رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده حوزه خواهران:
نهادهای فرهنگی اولویت‌ها را نمی‌شناسند/ مسئولان طرح «میز منطقه‌ای مسایل خانواده» را جدی بگیرند
گروه حوزه‌های علمیه: رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده حوزه خواهران با بیان اینکه نهادهای فرهنگی درک درستی از اولویت‌های فرهنگی ندارند گفت: مرکز تحقیقات زن و خانواده طرح میز منطقه‌ای مسایل زن و خانواده را برای رفع مشکلات بومی هر منطقه ارایه و به صورت آزمایشی نیز با همکاری برخی نهادها در شیراز به اجرا درآورده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا زیبایی‌نژاد، رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده حوزه علمیه خواهران در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) گفت: مخاطب اصلی سیاست‌های ابلاغی خانواده از سوی رهبر انقلاب اسلامی، نهادهای حاکمیتی و اجرایی است.
وی افزود: مرکز تحقیقات زن و خانواده حوزه خواهران از 18 سال قبل فعالیت خود را به عنوان تنها نهاد پژوهشی حوزه شروع کرده و در این مدت در قالب کتاب و مقاله و ... تلاش کرده تا گفتمان‌سازی در این موضوع داشته باشد.
رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده اظهار کرد: اتخاذ رویکردهای راهبردی و ارتباط با نهادهای موثر در تصمیم‌گیری‌های مربوط به زن و خانواده در دستور کار ما بوده و هست و مدت ها در شورای فرهنگی اجتماعی زنان حضور داشتیم همچنین در ارتباط با مجلس و شورای عالی انقلاب فرهنگی طرح‌های پیشنهادی خود را ارایه کرده‌ایم.
زیبایی‌نژاد با بیان اینکه برخی از پژوهش‌های صورت گرفته با همین نگاه راهبردی پیگیری شده و می‌شود گفت: 13 بیانیه با موضوعات مختلف و در طول سال‌های مختلف صادر شده که مناسبات حاکمیت و خانواده، جنسیت و تربیت، خانواده، محور نظام تربیت، تحولات خانواده ایرانی با هدف گفتمان سازی از جمله این موضوعات بوده است.
رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده حوزه علمیه خواهران با بیان اینکه سیاست‌های ابلاغی رهبر معظم انقلاب در مسئله خانواده با اعلام نظرهای این مرکز تطابق زیادی داشته است افزود: یکی از مشکلات عمده بر سر راه تحقق این اهداف، اجرایی نشدن برنامه‌ها و طرح‌هاست زیرا اسناد به صورت کلی دردی از جامعه را دوا نخواهد کرد.
وی افزود: تدوین اسناد در اتاق‌های دربسته و بدون حضور مدیران مربوطه و کارشناسان مسایل زن و خانواده نمی‌تواند منجر به تحول خاصی شود لذا باید جلساتی با حضور این افراد تشکیل شود و با رسیدن به توافق مطالب از حد آرمانی بودن خارج و وارد فضای اجرایی شود.
طرحی بدون فرجام
زیبایی نژاد ادامه داد: در دولت‌های گذشته ما طرح کلانی را با عنوان «تدوین سند ملی تحکیم خانواده» به مرکز امور زنان ریاست جمهوری ارایه دادیم که نیازمند هشت سال زمان بود ولی اعلام شد که طرح را آنقدر مختصر کنید که بتوانیم آن را در طول 2 تا سه سال اجرایی کنیم که عملا به معنای زدودن روح اصلی طرح است.
وی تاکید کرد: مشکل عمده در دولت‌های ما اعم از اصولگرا و اصلاح طلب همین مسئله کوتاه بودن عمر مدیریت های اجرایی است لذا مدیرانی که سر کار می‌آیند، دنبال اجرای طرح‌هایی هستند که در مدت دو تا سه سال اجرا شود و به دولت بعد از خودشان نرسد زیرا در ابتدای سر کار آمدن دولت جدید تا مدتی وضعیت مدیریت‌ها چندان معلوم نیست و در سال پایانی نیز عمدتا معطوف به انتخابات است و تنها فرصت دو ساله میانه کار باقی است که فعالیتی صورت بگیرد.
