عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه هشدار داد:
تفسیر به رای؛ آفتی در کمین موج اسلامی‌سازی علوم انسانی
گروه حوزه‌های علمیه: عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه با اشاره به موج ایجاد شده بعد از فرمایش رهبر معظم انقلاب برای اسلامی‌سازی علوم انسانی گفت: تفسیر به رای آفتی است که در کمین موج اسلامی‌سازی علوم انسانی نشسته است و این نگرانی را باید جدی بگیریم.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) حجت‌الاسلام والمسلمین سعید داوودی، عضو شورای نویسندگان تفسیر نمونه و قرآن‌پژوه امروز 5 مهرماه در نشست علمی«مبانی قرآن‌شناختی علوم انسانی» در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: بعد از فرمایش رهبری در زمینه علوم انسانی موجی در این باره ایجاد شد ولی نگرانی‌ای که وجود دارد این است که مبادا در استفاده از قرآن دچار تفسیر به رای شویم.
وی با بیان اینکه مکاتبی که بعد از پیامبر ظهور و بروز کردند تمامی حرف‌های خود را مستند به قرآن می‌کردند، گفت: با وجود اینکه این جریانات از زاویه قرآن به تایید سخنان خود می پرداختند، بیشتر آنان تفسیر به رای بود، لذا باید عنایت ویژه به این خطر داشته باشیم تا مبتلا به آن مسئله نشویم.
داوودی به نقد مطالب مولف مبانی قرآن شناختی علوم انسانی پرداخت و افزود: در این نوشته باید مخاطب بحث به روشنی مشخص باشد تا متناسب با آن بتوانیم از قرآن مطالب را ارایه بدهیم مثلا باید برهان عقلی و استدلال از قرآن برای تبیین مسایل حقوقی و ... ذکر شود و مسئله در مباحث تعبدی خلاصه نشود زیرا قرآن برای مخالفان حجیت ندارد.
این قرآن‌پژوه تصریح کرد: در مواضع متعددی در این نوشته از این مسئله که آیات و یا بیانات تفسیری مفسران بزرگ قید شود غفلت شده است.
داوودی بیان کرد: بحث جدی حس و تجربه‌گرایان با ما این است که آیا چیزی که پا در تجربه و حس ندارد و متافیزیکی است می‌تواند در مباحث علمی و تجربی ورود کند؟ از این رو اگر می خواهیم پاسخی قرآنی هم به آنان بدهیم باید از منظر برهانی و عقلی باشد مثلا از دیدگاه ما صدقه دادن بلا را رفع می کند ولی اگر کسی صدقه داد و باز هم به بلا گرفتار شد آیا نقض این مطلب نیست.
وی با اشاره به اغلال در برخی تعاریف و محتوای مطالب ارایه شده همچنین نقص در کیفیت استناد به آیات افزود: در متن آمده که در قرآن مشتقات واژه علم متعدد ذکر شده و به آیاتی نیز استناد شده اما برخی آیات دلالت بر هدف ارایه دهنده متن ندارد و برخی نیز دلالتش ضعیف است.
عضو شورای نویسندگان تفسیر نمونه اظهار کرد: یکی از این موارد اطلاق عالم به خضر است در حالی که طبق آیه قرآن این علم از ناحیه خدا به او داده شده است.
این محقق قرآنی با اشاره به منابع شناخت در قرآن عنوان کرد: خدا و صفات او که متعلقات شناخت هستند به عنوان منبع شناخت معرفی شده همچنین آیات روشنتری برای استناد وجود داشته که از آن عفلت شده است.
داوودی اظهار کرد: از دیگر ایرادات کار مولف، این است که برخی استنادات تفسیری مستند به تفسیر مربوطه نشده است همچنین پاسخ از قرآن باید مستند به دلیل عقلی قرآنی باشد و در صورت پذیرش این مسئله، دایره مخاطبان ما باید به دو نوع منکران وحی و معتقدان به آن تقسیم شود.
وی با بیان اینکه مکاتبی که بعد از پیامبر ظهور و بروز کردند تمامی حرف‌های خود را مستند به قرآن می‌کردند، گفت: با وجود اینکه این جریانات از زاویه قرآن به تایید سخنان خود می پرداختند، بیشتر آنان تفسیر به رای بود، لذا باید عنایت ویژه به این خطر داشته باشیم تا مبتلا به آن مسئله نشویم.
داوودی به نقد مطالب مولف مبانی قرآن شناختی علوم انسانی پرداخت و افزود: در این نوشته باید مخاطب بحث به روشنی مشخص باشد تا متناسب با آن بتوانیم از قرآن مطالب را ارایه بدهیم مثلا باید برهان عقلی و استدلال از قرآن برای تبیین مسایل حقوقی و ... ذکر شود و مسئله در مباحث تعبدی خلاصه نشود زیرا قرآن برای مخالفان حجیت ندارد.
این قرآن‌پژوه تصریح کرد: در مواضع متعددی در این نوشته از این مسئله که آیات و یا بیانات تفسیری مفسران بزرگ قید شود غفلت شده است.
داوودی بیان کرد: بحث جدی حس و تجربه‌گرایان با ما این است که آیا چیزی که پا در تجربه و حس ندارد و متافیزیکی است می‌تواند در مباحث علمی و تجربی ورود کند؟ از این رو اگر می خواهیم پاسخی قرآنی هم به آنان بدهیم باید از منظر برهانی و عقلی باشد مثلا از دیدگاه ما صدقه دادن بلا را رفع می کند ولی اگر کسی صدقه داد و باز هم به بلا گرفتار شد آیا نقض این مطلب نیست.
وی با اشاره به اغلال در برخی تعاریف و محتوای مطالب ارایه شده همچنین نقص در کیفیت استناد به آیات افزود: در متن آمده که در قرآن مشتقات واژه علم متعدد ذکر شده و به آیاتی نیز استناد شده اما برخی آیات دلالت بر هدف ارایه دهنده متن ندارد و برخی نیز دلالتش ضعیف است.
عضو شورای نویسندگان تفسیر نمونه اظهار کرد: یکی از این موارد اطلاق عالم به خضر است در حالی که طبق آیه قرآن این علم از ناحیه خدا به او داده شده است.
این محقق قرآنی با اشاره به منابع شناخت در قرآن عنوان کرد: خدا و صفات او که متعلقات شناخت هستند به عنوان منبع شناخت معرفی شده همچنین آیات روشنتری برای استناد وجود داشته که از آن عفلت شده است.
داوودی اظهار کرد: از دیگر ایرادات کار مولف، این است که برخی استنادات تفسیری مستند به تفسیر مربوطه نشده است همچنین پاسخ از قرآن باید مستند به دلیل عقلی قرآنی باشد و در صورت پذیرش این مسئله، دایره مخاطبان ما باید به دو نوع منکران وحی و معتقدان به آن تقسیم شود.
