گزارش ایکنا از افزایش کم‌فروشی‌ها در ارومیه
گروه اجتماعی: در قرآن مجید به‌طور صریح و مکرر به کم‌فروشی اشاره شده و به شدت تقبیح شده؛ اما متأسفانه در برخی موارد شاهد افزایش کم‌فروشی و گرانفروشی بین فروشندگان و بازاریان شهر ارومیه هستیم.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از آذربایجان‌غربی، گران فروشی و کم فروشی و غش در معامله از مسائلی است که در دین اسلام و سخن معصومین(ع) بسیار مورد مذمت بوده و یکی از گناهان کبیره است، مسئله ای که خداوند بزرگ آن را پیش بینی کرده تا جایی که سوره‌ای با این نام در قرآن نازل شده است:«وَيْلٌ لِلْمُطَفِّفِينَ».
اما امروزه برخی از افراد اعم از فروشندگان و بازاریان با سوء استفاده از موقعیت بازار و نحوه قیمت‌گذاری و تقاضای مردم سعی در کم‌فروشی و گرانفروشی دارند تا بخشی از ضرر و زیان خود را جبران کنند.
نمونه این اتفاق در مورد برخی فروشندگان اعم از میوه‌فروشان سیار، لبنیات فله‌ای، نان، غذاهای آماده، حراج‌های فصلی پوشاک در شهر ارومیه است که در ذیل به این موارد می‌پردازیم.
میوه‌فروشان سیار
میوه فروشی سیار یکی از مواردی است که در سطح شهر به وفور مشاهده می‌شود و مردم بسیاری اقدام به خرید میوه از آنان می‌کنند و به همین دلیل این افراد نیز جهت جذب مشتری و فروش زیاد اقدام به نصب تابلوهای نسبتا بزرگ که قیمت و نام محصول بر روی آن است، می‌کنند.
اما در برخی از موارد مشاهده می‌شود که قیمت که روی تابلوها ذکر شده است با قیمت اصلی محصول متفاوت بوده و فقط جهت جذب مشتری قیمت پایین‌تر بر روی تابلوها ذکر شده است و یا قیمت اصلی با قلم بسیار کوچک که به‌سختی قابل مشاهده است، در گوشه‌ای از تابلو نوشته شده است.
همچنین برخی از میوه‌فروشان با دستکاری ترازوهای دیجیتالی خود اقدام به توزین کمتر از وزن واقعی می‌کنند و یا به دلیل اینکه این میوه‌ها در زمستان بر روی وانت و در هوای سرد نگهداری می‌شوند سرمازده شده و میوه‌فروشان با بردن سود خود این محصول بی‌کیفیت را به مردم می‌فروشند.
لبنیات فله‌ای:
اقبال مردم به محصولات لبنی فله‌ای که بیشتر شد، تعداد مغازه ها هم افزایش یافت و در نتیجه تولید محصولات دیگر لبنی از شیر، آن هم شیر فله، بیشتر شد.
تقلبات بارزی که توسط افراد سودجو بر روی شیر انجام می‌شود در مواردی مانند افزودن آب به شیر به منظور بالا بردن وزن و حجم شیر و همچنین گرفتن چربی از شیر برای تهیه خامه، روغن و کره است.
همچنین در برخی مواقع مشاهده می‌شود شیرهایی را که طعم و مزه آنها تغییر کرده است مغازه‌داران آن را به ماست یا دوغ تبدیل کرده و به فروش می‌رسانند.
نان
نان به عنوان یکی از اساسی‌ترین کالاهای مورد نیاز خانواده ها به شمار می رود که به صورت روزانه مورد مصرف قرار گرفته و در اغلب خانواده‌ها به عنوان قوت روزانه است.
اکنون در تعداد زیادی از نانوایی‌ها آنگونه که باید و شاید شاهد کیفیت بالای نان نیستیم و یا در برخی از نانوایی‌ها از نظر وزن و حجم نان کم‌فروشی صورت می‌گیرد.
می‌دانیم نان‌هایی که با آردهای کامل و سبوس‌دار تهیه می‌شوند، نسبت به نان های تهیه شده با آرد سفید به مراتب ارزش غذایی بالاتری دارند.