تولیدات نظام تربیتی همسو با نظام ارزشی نیست
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه در فعالیت‌های مربوط به خانواده نظام‌نامه‌ای نداشته‌ایم و ابلاغ سیاست‌ها می‌تواند نقطه تفاهم برای همه نهادهای فرهنگی و اجرایی مرتبط باشد عنوان کرد: متاسفانه جایگاه جنسیت و خانواده در نظام تربیت رسمی کشور دارای جایگاه خوبی نیست و این نظام تربیتی محصولاتی تولید می‌کند که با نظام ارزشی ما همسو و در شان خانواده تراز اسلام نیست.
وی افزود: نظام تربیتی ما پشت لعابی از شعارهای اسلامی و انقلابی پنهان شده است و به همین دلیل کارآیی مطلوب و مورد نظر را ندارد و شاهد بروز ناهنجاری‌های اجتماعی در لایه‌های زیرین جامعه هستیم، در حالی که باید برنامه‌ریزی‌ها نیز معطوف به همین مشکلات کف خیابان باشد که کمتر در تحقیقات دیده شده است.
رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده حوزه خواهران در پاسخ به سؤالی درباره فعالیت‌های این مرکز گفت: جدا از صدور بیانیه‌ها که با هدف گفتمان‌سازی انجام شده است کتب متعددی نیز در زمینه عفاف و حجاب و مقالاتی درباره موضوعات مرتبط با خانواده تدوین و تالیف شده است. همچنین یک طرحی را با رسانه ملی درباره تحلیل وضعیت زن در رسانه انجام داده‌ایم که باید ببینیم چقدر خواهد توانست تبدیل به موضوع در سازمان رسانه‌ای کشور شود.
اجرای طرح میز منطقه‌ای
وی از تدوین طرحی بدیع با موضوع «میز منطقه‌ای مسایل زن و خانواده» خبر داد و افزود: طرح بدیع و جدیدی از سوی مرکز تحقیقات مطرح شده که امیدوارم از سوی نهادهای مرتبط جدی گرفته شود، زیرا ما معتقدیم که می‌تواند ناظر به مشکلات بومی هر منطقه باشد و برنامه‌ریزی‌ها بر اساس آن صورت گیرد.
زیبایی‌نژاد اظهار کرد: این طرح با عنوان میز منطقه‌ای در موضوع زن و خانواده طراحی شده است و پیش‌فرض ما نیز این است که معتقدیم دانشگاه‌ها در موضوع زن و خانواده حساسیت لازم را ندارند و گاهی دیده می‌شود تحقیقاتی صورت می‌گیرد که معطوف به مشکلات تهران و تعمیم آن به مشکلات سایر مناطق کشور است.
وی ادامه داد: این در حالی است که هر منطقه از کشور مشکلات بومی خود در حوزه زن و خانواده را دارد و نیازمند برنامه‌ریزی متناسب با آن است.
وی افزود: برخی محققان و برخی مقالات تولیدی به گونه‌ای است که وقتی در نورآباد ممسنی و یا در ایلام هم تولید می‌شوند ناظر به مشکلات اجتماعی کل کشور است در صورتی که ما نخواهیم توانست مشکلات زن و خانواده در این دو منطقه را با نگاه به تهران و کل کشور بفهمیم.
رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده حوزه خواهران تصریح کرد: یکی از اهداف این طرح ایجاد شبکه کارشناسان و مدیران بومی با دغدغه زن و خانواده و تعیین اولویت ها و به کارگیری ظرفیت‌های بومی برای حل مشکلات در این عرصه است.
