به‌مناسبت روز جهانی تئاتر؛
شکل‌گیری روابط انسانی و الهی؛ از نتایج نمایش‌درمانی
گروه فرهنگی: آنچه باعث‌شده هنردرمانی تا این اندازه مورد توجه قرار بگیرد، ویژگی خود هنر است، هنر تجلی روح الهی انسان است و هر هنرمند تجلی قدرت زیبایی‌آفرین خداوند؛ همین است که دکتر علی شریعتی می‌فرماید: «هنرها مذهبی‌ترین و عرفانی‌ترین موجودات عالم‌اند ...».
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، تلاش در راستای برخورداری از اندیشه، احساس و رفتار انسانی در جهت زندگی بهتر برای خود و دیگران، همواره مورد توجه انسان‌های موفق و اندیشمندان حوزه روان‌شناسی بوده است. لازمه بهره‌مندی از نگرش و رفتار انسانی در زندگی، شناخت خود به عنوان یک انسان است، انسانی که روح خدایی در او دمیده شده و ویژگی‌های خدایی در او قابلیت تجلی و شکوفایی دارد.
یکی از ابزارهایی که در راستای شناخت خود و در نتیجه، زندگی بهتر از دهه 1950 در کشورهای توسعه‌یافته مورد توجه و استفاده قرارگرفته، هنردرمانی است، هنردرمانی در همه انواعش بهترین راه ابراز خود واقعی، برون‌ریزی احساسات، عواطف و افکار فروخورده شده و همچنین بهترین راه برای دریافت نگاه واقع‌بینانه به زندگی است.
آنچه باعث‌شده هنر درمانی تا این اندازه مورد توجه قرار بگیرد، ویژگی خود هنر است، هنر تجلی روح الهی انسان است و هر هنرمند تجلی قدرت زیبایی‌آفرین خداوند، همین است که دکتر علی شریعتی می‌فرماید: «هنرها مذهبی‌ترین و عرفانی‌ترین موجودات عالم‌اند ...» (انسان، خداگونه‌ای در تبعید)
یکی از این انواع هنر، نمایش‌درمانی است که هرچند در کشور ما مورد بی‌توجهی و غفلت قرار گرفته، در کشورهای دیگر دارای رشته تخصصی است و برای درمان بیماری‌های روح و روان مورد استفاده قرار میگیرد، در کشور ما نیز تعداد محدودی به فعالیت در این حوزه پرداخته‌اند که از جمله آنها میتوان به «مؤسسه خیریه توانمندسازی بچه‌های باران، گروه تئاتر معلولان جسمی_حرکتی مشهد»، اولین گروه تئاتر درمانی در کشور اشاره کرد.
«مؤسسه خیریه توانمندسازی بچه‌های باران»، برای اولین بار در ایران، مجموعه بزرگ فرهنگی، هنری، آموزشی و درمانی ویژه معلولان جسمی حرکتی را تأسیس و فعالیت خود را از سال 1386 با سبک تئاتر درمانی آغاز کرده و طی 9 سال تلاش در حوزه درمانی و فرهنگی از انسان‌هایی که به دلیل معلولیت جسمی و حرکتی گوشه‌گیر بودند، انسان‌های فعال، مؤلد و خلاق ساخته است، از جمله این موفقیت‌ها میتوان به یکی از معلولان فلج مغزی یعنی بالاترین درجه بیماری اشاره کرد که در ابتدای مراجعه به گروه حتی قادر به حرکت نبوده اما امروز در دانشگاه پذیرفته شده و مسیر رفت و برگشت را به همت خود طی میکند.
برگزاری دوره‌های آموزشی_تخصصی هنر در رشته‌های مختلف از جمله، داستان‌نویسی، قصه‌های کوتاه، نمایشنامه، فیلنامه‌نویسی، بازیگری، کارگردانی و ... با حضور اساتید و بازیگران برجسته سینما و تلویزیون، آشتی مردم با معلولان و حضور فعال این عزیزان در جامعه، برگزاری مستمر همایش‌های تئاتر درمانی در کشور، برگزاری نمایشگاه‌های مختلف و کارآفرینی برای معلولان و ... از جمله اهدافی است که مؤسسه «بچه‌های باران» دنبال میکند.