به عنوان نمونه نان‌های سنگک به دلیل اینکه از آردهای با سبوس گیری بسیار پایین تهیه می‌شوند از مغذی‌ترین نان‌ها هستند اما مدتی است برخی نانواها برای پخت نان سنگک از آرد «تافتون یا لواش» استفاده می‌کنند و همین باعث شده نان های سنگک امروزی طعم، مزه و کیفیت گذشته را نداشته باشد.
غذای آماده
وقت کم، مشغله زیاد و بیشتر از همه مدیریت نکردن زمان دلایلی شده‌اند که استقبال مردم از خرید و مصرف محصولات غذایی آماده و نیمه آماده بیشتر شود و به همین دلیل تعداد مغازه‌داران و رستوران‌ها روز به روز بیشتر شده و برای اینکه برخی از مغازه‌ها سود بیشتری را کسب کنند با ارائه قیمت پایین و استفاده از محصول بی‌کیفیت تلاش در جذب مشتری بیشتری دارند.
به عنوان نمونه برخی از مغازه‌داران مرغ‌های فاسد و غیر قابل مصرف را با قیمت‌های بسیار پایین خریداری می‌کنند و با استفاده از ترفندهایی سعی در از بین بردن مزه و طعم ناخوشایند آن برمی‌آیند و آنها را به عنوان مرغ بریان به فروش می‌رسانند.
با فرا رسیدن ماه پایانی سال و رونق بازار، مانورهای تبلیغاتی پوشاک آغاز شده و فروشگاه‌ها از این فرصت استفاده کرده تا کالای فصلی را به فروش برسانند.
اما برخی از مغازه‌داران از این فرصت سوء استفاده کرده و با قیمت غیر واقعی اقدام به گرانفروشی می‌کنند.
کنترل ماموران نظارتی بر کم‌فروشی
معاون اجرایی تعزیرات آذربایجان‌غربی در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به اینکه چنانچه گزارشی از سوی بازرسان اتاق اصناف به ما برسد ما مسئله را پیگیری می‌کنیم، اظهار کرد: میوه‌فروشان سیار بدلیل اینکه مکان ثابتی ندارند، نحوه رسیدگی به تخلفات آنان مشکل بوده و شهرداری با همکاری نیروی انتظامی باید این مشکل را حل کنند.
وی در خصوص کم‌سبوس بودن نان سنگک افزود: با توجه به اینکه نانوایان خود موظف به تهیه آرد نان هستند به بهانه اینکه آرد کم‌سبوس مشتری پسند است از نان کم سبوس در تهیه نان استفاده می‌کنند و بیشتر تخلفاتی که ما رسیدگی می‌کنیم عدم رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و صنفی است.
وی همچنین در خصوص لبنیات فله‌ای گفت: تعزیرات فقط از نظر قیمت بر محصولات لبنی نظارت داشته و مرکز بهداشت موظف به کنترل از نظر کیفیت است.
این در حالی است که مسئولان بهداشت در جلسه‌ا‌ی که در سازمان غذا و دارو برگزار شده بود مطرح کرده بودند که ما فقط به محصولات لبنی که در کارخانجات تولید می‌شود نظارت داریم و در خصوص لبنیات فله‌ای هیچگونه نظارتی نداریم و فقط به مردم توصیه می‌کنیم که از محصولات لبنی پاستوریزه استفاده کنند.
مدیر بازرسی اصناف آذربایجان‌غربی نیز در گفت‌وگو با ایکنا مطرح کرد: هر فروشگاهی که می‌خواهد اجناس خود را به حراج بگذارد باید از اتاق اصناف مجوز دریافت کند. اتاق اصناف نیز از اتحادیه مربوط استعلام می‌گیرد که آیا این واحد می‌تواند این حراجی را برگزار کند یا نمی‌تواند و چنانچه حراجی‌ها غیر واقعی باشد با آنان برخورد جدی کرده و جریمه می‌شوند.
کم‌فروشی در انجام وظایف
کم‌فروشی فقط در مورد کسانی که مشغول به کسب و کار و داد و ستد هستند صدق نمی‌کند و باید گفت که کم فروشی نسبت به هر شغلی صدق می کند: اینکه معلمی در نحوه تدریس خود به دانش آموزان کم‌کاری کند، کارمندی زودتر از تمام شدن وقت اداری کار خود را به پایان برساند، رانندگان تاکسی یا اتوبوسی که بقیه پول را پس نمی‌دهند.