اجرای آزمایشی در شیراز
وی افزود: به عنوان پایلوت برای اجرای این طرح، کارگروهی متشکل از 15 کارشناس که دارای تخصص‌های مختلف روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، نماینده رسانه استان و یا کارشناس قوه قضائیه در شهر و یا استان مربوطه و ... هستند میز منطقه‌ای شیراز را ایجاد کرده‌ایم و جلساتی از آن نیز برای بررسی مشکلات زن و خانواده در این منطقه تشکیل شده و یکی از اهداف ما هم وارد کردن دانشگاهیان به حیطه این مشکلات و رسیدن به تفاهم تحقیقی و اجرایی برای کاربردی کردن راه حل‌ها هست.
زیبایی نژاد تاکید کرد: ما در این مجموعه به عنوان پشتیبان حضور داریم تا به فهم مشترکی از مسایل و مشکلات زن و خانواده در شیراز دست یابیم و به الگوی مشترکی برای حل مسایل برسیم و در هر شهر و استان دو تا سه اولویت مهم مورد توجه قرار گیرد، زیرا نباید دچار موج اصلاح‌زدگی شویم.
تب اصلاح‌گری مشکلات اجتماعی را افزایش می‌دهد
استاد حوزه علمیه بیان کرد: برخی وقت‌ها برخی افراد دچار تب اصلاح‌گری می‌شوند و همین تب آن را به زمین می‌زند و نه تنها کاری از پیش نمی‌رود بلکه بر مشکلات نیز افزوده می شود شبیه آن چه که در موضوع عفاف و حجاب رخ داده است و مشکلاتی را اضافه کردیم.
گفتمان‌سازی ضروری است
وی افزود: متاسفانه نهادهای حاکمیتی درگیر مشکلات سازمانی خود هستند لذا دغدغه‌ای به نام زن و خانواده ندارند و اگر هم دارند به گفتمان عمومی و مسلط آنان تبدیل نشده است از این رو ابتدا باید گفتمان زن و خانواده به گفتمان مسلط تبدیل و مطالبه عمومی درباره آن از نهادهای حاکمیتی به وجود آید.
این کارشناس مسایل زن و خانواده تصریح کرد: امروز در کشور به برخی مسایل ضد خانواده مانند جذب 30 _ 40 هزار نفر به صنایع فعال در عسلویه افتخار می‌کنیم البته ما مخالف پیشرفت صنعتی نیستیم ولی جذب افراد در شرایط دور از خانواده مشکلات اجتماعی زیادی مانند اعتیاد و مشکلات جنسی را ایجاد خواهد کرد و باید برای آن تدبیر داشته باشیم.
نهادهای فرهنگی درک درستی از اولویت‌های فرهنگی ندارند
وی با بیان اینکه نهادهای فرهنگی کشور، اولویت‌های فرهنگی ا درک نکرده و بر سر این اولویت‌ها، تفاهمی وجود ندارد عنوان کرد: کسی که اولویتش در میان انبوهی از مشکلات مربوط به زن و خانواده بحث دوچرخه‌سورای زنان است و برای آن وقت صرف می‌کند معلوم است که درک درستی از اولویت‌های مسایل زن و خانواده ندارد در حالی که باید ببینیم مسایل کف خیابان چیست؟.
زیبایی‌نژاد گفت: الان چند میلیون دختر ازدواج نکرده دهه 60 داریم که اگر همین روند حفظ شود 20 سال دیگر با خانواده‌های تک‌نفره‌ای مواجه خواهیم بود که سرپرست نخواهند داشت و با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم خواهند کرد.
وی افزود: همین امروز آیا برای تامین نیازهای عاطفی و جنسی و اخلاقی و ... این افراد برنامه‌ریزی صورت گرفته است؟ متاسفانه نه مطالعات علمی در این عرصه سامان داده شده و نه تصویر روشن و درستی از آینده داریم.
این استاد حوزه بیان کرد: دو و نیم میلیون زن سرپرست خانوار داریم که بیش از دو میلیون و صدهزار نفر آنان بی شوهر هستند ولی مطالعات میدانی کافی در مورد این افراد و راه حل آن ها وجود ندارد و درگیر مطالعات میدانی به مقدار لازم نبوده‌ایم و تحقیقاتی نیز که صورت گرفته در پروسه مدیریت‌های کوتاه مدت به نتیجه لازم نرسیده است.
