عبدالصمد صمدی:
ظهور خوشنویسی پیامد نزول قرآن است/ سفارش اهل بیت(ع) به خوشنویسی قرآنی
گروه هنر: یک استاد خوشنویس با بیان اینکه خوشنویسی امری جدانشدنی از قرآن است، اظهار کرد: اساسا بدون قرآن، خوشنویسی وجود نداشت و از این‌رو بسیاری از مستشرقان تاکید کرده‌اند که با نزول قرآن خوشنویسی شکل گرفته است.
استاد عبدالصمد صمدی، نسخ‌نویس در گفتوگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با بیان اینکه خوشنویسی قرآنی امری جدانشدنی از خوشنویسی است، گفت: نمی‌توان خوشنویس بود اما کار قرآنی نکرد، چون بدون قرآن، خوشنویسی وجود نداشت که بخواهیم درباره آن، امروز حرفی بزنیم. گفته فوق نیز تنها ادعای من نیست، بلکه بسیاری از شرق‌شناسان غربی تاکید کرده‌اند که بعد از نزول قرآن بوده که خوشنویسی شکل گرفته است.
وی افزود: با بیان مطلب فوق، شاید این سوال در ذهن پیش بیاید که همه خوشنویسان دلبستگی قرآنی دارند و هیچ هنرمند غیر دینی در این عرصه وجود ندارد؟ چنین چیزی امکان‌پذیر نیست، زیرا متاسفانه در خوشنویسی نیز، به اصطلاح هنرمندانی وجود دارند که خود را لائیک دانسته و هنر را صرفاً برای هنر دنبال می‌کنند، اما تعداد این قبیل افراد در خوشنویسی بسیار اندک است؛ برای همین بنده کلیت را مدنظر قرار می‌دهم که همان خوشنویسان قرآنی هستند. یک آسیب کوچک دیگر هم در خوشنویسی وجود دارد که به خوشنویسی مبتذل مشهور است. در این شکل از کار برخی فرصت‌طلبان با نگارش اشعار مبتذل تنها منفعت مالی را مد نظر دارد، البته تعداد این دست افراد در خوشنویسی بسیار نادر است، اما نباید از آنها غفلت کرد، زیرا ممکن است به مرور زمان دایره فعالیت آنها گسترده‌تر شود.
توصیه اهل بیت(ع) به نوشتن قرآن با خط خوش
این استاد خط نسخ تاکید کرد: عامل دیگری که باعث شده خوشنویسی به سمت آیات قرآنی سوق پیدا کند توصیه و سفارش‌هایی است که ائمه اطهار(ع) در این زمینه داشته‌اند، چون در بسیاری از احادیث چهارده معصوم(ع) سفارش شده، قرآن با خط خوش نوشته شود. موضوع دیگری که می خواهم در این گفتوگو به آن اشاره کنم این است که برخی مواقع اشعاری وجود دارد که به‌نوعی بیانگر حرف قرآن است؛ برای مثال اشعاری که توسط حافظ یا مولانا بیان شده به شکلی معناگر برخی از آیات کلام خداست، پس خوشنویسی در این حوزه هم امری جدا از خوشنویسی قرآنی نیست.
صمدی در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است این حوزه (خوشنویسی قرآنی) محلی برای سوءاستفاده برخی فرصت‌طلبان باشد؟ گفت: اینکه در هنر عده‌ای از کلمات دینی برای کسب منافع مالی سود می‌برند امری غیر قابل انکار است که تنها به هنر خوشنویسی ختم نمی‌شود، بلکه تمامی عرصه‌های هنر را در بر می‌گیرد. برای همین در خوشنویسی نیز این معضل وجود دارد و عده‌ای تنها برای فروش بیشتر کارهایشان تنها کارهای قرآنی انجام می‌دهند، زیرا می‌دانند در این عرصه کارشان بهتر و بیشتر فروش می‌رود.