460 اجرای موفق در 25 شهر کشور، برگزاری اولین همایش تئاتر درمانی کشور، چاپ و رونمایی از کتاب «چهل نمایشنامه برای کودکان و نوجوانان» نوشته داوود کیانیان، برگزاری نمایشگاه خط و نقاشی به نفع بچه‌های باران، کسب مقام نخست، دوم و سوم بازیگری زن و مرد، مقام نخست کارگردانی، طراحی نور و صحنه در جشنواره معلولان کویر یزد در سال 1393 و کسب 16 رتبه برتر در چهارمین جشنواره بین‌المللی تئاتر معلولان امیدآفرین اصفهان در میان 35 شهر کشور و شش کشور خارجی نیز برخی از موفقیت‌ها و فعالیت‌های انجام‌گرفته در «مؤسسه خیریه توانمندسازی بچه‌های باران» است.
در همین راستا، پای صحبت‌های حمید کیانیان، مدیرعامل این مؤسسه نشستیم تا برای‌مان از هنردرمانی، نمایش‌درمانی و نقش آن درشناخت خود و پرورش اخلاق و معنویت اسلامی بگوید، آنچه در ادامه می‌خوانید حاصل این گفت‌وگو است.
حمید کیانیان، مدیرعامل مؤسسه خیریه توانمندسازی «بچه‌های باران» و کارگردان و نویسنده تئاتر در گفت‌وگو با ایکنا، در تعریف نمایش درمانی، بیان کرد: نمایش درمانی یک درمان کمکی است که بدون دارو انجام میشود و به انسان‌ها کمک میکند که خودشان را بشناسند.
کیانیان برون‌ریزی را از بزرگترین امتیازات نمایش‌درمانی عنوان کرد و ادامه داد: تمام مشکلات ما به دلیل فرهنگ یا تربیت نادرست از کودکی به وجود میآید و خیلی‌های آن تا بزرگسالی درون ما می‌‌ماند، نمایش‌درمانی زمینه این را فراهم میکند تا رفتارهای واقعی ما که سرکوب و فرو خورده شده است، بروز پیدا کند.
پدران و مادرانی که فطرت فرزندشان را خدشه‌دار میکنند
وی با ارائه مثالی درباره تربیت نادرست و نقش آن در زندگی آینده کودکان، افزود: همه ما فرزندانمان را به پارک می‌بریم و یک کیک هم برایش می‌خریم، او با کودک هم‌سن خودش در پارک آشنا و دوست میشود و کیکش را با او تقسیم میکند، این انسان‌دوستی، فطرت خدایی بچه‌ها است اما پدر و مادر بعد از این اتفاق می‌خواهند او را تربیت کنند، این کار او را تشویق میکنند و میگویند چه کار سخاوتمندانه‌ای انجام دادی و به این ترتیب فطرتش را از او می‌‌گیرند و به جای آن، برای کار او یک معنا تعریف میکنند.
این کارشناس حوزه نمایش‌درمانی، اضافه کرد: پدر و مادر با این نوع تربیت باعث میشوند تا کودک وقتی بار دیگر خواست آن کار را انجام دهد، بگوید من چه آدم سخاوتمندی هستم و یا وقتی کسی به او صدمه‌ای میزند و بچه اقدام متقابلی انجام میدهد، پدر و مادر میگویند چقدر قدرتمندی، آفرین و برای کارهای او معنی تعریف میکنند؛ معنی‌هایی که اشتباه است چون با واقعیت مطابقت ندارد و تنها ساخته ذهن ما است؛ ما با همین معناها بزرگ میشویم.
مدیرعامل مؤسسه خیریه توانمندسازی «بچه‌های باران» نگاه به قضاوت و بازخورد دریافتی از دیگران را یکی دیگر از مشکلات رفتاری دانست و در این باره، اظهار کرد: اینکه به قضاوت و نگاه دیگران توجه داریم باعث میشود خود را نادیده بگیریم و کاری را انجام دهیم که دیگران دوست دارند و تأیید میکنند.