مساله کم‌فروشی شامل هر نوع کم‌کارى و کوتاهى در انجام وظائف را شامل مى شود که خداوند متعال به آن وعده عذاب داده است و در نتیجه از گناهان کبیره محسوب می‌شود .
آیات قرآن در مورد کم‌فروشی
در قرآن مجید که کتاب آسمانی و کلام الهی است به طور صریح و مکرر به کم‌فروشی اشاره شده و به شدت تقبیح گردیده است و بالاتر از آن قرآن کریم کم فروشی را موجب ویران شدن شهر مدین و نابود شدن قوم آن معرفی کرده است، در شش سوره از 114 سوره قرآن کم فروشی مورد مذمت قرار گرفته است.
آیات 1 تا 6 سوره مطففین:
« وَيْلٌ لِلْمُطَفِّفِينَ ﴿۱﴾ الَّذِينَ إِذَا اكْتَالُوا عَلَى النَّاسِ يَسْتَوْفُونَ ﴿۲﴾ وَإِذَا كَالُوهُمْ أَوْ وَزَنُوهُمْ يُخْسِرُونَ ﴿۳﴾ أَلَا يَظُنُّ أُولَئِكَ أَنَّهُمْ مَبْعُوثُونَ ﴿۴﴾ لِيَوْمٍ عَظِيمٍ ﴿۵﴾ يَوْمَ يَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعَالَمِينَ ﴿۶﴾ »
ترجمه آیه: وای به حال کم فروشان آنان که وقتی چیزی را با پیمانه یا وزن از مردم تحویل می گیرند کاملاً حق خود را استیفاء می کنند ولی وقتی چیزی را تحویل مردم می دهند در پیمانه و وزن کمتر می دهند . آیا آنها عقیده ندارند که بعد از مرگ زنده خواهند شدو به روز بزرگ رستاخیز ایمان ندارند . روزی که تمام مردم در پیشگاه خداوند برای تعیین سرنوشت خود می ایستند، دنباله این سوره شریفه درباره کسانی است که ایمان ندارند و عذابی است که در انتظار آنها است.
آیه 35 سوره اسراء:
«وَ أَوْفُوا الْکَيْلَ إِذا کِلْتُمْ وَ زِنُوا بِالْقِسْطاسِ الْمُسْتَقيمِ ذلِکَ خَيْرٌ وَ أَحْسَنُ تَأْويلاً»
ترجمه آیه: جنس را با پیمانه کامل و وزن درست تحویل بدهید. که این کار خوب می باشد و عاقبت بهتری برای شما دربردارد.
آیات 7 تا 9 سوره الرحمن:
« وَالسَّمَاءَ رَفَعَهَا وَوَضَعَ الْمِيزَانَ ﴿۷﴾ أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزَانِ ﴿۸﴾ وَأَقِيمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَلَا تُخْسِرُوا الْمِيزَانَ (9)».
ترجمه آیه: آسمان را خداوند برافراشت و میزان عدل را برقرار کرد . تا در آنچه وزن می کنند تجاوز و تعدی روا ندارید و هرگاه چیزی را وزن می کنید عدالت و صحت ترازو را رعایت کنید و آنچه را وزن می کنید کم ندهید.
آیه 152 سوره انعام:
« وَلَا تَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ وَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ لَا نُكَلِّفُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا وَإِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبَى وَبِعَهْدِ اللَّهِ أَوْفُوا ذَلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ».
ترجمه آیه: و به مال يتيم جز به نحوى [هر چه نيكوتر] نزديك مشويد تا به حد رشد خود برسد و پيمانه و ترازو را به عدالت تمام بپيماييد هيچ كس را جز به قدر توانش تكليف نمى كنيم و چون [به داورى يا شهادت] سخن گوييد دادگرى كنيد هر چند [در باره] خويشاوند [شما] باشد و به پيمان خدا وفا كنيد اينهاست كه [خدا] شما را به آن سفارش كرده است باشد كه پند گيريد.
آیه 85 سوره اعراف:
« وَإِلَى مَدْيَنَ أَخَاهُمْ شُعَيْبًا قَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ مَا لَكُمْ مِنْ إِلَهٍ غَيْرُهُ قَدْ جَاءَتْكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ فَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيزَانَ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَلَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ ».