انگیزه خیر؛ عامل ترقی خوشنویسی قرآنی
این خوشنویس ادامه داد: البته این نکته را متذکر شوم که از نگاه من خوشنویسی می‌تواند منبع در آمد نیز باشد، برای همین اگر کسی از فروش آثارش امرار معاش کند، کارش عاری از عیب است، حتی اگر به واسطه این کار ناخودآگاه هم مبلغ مفاهیم قرآنی باشد، امری ثواب را انجام داده. نکته مهم آنجاست که خوشنویس اگر تنها با این انگیزه بخواهد کار قرآنی انجام دهد، دستاوردش بعد از مدتی کیفیت لازم را از دست خواهد داد و به‌نوعی فروش کارهایش تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. دلیل این اتفاق هم این است که علاقه و دلبستگی قلبی به موضوع سبب می‌شود که کار عرضه شده به مرور در ورطه تکرار گرفتار آید.
از نوشتن «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» خسته نمی‌شوم
وی در پاسخ به سوالی دیگر مبنی بر اینکه وی چه آیه‌هایی را بیش از همه در کارهایش الگو قرار می‌دهد، بیان کرد: به‌شخصه هیچ‌گاه از نوشتن آیه «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» خسته نمی‌شوم؛ به‌نحوی‌که اگر هفته‌ای سه کار در این زمینه انجام ندهم احساس کمبود می‌کنم. دلیل این دلبستگی نیز غنا و مفهومی زیبای این آیه است که سبب می‌شود زمان نگارش آن به‌نوعی سیراب از عشق به خداوند شوم. در ضمن آیه «وَإِنْ يَكَادُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَيُزْلِقُونَكَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّكْرَ وَيَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ» هم برای من شیرینی خاصی دارد که با محوریت آن کارهای بسیاری خلق کردم. جدا از این دو آیه، سوره حمد و آیة الکرسی نیز از دیگر دلبستگی‌های من در خوشنویسی است.
وی در انتهای سخنانش از دغدغه‌های خود برای ورود به خوشنویسی سخن تاکید کرد: به‌شخصه هیچ‌گاه خوشنویسی را یاد نگرفتم که از آن کسب درآمد کنم، البته امروز زندگی من از این راه می‌گذرد، اما برای ورود به خوشنویسی، انگیزه‌های مادی مدنظرم نبود. با این توضیح از کودکی من خوشنویسی را فراگرفتم و پدرم نیز در انجام این امر به من کمک‌های فراوانی کرد. در آن دوران تنها برای تشویق به خوشنویسی می‌پرداختم، اما با گذشت زمان وقتی به سن بزرگسالی رسیدم درباره معانی آیات نیز به تحقیق پرداختم و به داشته‌های نسبتا خوبی دست یافتم. برای همین وقتی بصیرتم نسبت به قرآن کریم بیشتر شد دغدغه‌ای در قلب و روحم شکل گرفت که به من فرمان می‌دهد مبلغ کلام خدا باشد. همین انگیزه هم سبب شد تا به امروز در این عرصه مشغول فعالیت باشم.
وی افزود: با بیان مطلب فوق، شاید این سوال در ذهن پیش بیاید که همه خوشنویسان دلبستگی قرآنی دارند و هیچ هنرمند غیر دینی در این عرصه وجود ندارد؟ چنین چیزی امکان‌پذیر نیست، زیرا متاسفانه در خوشنویسی نیز، به اصطلاح هنرمندانی وجود دارند که خود را لائیک دانسته و هنر را صرفاً برای هنر دنبال می‌کنند، اما تعداد این قبیل افراد در خوشنویسی بسیار اندک است؛ برای همین بنده کلیت را مدنظر قرار می‌دهم که همان خوشنویسان قرآنی هستند. یک آسیب کوچک دیگر هم در خوشنویسی وجود دارد که به خوشنویسی مبتذل مشهور است. در این شکل از کار برخی فرصت‌طلبان با نگارش اشعار مبتذل تنها منفعت مالی را مد نظر دارد، البته تعداد این دست افراد در خوشنویسی بسیار نادر است، اما نباید از آنها غفلت کرد، زیرا ممکن است به مرور زمان دایره فعالیت آنها گسترده‌تر شود.
