حبیبالله صادقی، هنرمند نقاش در گفتوگو با خبرگزاری بینالمللی قرآن (ایکنا) درباره ریشههای تاریخی نقاشی قهوه خانهای، اظهار کرد: درباره ورود نقاشی قهوه خانهای به ایران باید به سالهای بسیار دور برگشت. در انتهای دوره صفوی و با ورود نقاشان بلژیکی به ایران، تکنیک رنگ روغن با نگارگری ایرانی در هم آمیخته شد؛ اتفاقی که باعث به وجود آمدن مکتب هندی - اروپایی شد. در این شکل از کار پرسپکتیو وجود ندارد و آناتومی نیز با سبک خاصی دنبال میشود. در ادامه به دلیل علاقمندی مردم ایران به قصههای قرآنی و عاشورایی، این سبک از نقاشی (قهوه خانهای) از مفاهیم مورد نظر بهره برد تا بتواند با مردم ارتباط برقرار کند؛ رویکردی که موثر واقع شد و از دل آن اساتیدی چون گولر آغاسی و مدبر بیرون آمدند.
وی افزود: این سبک از نقاشی به دلیل جنبه مردمی که داشت، آنچنان بین
طبقه روشنفکر، مورد پسند واقع نشد و تنها عدهای خاص آن را دنبال کردند. برای همین
این سبک از نقاشی به سمتی گرایش پیدا کرد که سفارش دهنده آن مردم بودند. برای همین
هم این هنر از طریق سینه به سینه آموزش داده میشد. بعد از گذشت مدتی که این هنر
در عرصه عاشورایی، حماسی و دینی به فعالیت خود ادامه داد، هنرمندان مدرنیسم برای
اینکه نشان دهند به هویت و اصالتهای خود پایبند هستند از برخی آموزههای نقاشی
قهوه خانهای در کارهای خود بهره بردند، اما متاسفانه این حرکت ادامه پیدا نکرد.
برای همین امروز میبینیم هنرمندان چندانی در این حوزه فعالیت جدی ندارند.
این هنرمند ادامه داد: متاسفانه امروز این هنر در حال از بین رفتن است و دیگر نمیتوان حضور مردم را به عنوان سفارش دهنده در این کارها مشاهده کرد؛ اتفاقی که باید از سوی نهادهای فرهنگی فکری به حال آن اندیشیده شود تا هنری که ریشه در تاریخ و فرهنگ ما دارد به فراموشی سپرده نشود.
رئیس اسبق موزه هنرهای معاصر در پاسخ به این سؤال که نقاشی قهوه خانهای
از چه زمانی با مفاهیم عاشورایی پیوند خورد؟ اظهار کرد: بگذارید اینجا نکتهای را
متذکر شوم که در بسیاری از مواقع موجب اشتباهاتی در بررسی نقاشی قهوخانهای شده
است، آنهم اینکه مفاهیم عاشورایی به عنوان یک هسته اصلی مد نظر نقاشی قهوه خانهای
نبود، بلکه این موضوعات حماسی بودند که به عنوان پایه و اساس در این هنر مورد توجه
قرار میگرفتند. برای همین هم قصههای شاهنامه در نقاشی قهوه خانهای همیشه جز
ارکان اصلی بوده است.
صادقی در پایان گفت: با توجه به توضیح فوق نقاشی قهوه خانهای را باید ترکیبی از موضوعات مذهبی و ملی عنوان کرد. در این میان جالب است بدانید که برخی مواقع هنرمندانی که در این عرصه مشغول به فعالیت بودند از آدابی که در فرهنگ فولکلور وجود داشت نیز در نقاشی قهوهخانهای استفاده میکردند. برای نمونه میتوان به نقاشی از آداب شب چله یا نوروز اشاره کرد، اما همانگونه که پیشتر گفتم متاسفانه این سبک از نقاشی رو به خاموشی است.