عبرت‌آموزی؛ از شیوه‌های زنده نگه داشتن قلب
گروه معارف: مطالعه سرنوشت اقوام گذشته و عبرت گرفتن از تاریخ, رمز پی بردن به سقوط تمدن و انحطاط امت‌هاست کمااینکه امام علی(ع) در حدیثی فرموده است: «چهار چیز سبب سقوط دولت‌ها و تمدن است: سوءتدبیر، زشتی اسراف، کمی عبرت‌گیری و کثرت خطا و پوزش خواستن».
به گزارش خبرگزاری
بین‌المللی قرآن(ایکنا) از لرستان، امام علی(ع) در فراز پنجم از نامه خود به فرزندش امام حسن‌مجتبی(ع) در رابطه با عبرت‌آموزی از گذشتگان
آمده است: «و اخبار گذشتگان را بر او عرضه کن و او را به آنچه بر پیشینیان
رفته است متذکر ساز، و در دیار و آثار گذشتگان سیر کن، پس در آنچه انجام
دادند و از آنچه نقل مکان کردند و در کجا بار گشودند و در کجا فرود آمدند،
بنگر.آنان را مییابی که از کنار دوستان رخت بربستند و در خانه غربت فرود
آمدند؛ گویی تو هم به‌زودی مانند یکی‌از آنها خواهی بود».
امام علی(ع) در نقش معلم آگاه و دلسوز بشر، راه‌های تربیت صحیح را نشان میدهد که یکی‌از آنها، یاداوری و تدبر در سرگذشت پیشینایان است.انسان‌هایی که روزی صاحب قدرت و ثروت فراوان بودند، اکنون هیچ اثری از آنان نیست، خانه‌ها و شهرهایی که آباد بودند و اکنون ویرانه‌اند.باید به قلب و دل خود نهیب زد و او را به عبرت‌آموزی واداشت.
باید در احوال گذشتگان تدبر نمود تا معلوم شود ریشه همه غفلت از همین نقطه است که انسان زندگی موقت دنیا را درست نمیبیند، و شور و تلاش خود را با شور و تلاش پیشینیان مقایسه نمیکند که آنها نیز با همین شور و نشاط خیالی این دنیا را ترک کردند و آثار باقیمانده آنان بهترین گواه است.
باید به قلب خود تذکر داد که کجایند آن‌هایی که ثروت اندوختند و آینده خود را تنها در آینده فرزندان خود جستجو کردند درحالیکه هم‌اکنون فرزندان‌شان به‌دنبال کار خود هستند و آنها در قبر قیامت با دست خالی با خدای خود روبه‌رو هستند.
ضرورت مطالعه تاریخ و آثار اقوام و پادشاهان
برای تدبر در کاروان گذشتگان، چاره‌ای جز آشنایی با تاریخ آنان نیست، از این‌رو لازم است که به سیر و سیاحت بپردازیم و از نزدیک، جایگاه آنان را بشناسیم یا در کتابهای تاریخی معتبر، پست و بلند روزگارشان را مطالعه نماییم.
دیدن و یا مطالعه سرزمین فراغنه و اهرم مصر، پادشاهان هخامنشی که روزگاری شکوه مثال‌زدنی داشتند و کوسِ «انا ربکم الاعلی» سر میدادند و مردم را به بردگی و خواری کشیده بودند و اکنون سلطه‌ای بر هیچ کس حتی موری ندارند، صحنه عبرت‌آموزی است.همین‌طور، مشاهده کاخ‌ها و بناهای بسیار عظیم مانند تخت‌جمشید که صاحبان‌شان، میپنداشتند برای همیشه باقیاند، اما اکنون در دیار خاموشان خفته‌اند و سقف‌های بناهایشان فرو ریخته است.
امام علی(ع) این شیوه تربیتی عبرت‌آموزی از گذشتگان را از قرآن، آموخته است، چون قرآن‌کریم، در آیات متعددی، سرگذشت پیشینیان را یادآور می‌شود و از مردم میخواهد که در زمین بگردید و با مطالعه تاریخ اقوام گذشته، از آنان پند بگیرید.
قرآن برای نمونه، سرنوشت چند قوم را که شوکت و عظمتی داشتند و صاحبان مال و منال و سلطنت فراوان بودند، مثال میزند: یکی قوم عاد که کاخ‌هایی باعظمت بر ستون‌های محکم بنا کرده بودند و شهری ساخته بودند که در جهان، نظیر نداشت.اما سرانجام در اثر طغیان و ناسپاسی، همه چیز از آنان، ستادنده شد و عذاب الهی، آنان را در هم کوبید.دیگری قوم ثمود بود که تمدن عظیمی را برپا کرده بودند و بناهای محکم میساختند، اما آنان نیز با صاعقه‌ای از پا درآمدند و شهر و دیارشان با خاک یکسان شد.
یا قوم فرعون را که در مصر، بر همه چیز، سلطه داشتند و در بناهای سنگی پُرشکوه میزیستند، اما اکنون در وادی خاموشان خفته‌اند و مایه عبرت دیگران شده‌اند.
امام علی(ع) در راستای همین شیوه قرآنی، به فرزندش و نیز همه آدمیان سفارش میکند که راه زنده نگه‌داشتن قلب، عبرت‌آموزی است از این‌رو قلبت را بردار و برو به قبرستان و به خانه‌های خراب شده گوشه شهرها سری بزن و دیار مردم گذشته را به قلب خود نشان بده، پس توجه کن و ببین که آنها چه کردند و به‌خاطر هیچ چیز چه‌قدر انرژی مصرف کردند و ببین از کجا به کجا منتقل شدند و ببین به کجا فرود آمدند.
