طرحی برای نجات سرمایه‌های ملی تلاوت

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، همیشه یکی از دغدغه‌های فعالان قرآنی کشور و از جمله قاریان، صاحب عنوان بین‌المللی شدن است،.دغدغه‌ای که باعث شده تا بسیاری از قرآنی‌ها کشورمان سال‌های زیادی از عمر خود را تنها صرف حضور در مسابقات کنند، تا شاید بتوانند در نهایت امر، عنوان بین‌المللی را به دست بیاورند.
حال یکی از فعالان قرآنی کشورمان طی یادداشتی که در اختیار ایکنا قرار داده پاسخی برای این دغدغه در قالب یک طرح پیدا کرده است.  طرحی که به باور نویسنده یادداشت می‌تواند سرمایه‌های ملی تلاوت در کشور را نجات دهد،‌ طرحی که بیشتر حول محور بین‌المللی شدن قاریان می‌چرخد. مشروح این یادداشت در ادامه آمده است.
بسم الله الرحمن الرحیم
پیش نویس طرح نجات سرمایه های ملی تلاوت جمهوری اسلامی ایران
«وَ قالَ الرَّسُولُ يا رَبِّ إِنَّ قَوْمِي اتَّخَذُوا هذَا الْقُرْآنَ مَهْجُوراً»
و پيامبر(ص) عرضه داشت: «پروردگارا! قوم من قرآن را رها كردند»
مقدمه
بی گمان شیوع پر دامنه‌ترنغمات گوش نواز وحی در جامعه اسلامی ایران در عصر حاضر مرهون آرمان‌های والای امام راحل(ره) در راستای ترویج فرهنگ اصیل قرآنی بوده است؛ در این میان عنایات ویژه رهبر معظم انقلاب به ترویج فرهنگ تلاوت و استماع قرآن کریم در بین اقشار جامعه و به خصوص جوانان این مرزوبوم نیز سهم به‌سزایی در فراگیر شدن این امر داشته است.
اما آنچه در برنامه‌ها و سیاست‌های کلی مدیران قرآنی کشور تا حد زیادی مغفول مانده توجه به محوریت اصل اصیل ترویج فرهنگ تلاوت در سرتاسر ایران اسلامی با بهره‌گیری از حداکثر ظرفیت‌های قاریان خوش قریحه و با استعداد قرآنی است. به واقع آنچه ضرورت افکندن طرحی نو در باب ترویج تلاوت قرآن کریم را اجتناب ناپذیر می‌نماید مشاهده قربانی شدن مستعدترین و خوشخوان‌ترین قاریان کشور در زیر چرخ مسابقات و فرآیندهای مرتبط با آن است، اعتراض‌های سالیان اخیر نسبت به ساز و کارهای گزینش قاریان برتر کشور را باید یکی از آخرین پیامدهای نامطلوب سیاست‌های مدیران و کارگزاران قرآنی کشور به شمار آورد.
با پذیرفتن این مساله که اساس امتیازات مادی و معنوی قاریان در کشور صرفاً با یدک کشیدن عنوان بین‌المللی رقم می‌خورد به روشنی به نارسایی طرح‌هایی چون سطح‌بندی قاریان در مسابقات اوقاف و یا طرح ارزیابی قاریان در شورای عالی قرآن اذعان خواهیم نمود.