توصیه اهل بیت(ع) به نوشتن قرآن با خط خوش
این استاد خط نسخ تاکید کرد: عامل دیگری که باعث شده خوشنویسی به سمت آیات قرآنی سوق پیدا کند توصیه و سفارش‌هایی است که ائمه اطهار(ع) در این زمینه داشته‌اند، چون در بسیاری از احادیث چهارده معصوم(ع) سفارش شده، قرآن با خط خوش نوشته شود. موضوع دیگری که می خواهم در این گفتوگو به آن اشاره کنم این است که برخی مواقع اشعاری وجود دارد که به‌نوعی بیانگر حرف قرآن است؛ برای مثال اشعاری که توسط حافظ یا مولانا بیان شده به شکلی معناگر برخی از آیات کلام خداست، پس خوشنویسی در این حوزه هم امری جدا از خوشنویسی قرآنی نیست.
صمدی در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است این حوزه (خوشنویسی قرآنی) محلی برای سوءاستفاده برخی فرصت‌طلبان باشد؟ گفت: اینکه در هنر عده‌ای از کلمات دینی برای کسب منافع مالی سود می‌برند امری غیر قابل انکار است که تنها به هنر خوشنویسی ختم نمی‌شود، بلکه تمامی عرصه‌های هنر را در بر می‌گیرد. برای همین در خوشنویسی نیز این معضل وجود دارد و عده‌ای تنها برای فروش بیشتر کارهایشان تنها کارهای قرآنی انجام می‌دهند، زیرا می‌دانند در این عرصه کارشان بهتر و بیشتر فروش می‌رود.
انگیزه خیر؛ عامل ترقی خوشنویسی قرآنی
این خوشنویس ادامه داد: البته این نکته را متذکر شوم که از نگاه من خوشنویسی می‌تواند منبع در آمد نیز باشد، برای همین اگر کسی از فروش آثارش امرار معاش کند، کارش عاری از عیب است، حتی اگر به واسطه این کار ناخودآگاه هم مبلغ مفاهیم قرآنی باشد، امری ثواب را انجام داده. نکته مهم آنجاست که خوشنویس اگر تنها با این انگیزه بخواهد کار قرآنی انجام دهد، دستاوردش بعد از مدتی کیفیت لازم را از دست خواهد داد و به‌نوعی فروش کارهایش تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. دلیل این اتفاق هم این است که علاقه و دلبستگی قلبی به موضوع سبب می‌شود که کار عرضه شده به مرور در ورطه تکرار گرفتار آید.
از نوشتن «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» خسته نمی‌شوم
وی در پاسخ به سوالی دیگر مبنی بر اینکه وی چه آیه‌هایی را بیش از همه در کارهایش الگو قرار می‌دهد، بیان کرد: به‌شخصه هیچ‌گاه از نوشتن آیه «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» خسته نمی‌شوم؛ به‌نحوی‌که اگر هفته‌ای سه کار در این زمینه انجام ندهم احساس کمبود می‌کنم. دلیل این دلبستگی نیز غنا و مفهومی زیبای این آیه است که سبب می‌شود زمان نگارش آن به‌نوعی سیراب از عشق به خداوند شوم. در ضمن آیه «وَإِنْ يَكَادُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَيُزْلِقُونَكَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّكْرَ وَيَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ» هم برای من شیرینی خاصی دارد که با محوریت آن کارهای بسیاری خلق کردم. جدا از این دو آیه، سوره حمد و آیة الکرسی نیز از دیگر دلبستگی‌های من در خوشنویسی است.
وی در انتهای سخنانش از دغدغه‌های خود برای ورود به خوشنویسی سخن تاکید کرد: به‌شخصه هیچ‌گاه خوشنویسی را یاد نگرفتم که از آن کسب درآمد کنم، البته امروز زندگی من از این راه می‌گذرد، اما برای ورود به خوشنویسی، انگیزه‌های مادی مدنظرم نبود. با این توضیح از کودکی من خوشنویسی را فراگرفتم و پدرم نیز در انجام این امر به من کمک‌های فراوانی کرد. در آن دوران تنها برای تشویق به خوشنویسی می‌پرداختم، اما با گذشت زمان وقتی به سن بزرگسالی رسیدم درباره معانی آیات نیز به تحقیق پرداختم و به داشته‌های نسبتا خوبی دست یافتم. برای همین وقتی بصیرتم نسبت به قرآن کریم بیشتر شد دغدغه‌ای در قلب و روحم شکل گرفت که به من فرمان می‌دهد مبلغ کلام خدا باشد. همین انگیزه هم سبب شد تا به امروز در این عرصه مشغول فعالیت باشم.