بی‌تردید به این نتیجه خواهی رسید که آنان از یاران خود جدا شدند و به دیار غربت هجرت کردند.آنها هم، با هم رفت و آمد می‌کردند و فعالیت داشتند.اما الان در قبرها مسکن گزیده‌اند.
بنابراین مطالعه سرنوشت اقوام گذشته و عبرت گرفتن از تاریخ رمز پی بردن به سقوط تمدن و انحطاط امت‌هاست کمااینکه امام علی(ع) در حدیثی فرموده است: «چهار چیز سبب سقوط دولت‌ها و تمدن است: سوءتدبیر، زشتی اسراف، کمی عبرت‌گیری و کثرت خطا و پوزش خواستن».
امام علی(ع) در نقش معلم آگاه و دلسوز بشر، راه‌های تربیت صحیح را نشان میدهد که یکی‌از آنها، یاداوری و تدبر در سرگذشت پیشینایان است.انسان‌هایی که روزی صاحب قدرت و ثروت فراوان بودند، اکنون هیچ اثری از آنان نیست، خانه‌ها و شهرهایی که آباد بودند و اکنون ویرانه‌اند.باید به قلب و دل خود نهیب زد و او را به عبرت‌آموزی واداشت.
باید در احوال گذشتگان تدبر نمود تا معلوم شود ریشه همه غفلت از همین نقطه است که انسان زندگی موقت دنیا را درست نمیبیند، و شور و تلاش خود را با شور و تلاش پیشینیان مقایسه نمیکند که آنها نیز با همین شور و نشاط خیالی این دنیا را ترک کردند و آثار باقیمانده آنان بهترین گواه است.
باید به قلب خود تذکر داد که کجایند آن‌هایی که ثروت اندوختند و آینده خود را تنها در آینده فرزندان خود جستجو کردند درحالیکه هم‌اکنون فرزندان‌شان به‌دنبال کار خود هستند و آنها در قبر قیامت با دست خالی با خدای خود روبه‌رو هستند.
ضرورت مطالعه تاریخ و آثار اقوام و پادشاهان
برای تدبر در کاروان گذشتگان، چاره‌ای جز آشنایی با تاریخ آنان نیست، از این‌رو لازم است که به سیر و سیاحت بپردازیم و از نزدیک، جایگاه آنان را بشناسیم یا در کتابهای تاریخی معتبر، پست و بلند روزگارشان را مطالعه نماییم.
دیدن و یا مطالعه سرزمین فراغنه و اهرم مصر، پادشاهان هخامنشی که روزگاری شکوه مثال‌زدنی داشتند و کوسِ «انا ربکم الاعلی» سر میدادند و مردم را به بردگی و خواری کشیده بودند و اکنون سلطه‌ای بر هیچ کس حتی موری ندارند، صحنه عبرت‌آموزی است.همین‌طور، مشاهده کاخ‌ها و بناهای بسیار عظیم مانند تخت‌جمشید که صاحبان‌شان، میپنداشتند برای همیشه باقیاند، اما اکنون در دیار خاموشان خفته‌اند و سقف‌های بناهایشان فرو ریخته است.
امام علی(ع) این شیوه تربیتی عبرت‌آموزی از گذشتگان را از قرآن، آموخته است، چون قرآن‌کریم، در آیات متعددی، سرگذشت پیشینیان را یادآور می‌شود و از مردم میخواهد که در زمین بگردید و با مطالعه تاریخ اقوام گذشته، از آنان پند بگیرید.
قرآن برای نمونه، سرنوشت چند قوم را که شوکت و عظمتی داشتند و صاحبان مال و منال و سلطنت فراوان بودند، مثال میزند: یکی قوم عاد که کاخ‌هایی باعظمت بر ستون‌های محکم بنا کرده بودند و شهری ساخته بودند که در جهان، نظیر نداشت.اما سرانجام در اثر طغیان و ناسپاسی، همه چیز از آنان، ستادنده شد و عذاب الهی، آنان را در هم کوبید.دیگری قوم ثمود بود که تمدن عظیمی را برپا کرده بودند و بناهای محکم میساختند، اما آنان نیز با صاعقه‌ای از پا درآمدند و شهر و دیارشان با خاک یکسان شد.
یا قوم فرعون را که در مصر، بر همه چیز، سلطه داشتند و در بناهای سنگی پُرشکوه میزیستند، اما اکنون در وادی خاموشان خفته‌اند و مایه عبرت دیگران شده‌اند.
امام علی(ع) در راستای همین شیوه قرآنی، به فرزندش و نیز همه آدمیان سفارش میکند که راه زنده نگه‌داشتن قلب، عبرت‌آموزی است از این‌رو قلبت را بردار و برو به قبرستان و به خانه‌های خراب شده گوشه شهرها سری بزن و دیار مردم گذشته را به قلب خود نشان بده، پس توجه کن و ببین که آنها چه کردند و به‌خاطر هیچ چیز چه‌قدر انرژی مصرف کردند و ببین از کجا به کجا منتقل شدند و ببین به کجا فرود آمدند.
بی‌تردید به این نتیجه خواهی رسید که آنان از یاران خود جدا شدند و به دیار غربت هجرت کردند.آنها هم، با هم رفت و آمد می‌کردند و فعالیت داشتند.اما الان در قبرها مسکن گزیده‌اند.
بنابراین مطالعه سرنوشت اقوام گذشته و عبرت گرفتن از تاریخ رمز پی بردن به سقوط تمدن و انحطاط امت‌هاست کمااینکه امام علی(ع) در حدیثی فرموده است: «چهار چیز سبب سقوط دولت‌ها و تمدن است: سوءتدبیر، زشتی اسراف، کمی عبرت‌گیری و کثرت خطا و پوزش خواستن».