ترجمه آیه: و به سوى [مردم] مدين برادرشان شعيب را [فرستاديم] گفت اى قوم من خدا را بپرستيد كه براى شما هيچ معبودى جز او نيست در حقيقت شما را از جانب پروردگارتان برهانى روشن آمده است پس پيمانه و ترازو را تمام نهيد و اموال مردم را كم مدهيد و در زمين پس از اصلاح آن فساد مكنيد اين [رهنمودها] اگر مؤمنيد براى شما بهتر است.
آیه 85 سوره هود:
« وَيَا قَوْمِ أَوْفُوا الْمِكْيَالَ وَالْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ ».
ترجمه آیه: و اى قوم من پيمانه و ترازو را به داد تمام دهيد و حقوق مردم را كم مدهيد و در زمين به فساد سر برمداريد.
کم فروشی و گران فروشی در احادیث
گران فروشی یکی از آفت های کسب روزی حلال است که بسیاری از اهل بازار ممکن است دانسته یا ندانسته به آن مبتلا شوند. درآمد حاصل از گران فروشی حرام است و باید به صاحبان حق برگردانده شود و فروشنده ای که گران فروشی کرده، شرعا مالک آن اموال نیست،زیرا درآمد حاصل از گران فروشی، حرام است و از حق الناس به شمار می رود که باید به صاحب اصلی آن برگردانده شود.
در حدیثی از امام صادق (ع) داریم که می فرمایند: «مغبون ساختن مؤمن، حرام است و مغبون ساختن کسی که در قیمت کالا (و سالم بودن جنس) به فروشنده اعتماد کرده، حرام است.»(الکافى ، ج 6، ص 153)
از پیامبر گرامی اسلام(ص) درباره ی پیامد های این گناه کبیره روایت شده است:
«هنگامی که در میان گروهی کم فروشی رایج شود، خداوند، کشاورزی آنان را از میان می برد و آنان را گرفتار خشک سالی می سازد». (ترجمه ثواب الاعمال، شیخ صدوق، ترجمه محمد علی مجاهدی، ص639)
در حدیث دیگری ایشان فرمودند: «پنج خصلت بد است كه با پنج مصیبت و بلا همراه است هیچ گروهی نیستند كه پیمان شكنی كنند مگر خدا دشمن را برایشان مسلط می‌فرماید و هیچ گروهی نیستند كه به غیر حكم خدا حكم كنند مگر تهیدستی در میانشان آشكار شود و هیچ گروهی نباشند كه در میانشان فاحشه (نابایست) پیدا شود مگر مرگ در آنها پیدا شود و هیچ فرقه‌ای نباشند كه كم سنجیدن و كم پیمودن را پیشه كنند مگر از نباتات و قوت ها محروم گردند و به قحط و غلا مؤاخذه شوند و هیچ گروهی نباشند كه زكات را به مستحقان نرسانند مگر باران از ایشان باز گرفته می‌شود». ( تفسیر منهج الصادقین به نقل از از آيت الله شهيد دستغيب ـ گناهان كبيره، ج1،ص374).
«و كسی كه با مسلمانی در خرید و فروش غش كند از ما نیست و روز قیامت با طایفه یهود محشور می‌شود زیرا كسیكه با مردم غش می‌كند مسلمان نیست و سه مرتبه فرمود كسی كه با ما غش كند از ما نیست و كسی كه با برادر مسلمانش غش كند خداوند بركت را از روزیش برمی‌دارد و معیشت و زندگیش را خراب فرموده و بخودش واگذارش می‌فرماید». ( عقاب الاعمال به نقل از آيت الله شهيد دستغيب ـ گناهان كبيره، ج1،ص374).
امام علی (ع) به تاجران می فرمودند:«اى گروه تجار! اول فقه بیاموزید، و سپس تجارت كنید. تاجر فاجر است و فاجر در دوزخ است مگر آنها كه به مقدار حق خویش از مردم بگیرند و حق مردم را بپردازند.» (الكافى جلد 5 باب آداب التجارة حدیث 1).
سخن آخر ...
