا؛ تداوم مباهله
خط مباهله را می‌توان در عاشورا نیز دید، در این روز امام حسین(ع) به همراه عزیز‌ترین افراد خانواده و نیز صحابه‌اش شهید شد. اگر منطق مباهله آمادگی برای به خطر افتادن عزیز‌ترین افراد در راه حقیقت باشد، همین منطق را می‌توان در این واقعه تاریخی نیز مشاهده کرد. در نهضت حسینی ما شاهد فداکاری خاندان اهل بیت بودیم و این خود نشان از اوج ایمان کاروان حسینی دارد. منطق مباهله می‌تواند تا روزی مانند عاشورا ادامه یابد. منطق عاشورا را شاید بتوانیم در دفاع مقدس ایران نیز ببینیم. در این واقعه پدران و پسرانی بودند که در راه حقیقت همراه هم شدند.
مباهله؛ تداوم سنت ابراهیمی
روز مباهله را می‌توان تداوم سنت ابراهیمی در نظر گرفت. این منطق در طول تاریخ همواره اتفاق افتاده است. فدا کردن جان در راه حقیقت و آمادگی برای از دست دادن عزیز‌ترین دارایی‌ها در راه راستی را شاید بتوان منطق مباهله نامید. عاشورای امام حسین(ع)‌ نیز از چنین منطقی تبعیت می‌کرد. سال‌ها بعد در حرکت اسلامی ایران نیز شاهد فداکردن عزیز‌ترین افراد در راه حقیقت بودیم. گذشته از روزهای انقلاب در ایام دفاع مقدس نیز این منطق بر رفتار ابراهیمیان حاکم بود. مباهله تداوم سنتی ابراهیمی است که در آن عناصر جان، خدا، شیطان، فرزندان و خانواده و... منعکس است و شاید بتوان گفت مباهله امروز نیز جریان دارد و می‌طلبد تا مومنان آماده باشند همه چیز خود را در راه حقیقت فدا کنند.

میثم قهوه‌چیان