وی افزود: تازه برخی کارهای میدانی شروع شده در حالی که باید دانشگاه‌ها را متقاعد کنیم که بیشترین وقت پژوهشی خود را صرف تحقیقات مورد نیاز امروز کنند و این تحقیقات به مسایل مربوط به خانواده جهت‌دهی داده شود.
وی افزود: مرکز تحقیقات زن و خانواده حوزه خواهران از 18 سال قبل فعالیت خود را به عنوان تنها نهاد پژوهشی حوزه شروع کرده و در این مدت در قالب کتاب و مقاله و ... تلاش کرده تا گفتمان‌سازی در این موضوع داشته باشد.
رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده اظهار کرد: اتخاذ رویکردهای راهبردی و ارتباط با نهادهای موثر در تصمیم‌گیری‌های مربوط به زن و خانواده در دستور کار ما بوده و هست و مدت ها در شورای فرهنگی اجتماعی زنان حضور داشتیم همچنین در ارتباط با مجلس و شورای عالی انقلاب فرهنگی طرح‌های پیشنهادی خود را ارایه کرده‌ایم.
زیبایی‌نژاد با بیان اینکه برخی از پژوهش‌های صورت گرفته با همین نگاه راهبردی پیگیری شده و می‌شود گفت: 13 بیانیه با موضوعات مختلف و در طول سال‌های مختلف صادر شده که مناسبات حاکمیت و خانواده، جنسیت و تربیت، خانواده، محور نظام تربیت، تحولات خانواده ایرانی با هدف گفتمان سازی از جمله این موضوعات بوده است.
رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده حوزه علمیه خواهران با بیان اینکه سیاست‌های ابلاغی رهبر معظم انقلاب در مسئله خانواده با اعلام نظرهای این مرکز تطابق زیادی داشته است افزود: یکی از مشکلات عمده بر سر راه تحقق این اهداف، اجرایی نشدن برنامه‌ها و طرح‌هاست زیرا اسناد به صورت کلی دردی از جامعه را دوا نخواهد کرد.
وی افزود: تدوین اسناد در اتاق‌های دربسته و بدون حضور مدیران مربوطه و کارشناسان مسایل زن و خانواده نمی‌تواند منجر به تحول خاصی شود لذا باید جلساتی با حضور این افراد تشکیل شود و با رسیدن به توافق مطالب از حد آرمانی بودن خارج و وارد فضای اجرایی شود.
طرحی بدون فرجام
زیبایی نژاد ادامه داد: در دولت‌های گذشته ما طرح کلانی را با عنوان «تدوین سند ملی تحکیم خانواده» به مرکز امور زنان ریاست جمهوری ارایه دادیم که نیازمند هشت سال زمان بود ولی اعلام شد که طرح را آنقدر مختصر کنید که بتوانیم آن را در طول 2 تا سه سال اجرایی کنیم که عملا به معنای زدودن روح اصلی طرح است.
وی تاکید کرد: مشکل عمده در دولت‌های ما اعم از اصولگرا و اصلاح طلب همین مسئله کوتاه بودن عمر مدیریت های اجرایی است لذا مدیرانی که سر کار می‌آیند، دنبال اجرای طرح‌هایی هستند که در مدت دو تا سه سال اجرا شود و به دولت بعد از خودشان نرسد زیرا در ابتدای سر کار آمدن دولت جدید تا مدتی وضعیت مدیریت‌ها چندان معلوم نیست و در سال پایانی نیز عمدتا معطوف به انتخابات است و تنها فرصت دو ساله میانه کار باقی است که فعالیتی صورت بگیرد.