با توجه به آیات و روایات بالا در می‌یابیم که مهمترین عامل در افزایش عدالت اجتماعی از جمله عدالت در خرید و فروش افزایش دین و ایمان است و اعتقاد به خداوند مهمترین عامل در جلوگیری از کم‌فروشی است.
شاید آنچه که موجب افزایش کم‌فروشی در این شهر شده است کمرنگ شدن دین در زندگی مردم باشد و برای اینکه عدالت اجتماعی در جامعه برقرار باشد لازم است انسان فطرت بیدار داشته باشد و همیشه خداوند متعال را ناظر و شاهد بر اعمال خویش ببیند.
اعظم اسدپور
اما امروزه برخی از افراد اعم از فروشندگان و بازاریان با سوء استفاده از موقعیت بازار و نحوه قیمت‌گذاری و تقاضای مردم سعی در کم‌فروشی و گرانفروشی دارند تا بخشی از ضرر و زیان خود را جبران کنند.
نمونه این اتفاق در مورد برخی فروشندگان اعم از میوه‌فروشان سیار، لبنیات فله‌ای، نان، غذاهای آماده، حراج‌های فصلی پوشاک در شهر ارومیه است که در ذیل به این موارد می‌پردازیم.
میوه‌فروشان سیار
میوه فروشی سیار یکی از مواردی است که در سطح شهر به وفور مشاهده می‌شود و مردم بسیاری اقدام به خرید میوه از آنان می‌کنند و به همین دلیل این افراد نیز جهت جذب مشتری و فروش زیاد اقدام به نصب تابلوهای نسبتا بزرگ که قیمت و نام محصول بر روی آن است، می‌کنند.
اما در برخی از موارد مشاهده می‌شود که قیمت که روی تابلوها ذکر شده است با قیمت اصلی محصول متفاوت بوده و فقط جهت جذب مشتری قیمت پایین‌تر بر روی تابلوها ذکر شده است و یا قیمت اصلی با قلم بسیار کوچک که به‌سختی قابل مشاهده است، در گوشه‌ای از تابلو نوشته شده است.
همچنین برخی از میوه‌فروشان با دستکاری ترازوهای دیجیتالی خود اقدام به توزین کمتر از وزن واقعی می‌کنند و یا به دلیل اینکه این میوه‌ها در زمستان بر روی وانت و در هوای سرد نگهداری می‌شوند سرمازده شده و میوه‌فروشان با بردن سود خود این محصول بی‌کیفیت را به مردم می‌فروشند.
لبنیات فله‌ای:
اقبال مردم به محصولات لبنی فله‌ای که بیشتر شد، تعداد مغازه ها هم افزایش یافت و در نتیجه تولید محصولات دیگر لبنی از شیر، آن هم شیر فله، بیشتر شد.
تقلبات بارزی که توسط افراد سودجو بر روی شیر انجام می‌شود در مواردی مانند افزودن آب به شیر به منظور بالا بردن وزن و حجم شیر و همچنین گرفتن چربی از شیر برای تهیه خامه، روغن و کره است.
همچنین در برخی مواقع مشاهده می‌شود شیرهایی را که طعم و مزه آنها تغییر کرده است مغازه‌داران آن را به ماست یا دوغ تبدیل کرده و به فروش می‌رسانند.
نان
نان به عنوان یکی از اساسی‌ترین کالاهای مورد نیاز خانواده ها به شمار می رود که به صورت روزانه مورد مصرف قرار گرفته و در اغلب خانواده‌ها به عنوان قوت روزانه است.
اکنون در تعداد زیادی از نانوایی‌ها آنگونه که باید و شاید شاهد کیفیت بالای نان نیستیم و یا در برخی از نانوایی‌ها از نظر وزن و حجم نان کم‌فروشی صورت می‌گیرد.
می‌دانیم نان‌هایی که با آردهای کامل و سبوس‌دار تهیه می‌شوند، نسبت به نان های تهیه شده با آرد سفید به مراتب ارزش غذایی بالاتری دارند.
به عنوان نمونه نان‌های سنگک به دلیل اینکه از آردهای با سبوس گیری بسیار پایین تهیه می‌شوند از مغذی‌ترین نان‌ها هستند اما مدتی است برخی نانواها برای پخت نان سنگک از آرد «تافتون یا لواش» استفاده می‌کنند و همین باعث شده نان های سنگک امروزی طعم، مزه و کیفیت گذشته را نداشته باشد.
