اولویت تأمین نیازهای مستمندان در سیره اقتصادی پیامبر اسلام(ص)

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین علی‌اکبری، پژوهشگر سیره معصومین(ع)، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، به بحث درباره سیره اقتصادی پیامبر اسلام(ص) پرداخت و گفت: همانگونه که قرآن با صراحت فرموده است، پیامبر اسلام در اوایل زندگی، چه زمانی‌که در مکه بودند و چه در اوایل هجرت، مبتلا به فقر بودند و زندگی بسیار سختی را داشتند و به همین دلیل برای مردم مکه، گوسفندچرانی کرده و مبلغ بسیار اندکی را دریافت می‌کردند.
وی افزود: دوران فقر ایشان، از زمانی‌که مشغول تجارت شده و سودی را از تجارت کسب می‌کردند، مخصوصا از هنگام ازدواج با حضرت خدیجه، به پایان رسید و به جایی رسیدند که وضعیت زندگی ایشان بسیار تغییر کرد. حتی در برخی گزاره‌های تاریخی گفته شده است که ایشان صاحب ملک و دام فراوانی شدند و تعدادی را برای چراندن گوسفندان خود مأمور کردند.
این پژوهشگر سیره معصومین(ع) اظهار کرد: در عین حال، چنین نبوده که دارایی‌هایی که آن حضرت، به دست آورند را برای خود هزینه کنند بلکه آنچه دارایی داشته است و آنچه از طریق تجارت به دست آوردند، همه را در راه اسلام و ترویج اسلام و همچنین در جهت حمایت از مستمندان و نیازمندان مصرف می‌کردند.

علی اکبری افزود: گاهی اواقت که فقیری مراجعه می‌کرد و نیازمند کمک بود، اگر در نزد خود چیزی نداشتند، آن شخص را به امیرالمؤمنین(ع) ارجاع می‌دادند. حضرت علی(ع) هم با آنچه در خانه بود، از اشخاص نیازمند حمایت و پذیرایی می‌کردند. حتی اگر مقداری از غذا برای کودکان در خانه بود، صرف فقرا می‌شد.
این پژوهشگر سیره معصومین یادآور شد: خداوند متعال در قرآن می‌فرماید: «وَالَّذِينَ تَبَوَّءُوا الدَّارَ وَالْإِيمَانَ مِنْ قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَيْهِمْ وَلَا يَجِدُونَ فِي صُدُورِهِمْ حَاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَيُؤْثِرُونَ عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ وَمَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛ و [نيز] كسانى كه قبل از [مهاجران] در [مدينه] جاى گرفته و ايمان آورده‏‌اند هر كس را كه به سوى آنان كوچ كرده دوست دارند و نسبت به آنچه به ايشان داده شده است در دل‌هايشان حسدى نمى‏‌يابند و هر چند در خودشان احتياجى [مبرم] باشد آنها را بر خودشان مقدم مى‌دارند و هر كس از خست نفس خود مصون ماند ايشانند كه رستگارانند». (الحشر/ 9). این آیه به خوبی نشان دهنده رفتار اقتصادی پیامبر اسلام است.
وی ادامه داد: خداوند متعال فرموده است که برخی اینچنین هستند که حتی اگر خود نیازمند باشند، اموال خود را ایثار کرده و در اختیار دیگران قرار می‌دهند. موارد دیگری هم وجود داشته است که پیامبر اسلام(ص) از شدت گرسنگی، سنگ به شکم خود بسته و آنچه داشتند را در اختیار فقرا قرار می‌دادند.
علی‌اکبری افزود: در برخی گزاره‌های تاریخی نقل شده است که پیامبر اسلام، سخی‌ترین مردم بودند و از لحاظ سخاوت، هیچ کس به ایشان نمی‌رسید و شبی وجود نداشت که در خانه چیزی مانده باشد و آن حضرت، آن را به مستحق نرساند و اگر پیش می‌آمد که بتوانند از مستمندی حمایت کنند و نتوانند نیاز فقیری را تأمین کند، در آن شب خوابشان نمی‌برد.
این پژوهشگر سیره معصومین(ع) در پایان گفت: یکی از صحابه نقل می‌کند که شبی پیامبر اسلام را دیدم که اصلا آرامش نداشت، و چند روز بعد که در حالت آرامش بودند، از ایشان پرسیدم دلیل این حالت شما چه بود؟ فرمودند: در آن شب، کسی را مستحق نیافتم و آن کالای کمکی در نزدم باقی مانده بود، تا اینکه به دست مستحق رسید و آرام گرفتم. چنین مواردی را در سراسر زندگی اقتصادی پیامبر اسلام(ص) مشاهده می‎کنیم.