لذا باید این واقعیت را پذیرفت که صرفا رتبه بین‌المللی(و نه کیفیت فنی و اثرگذاری یک قاری) است که حتی کمترین توقع یک قاری یعنی حضور مخاطب پر تعداد در محفل تلاوت وی را تحت شعاع خود قرار می‌دهد. نکته دیگر اینکه همه مدیران و صاحب‌نظران قرآنی متفق‌القول هستند که پذیرا شدن فرهنگ استماع تلاوت از سوی مردم صرفاً با برپایی کرسی‌های تلاوت سراسری با حضور قاریان اقصی نقاط کشور میسر می‌شود و هیچ‌گاه مسابقات قرآنی حتی در سطوح کشوری و بین‌المللی نمی‌تواند جایگزینی برای راهبردی ترویجی مذکور تلقی شود. حال جامعه قرآنی اعم از مدیران، قاریان بین‌المللی، داوران، متسابقان زبده و خوشخوان باید فارغ از منافع و محظوریت‌های احتمالی و با پاس داشتن اصل لزوم ترویج فرهنگ تلاوت به این سوال مهم پاسخ دهند که به واقع چه لزومی برای وارد آوردن صدمات جبران ناپذیر روحی، روانی و گاه جسمی به خیل عظیم قاریان خوشخوان در کشور اسلامی‌مان وجود دارد؟ بسیار دیده‌ایم که برخی قاریان با وجود حضور مداوم در مراحل نهایی مسابقات کشوری پس از چند دهه تلاش مستمر و صرف عمر شریف بدون دستیابی به عنوان بین‌المللی (و در شرایط کنونی باید گفت بدون هیچ نتیجه‌ای) صحنه مسابقات را ترک نموده و صرفاً انبوهی از حسرت‌ها، بیماری‌های روحی و جسمی و گاه بی‌اخلاقی‌های منبعث از فشار مسابقه را به ارث برده‌اند.
بدون تردید باید گفت منافع برخی افراد و نهادهای حقیقی و حقوقی در فیصله نیافتن این درد عظیم اما قابل درمان موثر بوده است. اصالت بخشی به مسابقات قرآن (به جای ترویج فرهنگ تلاوت با استفاده از خیل قاریان ایران اسلامی)موجب شده جامعه قاریان جوان صرفاً شاهد کشمکش ناتمام نهادهای قرآنی تصمیم گیر و داوران محترم در تغییر و تبدیل آیین‌نامه‌ها، فرآیندهای انتخابی قاریان در اعزام به مسابقات و دوره‌های آموزشی تکراری و کم اثر با محوریت تلاوت‌های مسابقه‌ای و مانند آنها باشد که حضور بعضاً قیم مآبانه برخی نهاد‌ها و اساتید و داوران محترم به وجه مشترک همه موارد مذکور بدل شده است و اینجا صرفا قاریان جوان هستند که باید هر ساله خود را به فرآیندهای استرس‌آور مسابقات و فرآیندهای گزینشی پیچیده سپرده و گاه با رد شدن از این مهلکه عظیم، سرخوردگی بزرگی را با اعزام به مسابقات بین‌المللی(غالبا بی‌اعتبار و با نتیجه شکست بسیار محتمل) تجربه نمایند و مع‌الاسف مدیران قرآنی و اساتید محترم به تنها چیزی که فکر نمی‌کنند اجرای طرحی نو (و البته کاملا سهل الوصول) برای زدودن آلام و سرخوردگی‌های قاریان برتر کشور است که عموماً خواسته‌ای جز شنیده شدن تلاوتشان ندارند و به همین علت چاره‌ای جز تلاش برای کسب عنوان بین‌المللی با تمامی لوازم ناخوشایند آن نمی‌بینند.
اینجاست که باید بار دیگر مدیران و اساتید تصمیم گیر قرآنی را به ضرورت تحول روند موجود آگاه نمود؛ روندی که نه تنها کمکی به اصل اصیل‌ ترویج فرهنگ تلاوت و استماع آن ننموده بلکه به قیمت رنگ باختن اهداف نجیبانه و مقدس سیل قاریان برتر کشور برای رساندن نوای تلاوت‌هایشان به گوش مردم مشتاق ایران شده است.