نگاه به قضاوت دیگران؛ مانع خود بودن انسان
وی با بیان این مطلب که «تعریف معنی‌های مختلف» برای رفتارها و «قضاوت» از بزرگترین مشکلاتی هستند که اجازه نمی‌دهند انسان‌ها خود واقعی‌شان باشند و خودشان زندگی کنند، افزود: این دو مشکل، امکان رفتار آزادانه را از انسان سلب میکنند، البته این آزادی در چارچوب رعایت قوانین فردی و اجتماعی و تا جایی است که باعث نقض حریم و حقوق فرد دیگر یا جامعه نشود.
این کارشناس حوزه نمایش‌درمانی با اشاره به اینکه این نوع درمان بر حل مشکل تعریف معنی برای رفتارها و قضاوت دیگران تاکید دارد، اضافه کرد: به این صورت که برای فردی که روی صحنه نمایش است زندگی بدون بازخورد و قضاوت را به وجود می‌‌آورد و همین موجب میشود که فرد آزادانه عمل کند، به طور مثال در صورت حسادت، دیگران از فرد حسود بدشان میآید و باعث ناراحتی خودش هم میشود اما این بازخوردها روی صحنه نمایش وجود ندارد و اجازه میدهد فرد آزادانه عمل کند.
کیانیان درباره اهمیت زندگی و رفتار آزادانه به عنوان خود واقعی هر انسان، عنوان کرد: با فراهم شدن امکان زندگی آزادانه، فرد، لذت خود بودن در زندگی را احساس میکند چون رفتار او بازخوردی ندارد و این خود واقعی او است که زندگی میکند؛ همچنین، آن معانی ساخته ذهن ما که با آنها زندگی می‌‌کردیم نیز، روی صحنه نمایش درمانی دیگر وجود ندارند.
کینه 17 سالهای که بعد از نمایش‌درمانی از بین رفت
این کارگردان و نویسنده تئاتر به یکی از تجربه‌های تئاتردرمانی خود اشاره و بیان کرد: دختری بود که در کلاس‌های نمایش‌درمانی من شرکت می‌‌کرد و به دلیل افتادن از روی میز در دوره دبستان، 90 درصد بینایی‌اش را از دست داده بود و می‌‌گفت من چهار نفر را حتی اگر خدا هم بیاید روی زمین، تا آخر زندگی‌ام نمی‌بخشم، چراکه باورش این بود اگر آن چهار نفر کمکش می‌‌کردند، آن اتفاق برایش نمی‌افتاد و این کینه 17 سال در دلش مانده بود، من صحنه را برایش بازسازی کردم.
وی ادامه داد: وقتی صحنه بازسازی شد، او بالای میز رفت و افتاد اما چهار نفر نتوانستند او را بگیرند، این صحنه را برای او پنج مرتبه تکرار کردم و او به جای چهار نفر قرار گرفت اما نتوانست از پشت میز بیرون بیاید و شخصی که در حال افتادن بود را بگیرد؛ وقتی نتیجه را از او پرسیدم گفت آن چهار نفر نمی‌توانستند من را بگیرند و من به او گفتم که درست است و آن برداشت بدی که نسبت به آن چهار نفر داشت، فقط زاییده ذهنش بوده است؛ بعد، از آنها طلب حلالیت و بخشش کرد و از خدا برای کینه‌داشتن از آن افراد عذرخواهی کرد.
کیانیان با اشاره به تأثیر نمایش‌درمانی در مثال پیشین، افزود: یک روانشناس برای حل این مسئله باید ساعت‌ها توضیح می‌‌داد اما باز هم نمی‌توانست این بازدهی و این درمان را نتیجه بگیرد اما این اتفاق در نمایش‌درمانی افتاد چون فرد، صحنه را بدون معناهای ذهن‌ساخته و بازخورد، بازی کرد و خود را به جای دیگران قرار داد.