غذای آماده
وقت کم، مشغله زیاد و بیشتر از همه مدیریت نکردن زمان دلایلی شده‌اند که استقبال مردم از خرید و مصرف محصولات غذایی آماده و نیمه آماده بیشتر شود و به همین دلیل تعداد مغازه‌داران و رستوران‌ها روز به روز بیشتر شده و برای اینکه برخی از مغازه‌ها سود بیشتری را کسب کنند با ارائه قیمت پایین و استفاده از محصول بی‌کیفیت تلاش در جذب مشتری بیشتری دارند.
به عنوان نمونه برخی از مغازه‌داران مرغ‌های فاسد و غیر قابل مصرف را با قیمت‌های بسیار پایین خریداری می‌کنند و با استفاده از ترفندهایی سعی در از بین بردن مزه و طعم ناخوشایند آن برمی‌آیند و آنها را به عنوان مرغ بریان به فروش می‌رسانند.
حراج‌های فصلی
اما برخی از مغازه‌داران از این فرصت سوء استفاده کرده و با قیمت غیر واقعی اقدام به گرانفروشی می‌کنند.
معاون اجرایی تعزیرات آذربایجان‌غربی در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به اینکه چنانچه گزارشی از سوی بازرسان اتاق اصناف به ما برسد ما مسئله را پیگیری می‌کنیم، اظهار کرد: میوه‌فروشان سیار بدلیل اینکه مکان ثابتی ندارند، نحوه رسیدگی به تخلفات آنان مشکل بوده و شهرداری با همکاری نیروی انتظامی باید این مشکل را حل کنند.
وی در خصوص کم‌سبوس بودن نان سنگک افزود: با توجه به اینکه نانوایان خود موظف به تهیه آرد نان هستند به بهانه اینکه آرد کم‌سبوس مشتری پسند است از نان کم سبوس در تهیه نان استفاده می‌کنند و بیشتر تخلفاتی که ما رسیدگی می‌کنیم عدم رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و صنفی است.
وی همچنین در خصوص لبنیات فله‌ای گفت: تعزیرات فقط از نظر قیمت بر محصولات لبنی نظارت داشته و مرکز بهداشت موظف به کنترل از نظر کیفیت است.
این در حالی است که مسئولان بهداشت در جلسه‌ا‌ی که در سازمان غذا و دارو برگزار شده بود مطرح کرده بودند که ما فقط به محصولات لبنی که در کارخانجات تولید می‌شود نظارت داریم و در خصوص لبنیات فله‌ای هیچگونه نظارتی نداریم و فقط به مردم توصیه می‌کنیم که از محصولات لبنی پاستوریزه استفاده کنند.
مدیر بازرسی اصناف آذربایجان‌غربی نیز در گفت‌وگو با ایکنا مطرح کرد: هر فروشگاهی که می‌خواهد اجناس خود را به حراج بگذارد باید از اتاق اصناف مجوز دریافت کند. اتاق اصناف نیز از اتحادیه مربوط استعلام می‌گیرد که آیا این واحد می‌تواند این حراجی را برگزار کند یا نمی‌تواند و چنانچه حراجی‌ها غیر واقعی باشد با آنان برخورد جدی کرده و جریمه می‌شوند.
کم‌فروشی در انجام وظایف
کم‌فروشی فقط در مورد کسانی که مشغول به کسب و کار و داد و ستد هستند صدق نمی‌کند و باید گفت که کم فروشی نسبت به هر شغلی صدق می کند: اینکه معلمی در نحوه تدریس خود به دانش آموزان کم‌کاری کند، کارمندی زودتر از تمام شدن وقت اداری کار خود را به پایان برساند، رانندگان تاکسی یا اتوبوسی که بقیه پول را پس نمی‌دهند.
مساله کم‌فروشی شامل هر نوع کم‌کارى و کوتاهى در انجام وظائف را شامل مى شود که خداوند متعال به آن وعده عذاب داده است و در نتیجه از گناهان کبیره محسوب می‌شود .