با عنایت به مقدمه تفصیلی و البته ضروری طرح شده، تشخیص اصول و مبانی راهبرد‌های جدید در ترویج فرهنگ تلاوت برای نخبگان هوشمند جامعه قرآنی چندان کار مشکلی نمی‌نماید؛ امری که صد البته از خود گذشتگی و همت بیش از پیش افراد و نهادهای تصمیم‌گیر و ذی‌نفوذ را می‌طلبد. به علاوه با عنایت به افزایش دایره قاریان صاحب درجه بین‌المللی با اجرای طرح حاضر، مقاومت برخی عنوان داران بین‌المللی که بعضاً در حلقه تصمیم‌گیران صاحب رأی نیز حضور دارند متصور است؛ لیکن باید گفت این طرح نه تنها ارزش افتخار آفرینی صاحبان عناوین بین‌المللی از طریق مسابقات را نمی‌کاهد بلکه با وارد نمودن مجموعه‌ای از قاریان خوشخوان و تازه نفس به کاروان کم رمق و نه چندان موثر محافل امروزی منجر به تحول عظیمی در مطالبه‌گری مردم برای گسترش محافل استماع تلاوت شده و افق‌هایی امید بخش را در فراروی تک تک اعضای جامعه قاریان قرار خواهد داد؛ مگر نه این است که قاریان قرآن کریم کشورمان در تمامی سطوح بین‌المللی و کشوری در حسرت و آرزوی جا افتادن فرهنگ استماع تلاوت در بین مردم (همچون واقعیت موجود در کشور مصر) به سان در آمیختگی نواهای مداحی اهل بیت(ع) با حیات جاری مردم سرزمین ایران هستند. بی شک این طرح نوید بخش تحقق امهات مطالبات و آمال دلبستگان به هنر دینی تلاوت خواهد بود.  
بندهای کلی طرح پیش نویس «طرح ملی نجات سرمایه‌های تلاوت جمهوری اسلامی ایران» را می‌توان با عنایت به بیانات فوق‌الذکر ترسیم نمود؛ روشن است که بندهای ذیل صرف الزامات و خطوط کلی این طرح را شامل می‌شود و سیاست‌های اجرایی، آیین‌‌نامه‌ها و شیوه‌نامه‌ها بایستی با دستان توانمند مدیران خدوم، اساتید خوش فکر و البته قاریان به عنوان مهم‌ترین پازل از مانیفست تلاوت کشور تدوین شود.
1-الزمات طرح
1-1. لزوم همگرایی نهادهای متولی امر ترویج تلاوت در اجرای طرح مذکور؛ نهادهایی چون سازمان اوقاف، شورای عالی قرآن، معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد، سازمان دارالقرآن و...
2-1. حضور پر رنگ و محوری قاریان قرآن در تدوین آیین‌نامه‌های طرح تحول؛ ضرورت این امر بسیار روشن است چرا که قاریان به عنوان اهرم‌های اصلی اجرای طرح ترویج تلاوت باید تصمیم‌گیر اصلی باشند و نقش نهادها و اساتید نیز باید بیشتر سبقه نظارتی داشته باشد تا خدای نکرده منافع فردی و سازمانی به سان برخی فرآیندهای موجود در تدوین سیاست‌ها دخیل نشود؛ گو اینکه باید اعتراف نمود که بدنه جامعه قاریان کشور از خودکامگی و قیم‌مآبی گاه و بی‌گاه نهادهای قرآنی در تدوین سیاست‌های مرتبط با امر تلاوت دل خوشی ندارند.
3-1. ضرورت تحول جدی در فرآیندهای گزینشی قاریان مبتنی بر اصل استفاده حداکثری از ظرفیت‌های قرآنی کشور
2- فرآیند های اجرایی و عمل گرایانه
فرآیندهای اجرایی و عمل گرایانه طرح به  چند صورت قابل تحقق است.
2-1. اعطای عنوان بین‌المللی به تعداد مشخصی از قاریان (مثلا  5 تا 7 نفر) در فرآیند مسابقات کشوری (و طبعاً کنار گذاشتن این افراد از حلقه مسابقات) و سپردن کرسی‌های تلاوت قرآن در سراسر کشور به حائزین عناوین مذکور (در کنار دیگر عنوان داران بین‌المللی)؛ طبعاً در این روش اعزام به مسابقات بین‌المللی نیز امری فرعی و در راستای تشویق افراد حائز رتبه‌های کشوری تلقی خواهد شد.
2-2. اعطای عنوان بین‌المللی به حائزین مدارک درجه یک و دو طرح ارزیابی قاریان قرآن که سالانه به نحوی نظام‌مند و موفق در شورای عالی قرآن اجرا می‌شود. طبعاً حائزین عنوان از این طریق نیز از گردونه مسابقات کنار گذاشته می‌شوند و البته می‌توانند در فرآیند گزینش برای اعزام تشویقی به مسابقات بین‌المللی  مختلف به همراه رتبه داران مسابقات کشوری حاضر باشند.