این کارگردان و نویسنده تئاتر با بیان این مطلب که نمایش درمانی کمک میکند ما خود اصلی‌مان را بدون معناهای ساخته ذهن و معناهایی که جامعه و فرهنگ به ما داده است پیدا کنیم، اضافه کرد: میتوان در این مورد به بچه‌ها اشاره کرد، به عنوان مثال، اگر بچه‌ای گرسنه باشد و در مهمانی غذا بخواهد، میگویند این خوب نیست که بچه خودش غذا بردارد، باید منتظر بشیند تا برایش غذا بکشند در این حال بچه گریه میکند، داد میزند و می‌‌گوید غذا میخواهم، دلیل این رفتار او آن است که آن معنی‌ها و بازخوردها هنوز برایش مهم نیست و به همین دلیل است که بچه‌ها پاک هستند.
کیانیان برون‌ریزی را از بزرگترین امتیازات نمایش‌درمانی عنوان کرد و ادامه داد: تمام مشکلات ما به دلیل فرهنگ یا تربیت نادرست از کودکی به وجود میآید و خیلی‌های آن تا بزرگسالی درون ما می‌‌ماند، نمایش‌درمانی زمینه این را فراهم میکند تا رفتارهای واقعی ما که سرکوب و فرو خورده شده است، بروز پیدا کند.
پدران و مادرانی که فطرت فرزندشان را خدشه‌دار میکنند
وی با ارائه مثالی درباره تربیت نادرست و نقش آن در زندگی آینده کودکان، افزود: همه ما فرزندانمان را به پارک می‌بریم و یک کیک هم برایش می‌خریم، او با کودک هم‌سن خودش در پارک آشنا و دوست میشود و کیکش را با او تقسیم میکند، این انسان‌دوستی، فطرت خدایی بچه‌ها است اما پدر و مادر بعد از این اتفاق می‌خواهند او را تربیت کنند، این کار او را تشویق میکنند و میگویند چه کار سخاوتمندانه‌ای انجام دادی و به این ترتیب فطرتش را از او می‌‌گیرند و به جای آن، برای کار او یک معنا تعریف میکنند.
این کارشناس حوزه نمایش‌درمانی، اضافه کرد: پدر و مادر با این نوع تربیت باعث میشوند تا کودک وقتی بار دیگر خواست آن کار را انجام دهد، بگوید من چه آدم سخاوتمندی هستم و یا وقتی کسی به او صدمه‌ای میزند و بچه اقدام متقابلی انجام میدهد، پدر و مادر میگویند چقدر قدرتمندی، آفرین و برای کارهای او معنی تعریف میکنند؛ معنی‌هایی که اشتباه است چون با واقعیت مطابقت ندارد و تنها ساخته ذهن ما است؛ ما با همین معناها بزرگ میشویم.
مدیرعامل مؤسسه خیریه توانمندسازی «بچه‌های باران» نگاه به قضاوت و بازخورد دریافتی از دیگران را یکی دیگر از مشکلات رفتاری دانست و در این باره، اظهار کرد: اینکه به قضاوت و نگاه دیگران توجه داریم باعث میشود خود را نادیده بگیریم و کاری را انجام دهیم که دیگران دوست دارند و تأیید میکنند.
نگاه به قضاوت دیگران؛ مانع خود بودن انسان
وی با بیان این مطلب که «تعریف معنی‌های مختلف» برای رفتارها و «قضاوت» از بزرگترین مشکلاتی هستند که اجازه نمی‌دهند انسان‌ها خود واقعی‌شان باشند و خودشان زندگی کنند، افزود: این دو مشکل، امکان رفتار آزادانه را از انسان سلب میکنند، البته این آزادی در چارچوب رعایت قوانین فردی و اجتماعی و تا جایی است که باعث نقض حریم و حقوق فرد دیگر یا جامعه نشود.