تولیدات نظام تربیتی همسو با نظام ارزشی نیست
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه در فعالیت‌های مربوط به خانواده نظام‌نامه‌ای نداشته‌ایم و ابلاغ سیاست‌ها می‌تواند نقطه تفاهم برای همه نهادهای فرهنگی و اجرایی مرتبط باشد عنوان کرد: متاسفانه جایگاه جنسیت و خانواده در نظام تربیت رسمی کشور دارای جایگاه خوبی نیست و این نظام تربیتی محصولاتی تولید می‌کند که با نظام ارزشی ما همسو و در شان خانواده تراز اسلام نیست.
وی افزود: نظام تربیتی ما پشت لعابی از شعارهای اسلامی و انقلابی پنهان شده است و به همین دلیل کارآیی مطلوب و مورد نظر را ندارد و شاهد بروز ناهنجاری‌های اجتماعی در لایه‌های زیرین جامعه هستیم، در حالی که باید برنامه‌ریزی‌ها نیز معطوف به همین مشکلات کف خیابان باشد که کمتر در تحقیقات دیده شده است.
رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده حوزه خواهران در پاسخ به سؤالی درباره فعالیت‌های این مرکز گفت: جدا از صدور بیانیه‌ها که با هدف گفتمان‌سازی انجام شده است کتب متعددی نیز در زمینه عفاف و حجاب و مقالاتی درباره موضوعات مرتبط با خانواده تدوین و تالیف شده است. همچنین یک طرحی را با رسانه ملی درباره تحلیل وضعیت زن در رسانه انجام داده‌ایم که باید ببینیم چقدر خواهد توانست تبدیل به موضوع در سازمان رسانه‌ای کشور شود.
اجرای طرح میز منطقه‌ای
وی از تدوین طرحی بدیع با موضوع «میز منطقه‌ای مسایل زن و خانواده» خبر داد و افزود: طرح بدیع و جدیدی از سوی مرکز تحقیقات مطرح شده که امیدوارم از سوی نهادهای مرتبط جدی گرفته شود، زیرا ما معتقدیم که می‌تواند ناظر به مشکلات بومی هر منطقه باشد و برنامه‌ریزی‌ها بر اساس آن صورت گیرد.
زیبایی‌نژاد اظهار کرد: این طرح با عنوان میز منطقه‌ای در موضوع زن و خانواده طراحی شده است و پیش‌فرض ما نیز این است که معتقدیم دانشگاه‌ها در موضوع زن و خانواده حساسیت لازم را ندارند و گاهی دیده می‌شود تحقیقاتی صورت می‌گیرد که معطوف به مشکلات تهران و تعمیم آن به مشکلات سایر مناطق کشور است.
وی ادامه داد: این در حالی است که هر منطقه از کشور مشکلات بومی خود در حوزه زن و خانواده را دارد و نیازمند برنامه‌ریزی متناسب با آن است.
وی افزود: برخی محققان و برخی مقالات تولیدی به گونه‌ای است که وقتی در نورآباد ممسنی و یا در ایلام هم تولید می‌شوند ناظر به مشکلات اجتماعی کل کشور است در صورتی که ما نخواهیم توانست مشکلات زن و خانواده در این دو منطقه را با نگاه به تهران و کل کشور بفهمیم.
رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده حوزه خواهران تصریح کرد: یکی از اهداف این طرح ایجاد شبکه کارشناسان و مدیران بومی با دغدغه زن و خانواده و تعیین اولویت ها و به کارگیری ظرفیت‌های بومی برای حل مشکلات در این عرصه است.
اجرای آزمایشی در شیراز
وی افزود: به عنوان پایلوت برای اجرای این طرح، کارگروهی متشکل از 15 کارشناس که دارای تخصص‌های مختلف روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، نماینده رسانه استان و یا کارشناس قوه قضائیه در شهر و یا استان مربوطه و ... هستند میز منطقه‌ای شیراز را ایجاد کرده‌ایم و جلساتی از آن نیز برای بررسی مشکلات زن و خانواده در این منطقه تشکیل شده و یکی از اهداف ما هم وارد کردن دانشگاهیان به حیطه این مشکلات و رسیدن به تفاهم تحقیقی و اجرایی برای کاربردی کردن راه حل‌ها هست.