2-3. اجرای عملی و سراسری طرح تلبس قاریان برجسته کشور به لباس قاریان که اخیراً به تصویب اساتید و شورای عالی قرآن رسیده است. در اجرای این بند قاریان بین‌المللی (اعم از حائزین رتبه در مسابقات بین‌المللی، کسب کنندگان عنوان بین‌المللی از طریق هر یک از دو فرآیند کسب رتبه‌های برتر کشوری و یا مدارک درجه یک و دو طرح ارزیابی شورای عالی قرآن) و کشوری (مثلا دارندگان رتبه‌های 7 تا 20 کشور و درجه سه و چهار طرح ارزیابی) حضور خواهند داشت و با المان‌های پیش‌بینی شده در لباس قاریان عنوان‌های بین‌المللی و کشوری برای جامعه قاریان و مستمعین مشخص خواهد شد.
2-4. پیشنهاد می‌شود بندهای مذکور به عنوان پیش‌نویسِ پیش نویس طرح نجات سرمایه‌های ملی تلاوت جمهوری اسلامی ایران در یک مجمع فراگیر متشکل از نهاد‌‌های قرآنی ذی ربط، اساتید و داوران برجسته و قاریان منتخب بین‌المللی و   کشوری در تمامی ادورار مسابقات به بحث گذاشته شده و با تصویب خطوط کلی، هیئتی منتخب (با حضور موثر قاریان برتر) را مأمور تدوین آیین‌نامه‌های طرح  نماید.
جهت استفاده حداکثری از نظرات جامعه قرآنی و صرفه جویی در هزینه‌ها این مجمع می‌تواند در حاشیه نشست سالانه شورای عالی قرآن و یا مسابقات کشوری اوقاف  در سال 96 تشکیل شود.
3.نتایج طرح
با اجرای این طرح ضمن استفاده حداکثری از ظرفیت‌های عظیم تلاوت در جمهوری اسلامی ایران و تحقق عملی رهنمودهای مقام معظم رهبری در ترویج واقعی امر تلاوت و استماع آن در بین مردم از تمامی پیامدهای منفی روند موجود اعم از فشارهای جبران ناپذیر روحی، روانی و جسمی به قاریان، اعتراضات گسترده به فرآیندهای مسابقات و گزینش برای اعزام به مسابقات برون مرزی، قربانی شدن خیل عظیم قاریان خوشخوان حاضر در مسابقات کشوری اوقاف و هر آنچه از جوانب منفی روند موجود در سطور پیشین سخن گفته شد پیشگیری به عمل خواهد آمد.
سخن پایانی
در پایان ضمن ارج نهادن به زحمات خالصانه تمامی مدیران، اساتید، داوران و مروجین قرآن کریم در جامعه اسلامی‌مان بار دیگر یادآور می‌شوم که تبیین مولفه‌های طرح مذکور به هیچ عنوان به معنای نادیده گرفتن زحمات و خدمات هیچ یک از اعضای جامعه بزرگ قرآنی نیست و صرفا تلاشی در جهت جلوگیری از هدر رفت سرمایه‌های قرآنی جمهوری اسلامی و به کار گیری موثر ایشان در فراگیر شدن کرسی‌های تلاوت سراسری در کشورمان - در عین  پاسداشت اصل برگزاری مسابقات و رقابت‌های قرآنی است - که بی‌شک نهایت آمال  تک تک دلبستگان به مقوله مقدس تلاوت قرآن کریم به شمار می‌رود.   
در پایان امید داریم نوشتار مذکور به عنوان زبان گویای دغدغه‌ها و مطالبات غالب جامعه نخبگان قرآنی به زودی بازخوردهای مثبت و فعالی در بین نهادهای اثر گذار و خدومی چون سازمان اوقاف، شورای عالی قرآن، اساتید، قاریان و رسانه‌های نوشتاری، دیداری و شنیداری قرآنی ایجاد نموده و مبنایی برای تحولی عظیم در راستای ترویج فرهنگ تلاوت و استماع قرآن قرار گیرد.