آیات قرآن در مورد کم‌فروشی
در قرآن مجید که کتاب آسمانی و کلام الهی است به طور صریح و مکرر به کم‌فروشی اشاره شده و به شدت تقبیح گردیده است و بالاتر از آن قرآن کریم کم فروشی را موجب ویران شدن شهر مدین و نابود شدن قوم آن معرفی کرده است، در شش سوره از 114 سوره قرآن کم فروشی مورد مذمت قرار گرفته است.
آیات 1 تا 6 سوره مطففین:
« وَيْلٌ لِلْمُطَفِّفِينَ ﴿۱﴾ الَّذِينَ إِذَا اكْتَالُوا عَلَى النَّاسِ يَسْتَوْفُونَ ﴿۲﴾ وَإِذَا كَالُوهُمْ أَوْ وَزَنُوهُمْ يُخْسِرُونَ ﴿۳﴾ أَلَا يَظُنُّ أُولَئِكَ أَنَّهُمْ مَبْعُوثُونَ ﴿۴﴾ لِيَوْمٍ عَظِيمٍ ﴿۵﴾ يَوْمَ يَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعَالَمِينَ ﴿۶﴾ »
ترجمه آیه: وای به حال کم فروشان آنان که وقتی چیزی را با پیمانه یا وزن از مردم تحویل می گیرند کاملاً حق خود را استیفاء می کنند ولی وقتی چیزی را تحویل مردم می دهند در پیمانه و وزن کمتر می دهند . آیا آنها عقیده ندارند که بعد از مرگ زنده خواهند شدو به روز بزرگ رستاخیز ایمان ندارند . روزی که تمام مردم در پیشگاه خداوند برای تعیین سرنوشت خود می ایستند، دنباله این سوره شریفه درباره کسانی است که ایمان ندارند و عذابی است که در انتظار آنها است.
آیه 35 سوره اسراء:
«وَ أَوْفُوا الْکَيْلَ إِذا کِلْتُمْ وَ زِنُوا بِالْقِسْطاسِ الْمُسْتَقيمِ ذلِکَ خَيْرٌ وَ أَحْسَنُ تَأْويلاً»
ترجمه آیه: جنس را با پیمانه کامل و وزن درست تحویل بدهید. که این کار خوب می باشد و عاقبت بهتری برای شما دربردارد.
آیات 7 تا 9 سوره الرحمن:
« وَالسَّمَاءَ رَفَعَهَا وَوَضَعَ الْمِيزَانَ ﴿۷﴾ أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزَانِ ﴿۸﴾ وَأَقِيمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَلَا تُخْسِرُوا الْمِيزَانَ (9)».
ترجمه آیه: آسمان را خداوند برافراشت و میزان عدل را برقرار کرد . تا در آنچه وزن می کنند تجاوز و تعدی روا ندارید و هرگاه چیزی را وزن می کنید عدالت و صحت ترازو را رعایت کنید و آنچه را وزن می کنید کم ندهید.
آیه 152 سوره انعام:
« وَلَا تَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ وَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ لَا نُكَلِّفُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا وَإِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبَى وَبِعَهْدِ اللَّهِ أَوْفُوا ذَلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ».
ترجمه آیه: و به مال يتيم جز به نحوى [هر چه نيكوتر] نزديك مشويد تا به حد رشد خود برسد و پيمانه و ترازو را به عدالت تمام بپيماييد هيچ كس را جز به قدر توانش تكليف نمى كنيم و چون [به داورى يا شهادت] سخن گوييد دادگرى كنيد هر چند [در باره] خويشاوند [شما] باشد و به پيمان خدا وفا كنيد اينهاست كه [خدا] شما را به آن سفارش كرده است باشد كه پند گيريد.
آیه 85 سوره اعراف:
« وَإِلَى مَدْيَنَ أَخَاهُمْ شُعَيْبًا قَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ مَا لَكُمْ مِنْ إِلَهٍ غَيْرُهُ قَدْ جَاءَتْكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ فَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيزَانَ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَلَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ ».
ترجمه آیه: و به سوى [مردم] مدين برادرشان شعيب را [فرستاديم] گفت اى قوم من خدا را بپرستيد كه براى شما هيچ معبودى جز او نيست در حقيقت شما را از جانب پروردگارتان برهانى روشن آمده است پس پيمانه و ترازو را تمام نهيد و اموال مردم را كم مدهيد و در زمين پس از اصلاح آن فساد مكنيد اين [رهنمودها] اگر مؤمنيد براى شما بهتر است.