زیبایی نژاد تاکید کرد: ما در این مجموعه به عنوان پشتیبان حضور داریم تا به فهم مشترکی از مسایل و مشکلات زن و خانواده در شیراز دست یابیم و به الگوی مشترکی برای حل مسایل برسیم و در هر شهر و استان دو تا سه اولویت مهم مورد توجه قرار گیرد، زیرا نباید دچار موج اصلاح‌زدگی شویم.
تب اصلاح‌گری مشکلات اجتماعی را افزایش می‌دهد
استاد حوزه علمیه بیان کرد: برخی وقت‌ها برخی افراد دچار تب اصلاح‌گری می‌شوند و همین تب آن را به زمین می‌زند و نه تنها کاری از پیش نمی‌رود بلکه بر مشکلات نیز افزوده می شود شبیه آن چه که در موضوع عفاف و حجاب رخ داده است و مشکلاتی را اضافه کردیم.
گفتمان‌سازی ضروری است
وی افزود: متاسفانه نهادهای حاکمیتی درگیر مشکلات سازمانی خود هستند لذا دغدغه‌ای به نام زن و خانواده ندارند و اگر هم دارند به گفتمان عمومی و مسلط آنان تبدیل نشده است از این رو ابتدا باید گفتمان زن و خانواده به گفتمان مسلط تبدیل و مطالبه عمومی درباره آن از نهادهای حاکمیتی به وجود آید.
این کارشناس مسایل زن و خانواده تصریح کرد: امروز در کشور به برخی مسایل ضد خانواده مانند جذب 30 _ 40 هزار نفر به صنایع فعال در عسلویه افتخار می‌کنیم البته ما مخالف پیشرفت صنعتی نیستیم ولی جذب افراد در شرایط دور از خانواده مشکلات اجتماعی زیادی مانند اعتیاد و مشکلات جنسی را ایجاد خواهد کرد و باید برای آن تدبیر داشته باشیم.
نهادهای فرهنگی درک درستی از اولویت‌های فرهنگی ندارند
وی با بیان اینکه نهادهای فرهنگی کشور، اولویت‌های فرهنگی ا درک نکرده و بر سر این اولویت‌ها، تفاهمی وجود ندارد عنوان کرد: کسی که اولویتش در میان انبوهی از مشکلات مربوط به زن و خانواده بحث دوچرخه‌سورای زنان است و برای آن وقت صرف می‌کند معلوم است که درک درستی از اولویت‌های مسایل زن و خانواده ندارد در حالی که باید ببینیم مسایل کف خیابان چیست؟.
زیبایی‌نژاد گفت: الان چند میلیون دختر ازدواج نکرده دهه 60 داریم که اگر همین روند حفظ شود 20 سال دیگر با خانواده‌های تک‌نفره‌ای مواجه خواهیم بود که سرپرست نخواهند داشت و با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم خواهند کرد.
وی افزود: همین امروز آیا برای تامین نیازهای عاطفی و جنسی و اخلاقی و ... این افراد برنامه‌ریزی صورت گرفته است؟ متاسفانه نه مطالعات علمی در این عرصه سامان داده شده و نه تصویر روشن و درستی از آینده داریم.
این استاد حوزه بیان کرد: دو و نیم میلیون زن سرپرست خانوار داریم که بیش از دو میلیون و صدهزار نفر آنان بی شوهر هستند ولی مطالعات میدانی کافی در مورد این افراد و راه حل آن ها وجود ندارد و درگیر مطالعات میدانی به مقدار لازم نبوده‌ایم و تحقیقاتی نیز که صورت گرفته در پروسه مدیریت‌های کوتاه مدت به نتیجه لازم نرسیده است.
وی افزود: تازه برخی کارهای میدانی شروع شده در حالی که باید دانشگاه‌ها را متقاعد کنیم که بیشترین وقت پژوهشی خود را صرف تحقیقات مورد نیاز امروز کنند و این تحقیقات به مسایل مربوط به خانواده جهت‌دهی داده شود.