این کارشناس حوزه نمایش‌درمانی با اشاره به اینکه این نوع درمان بر حل مشکل تعریف معنی برای رفتارها و قضاوت دیگران تاکید دارد، اضافه کرد: به این صورت که برای فردی که روی صحنه نمایش است زندگی بدون بازخورد و قضاوت را به وجود می‌‌آورد و همین موجب میشود که فرد آزادانه عمل کند، به طور مثال در صورت حسادت، دیگران از فرد حسود بدشان میآید و باعث ناراحتی خودش هم میشود اما این بازخوردها روی صحنه نمایش وجود ندارد و اجازه میدهد فرد آزادانه عمل کند.
کیانیان درباره اهمیت زندگی و رفتار آزادانه به عنوان خود واقعی هر انسان، عنوان کرد: با فراهم شدن امکان زندگی آزادانه، فرد، لذت خود بودن در زندگی را احساس میکند چون رفتار او بازخوردی ندارد و این خود واقعی او است که زندگی میکند؛ همچنین، آن معانی ساخته ذهن ما که با آنها زندگی می‌‌کردیم نیز، روی صحنه نمایش درمانی دیگر وجود ندارند.
کینه 17 سالهای که بعد از نمایش‌درمانی از بین رفت
این کارگردان و نویسنده تئاتر به یکی از تجربه‌های تئاتردرمانی خود اشاره و بیان کرد: دختری بود که در کلاس‌های نمایش‌درمانی من شرکت می‌‌کرد و به دلیل افتادن از روی میز در دوره دبستان، 90 درصد بینایی‌اش را از دست داده بود و می‌‌گفت من چهار نفر را حتی اگر خدا هم بیاید روی زمین، تا آخر زندگی‌ام نمی‌بخشم، چراکه باورش این بود اگر آن چهار نفر کمکش می‌‌کردند، آن اتفاق برایش نمی‌افتاد و این کینه 17 سال در دلش مانده بود، من صحنه را برایش بازسازی کردم.
وی ادامه داد: وقتی صحنه بازسازی شد، او بالای میز رفت و افتاد اما چهار نفر نتوانستند او را بگیرند، این صحنه را برای او پنج مرتبه تکرار کردم و او به جای چهار نفر قرار گرفت اما نتوانست از پشت میز بیرون بیاید و شخصی که در حال افتادن بود را بگیرد؛ وقتی نتیجه را از او پرسیدم گفت آن چهار نفر نمی‌توانستند من را بگیرند و من به او گفتم که درست است و آن برداشت بدی که نسبت به آن چهار نفر داشت، فقط زاییده ذهنش بوده است؛ بعد، از آنها طلب حلالیت و بخشش کرد و از خدا برای کینه‌داشتن از آن افراد عذرخواهی کرد.
کیانیان با اشاره به تأثیر نمایش‌درمانی در مثال پیشین، افزود: یک روانشناس برای حل این مسئله باید ساعت‌ها توضیح می‌‌داد اما باز هم نمی‌توانست این بازدهی و این درمان را نتیجه بگیرد اما این اتفاق در نمایش‌درمانی افتاد چون فرد، صحنه را بدون معناهای ذهن‌ساخته و بازخورد، بازی کرد و خود را به جای دیگران قرار داد.
این کارگردان و نویسنده تئاتر با بیان این مطلب که نمایش درمانی کمک میکند ما خود اصلی‌مان را بدون معناهای ساخته ذهن و معناهایی که جامعه و فرهنگ به ما داده است پیدا کنیم، اضافه کرد: میتوان در این مورد به بچه‌ها اشاره کرد، به عنوان مثال، اگر بچه‌ای گرسنه باشد و در مهمانی غذا بخواهد، میگویند این خوب نیست که بچه خودش غذا بردارد، باید منتظر بشیند تا برایش غذا بکشند در این حال بچه گریه میکند، داد میزند و می‌‌گوید غذا میخواهم، دلیل این رفتار او آن است که آن معنی‌ها و بازخوردها هنوز برایش مهم نیست و به همین دلیل است که بچه‌ها پاک هستند.
نمایش‌درمانی افراد را به خود واقعی و فطرتی که خدا به آنان داده بازمی‌گرداند
وی در ادامه گفته‌های خود افزود: نمایش‌درمانی، افراد را به خود واقعی و فطرتی که خدا به آنان داده و از روح خودش در آن دمیده است، بازمی‌گرداند اما آن روح خدایی در این پروسه زندگی آن‌قدر تغیییر میکند که ما اثری از آن نمی‌بینیم.