آیه 85 سوره هود:
« وَيَا قَوْمِ أَوْفُوا الْمِكْيَالَ وَالْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ ».
ترجمه آیه: و اى قوم من پيمانه و ترازو را به داد تمام دهيد و حقوق مردم را كم مدهيد و در زمين به فساد سر برمداريد.
کم فروشی و گران فروشی در احادیث
گران فروشی یکی از آفت های کسب روزی حلال است که بسیاری از اهل بازار ممکن است دانسته یا ندانسته به آن مبتلا شوند. درآمد حاصل از گران فروشی حرام است و باید به صاحبان حق برگردانده شود و فروشنده ای که گران فروشی کرده، شرعا مالک آن اموال نیست،زیرا درآمد حاصل از گران فروشی، حرام است و از حق الناس به شمار می رود که باید به صاحب اصلی آن برگردانده شود.
در حدیثی از امام صادق (ع) داریم که می فرمایند: «مغبون ساختن مؤمن، حرام است و مغبون ساختن کسی که در قیمت کالا (و سالم بودن جنس) به فروشنده اعتماد کرده، حرام است.»(الکافى ، ج 6، ص 153)
از پیامبر گرامی اسلام(ص) درباره ی پیامد های این گناه کبیره روایت شده است:
«هنگامی که در میان گروهی کم فروشی رایج شود، خداوند، کشاورزی آنان را از میان می برد و آنان را گرفتار خشک سالی می سازد». (ترجمه ثواب الاعمال، شیخ صدوق، ترجمه محمد علی مجاهدی، ص639)
در حدیث دیگری ایشان فرمودند: «پنج خصلت بد است كه با پنج مصیبت و بلا همراه است هیچ گروهی نیستند كه پیمان شكنی كنند مگر خدا دشمن را برایشان مسلط می‌فرماید و هیچ گروهی نیستند كه به غیر حكم خدا حكم كنند مگر تهیدستی در میانشان آشكار شود و هیچ گروهی نباشند كه در میانشان فاحشه (نابایست) پیدا شود مگر مرگ در آنها پیدا شود و هیچ فرقه‌ای نباشند كه كم سنجیدن و كم پیمودن را پیشه كنند مگر از نباتات و قوت ها محروم گردند و به قحط و غلا مؤاخذه شوند و هیچ گروهی نباشند كه زكات را به مستحقان نرسانند مگر باران از ایشان باز گرفته می‌شود». ( تفسیر منهج الصادقین به نقل از از آيت الله شهيد دستغيب ـ گناهان كبيره، ج1،ص374).
«و كسی كه با مسلمانی در خرید و فروش غش كند از ما نیست و روز قیامت با طایفه یهود محشور می‌شود زیرا كسیكه با مردم غش می‌كند مسلمان نیست و سه مرتبه فرمود كسی كه با ما غش كند از ما نیست و كسی كه با برادر مسلمانش غش كند خداوند بركت را از روزیش برمی‌دارد و معیشت و زندگیش را خراب فرموده و بخودش واگذارش می‌فرماید». ( عقاب الاعمال به نقل از آيت الله شهيد دستغيب ـ گناهان كبيره، ج1،ص374).
امام علی (ع) به تاجران می فرمودند:«اى گروه تجار! اول فقه بیاموزید، و سپس تجارت كنید. تاجر فاجر است و فاجر در دوزخ است مگر آنها كه به مقدار حق خویش از مردم بگیرند و حق مردم را بپردازند.» (الكافى جلد 5 باب آداب التجارة حدیث 1).
سخن آخر ...
با توجه به آیات و روایات بالا در می‌یابیم که مهمترین عامل در افزایش عدالت اجتماعی از جمله عدالت در خرید و فروش افزایش دین و ایمان است و اعتقاد به خداوند مهمترین عامل در جلوگیری از کم‌فروشی است.
شاید آنچه که موجب افزایش کم‌فروشی در این شهر شده است کمرنگ شدن دین در زندگی مردم باشد و برای اینکه عدالت اجتماعی در جامعه برقرار باشد لازم است انسان فطرت بیدار داشته باشد و همیشه خداوند متعال را ناظر و شاهد بر اعمال خویش ببیند.
اعظم اسدپور