کیانیان در ادامه درباره مراحل درمان در نمایش‌درمانی، اظهار کرد: در نمایش‌درمانی فرد ابتدا احساسات خود را کشف میکند، برون‌ریزی اتفاق میافتد و سپس تصاویر درونی فرد تجسم بیرونی پیدا میکند، وقتی که تجسم بیرونی صورت گرفت، فرد متوجه میشود واقعیت آن چیزی نبوده که او فکر می‌کرده است؛ یکی دیگر از ویژگی‌های نمایش‌درمانی نیز آن است که همه چیز در نمایش ممکن میشود و فرد میتواند در یک لحظه به سالهای قبل بازگردد و از زاویه دیگری اتفاقات گذشته را ببیند؛ آن‌وقت است که فرد میتواند زندگی را تجربه کند چون بسیاری افراد، زندگی را زندگی نمی‌کنند بلکه برای دیگران و برای خوشآمد دیگران زندگی میکنند و به همین خاطر هم، لذت زندگی را احساس نمی‌کنند.
مدیرعامل مؤسسه خیریه توانمندسازی «بچه‌های باران» در تبیین زندگی واقعی و لزوم توجه به خود، بیان کرد: انسان وقتی در روزمرگی‌هایش غرق میشود، خودش را نمی‌بیند و احساس نمی‌کند؛ آیا شده تا به حال دستت را با دست دیگرت لمس کنی و ببینی چقدر چین و چروک دارد یا چقدر لطیف است؟! من این تمرین را با چند نفر از دختران‌مان انجام دادم، بعد از این تمرین، یکی از دختران که هم دست و هم پایش فلج بود گفت تا به حال فکر نمی‌کردم دستانم این قدر لطیف باشند؛ با انجام آن تمرین، آن دختر برای اولین‌بار خودش را لمس کرد و خودش را دید؛ این یکی دیگر از این نتایج و آثار نمایش‌درمانی است.
وی در ادامه گفته‌های خود افزود: نمایش‌درمانی، افراد را به خود واقعی و فطرتی که خدا به آنان داده و از روح خودش در آن دمیده است، بازمی‌گرداند اما آن روح خدایی در این پروسه زندگی آن‌قدر تغیییر میکند که ما اثری از آن نمی‌بینیم.
کیانیان در ادامه درباره مراحل درمان در نمایش‌درمانی، اظهار کرد: در نمایش‌درمانی فرد ابتدا احساسات خود را کشف میکند، برون‌ریزی اتفاق میافتد و سپس تصاویر درونی فرد تجسم بیرونی پیدا میکند، وقتی که تجسم بیرونی صورت گرفت، فرد متوجه میشود واقعیت آن چیزی نبوده که او فکر می‌کرده است؛ یکی دیگر از ویژگی‌های نمایش‌درمانی نیز آن است که همه چیز در نمایش ممکن میشود و فرد میتواند در یک لحظه به سالهای قبل بازگردد و از زاویه دیگری اتفاقات گذشته را ببیند؛ آن‌وقت است که فرد میتواند زندگی را تجربه کند چون بسیاری افراد، زندگی را زندگی نمی‌کنند بلکه برای دیگران و برای خوشآمد دیگران زندگی میکنند و به همین خاطر هم، لذت زندگی را احساس نمی‌کنند.
مدیرعامل مؤسسه خیریه توانمندسازی «بچه‌های باران» در تبیین زندگی واقعی و لزوم توجه به خود، بیان کرد: انسان وقتی در روزمرگی‌هایش غرق میشود، خودش را نمی‌بیند و احساس نمی‌کند؛ آیا شده تا به حال دستت را با دست دیگرت لمس کنی و ببینی چقدر چین و چروک دارد یا چقدر لطیف است؟! من این تمرین را با چند نفر از دختران‌مان انجام دادم، بعد از این تمرین، یکی از دختران که هم دست و هم پایش فلج بود گفت تا به حال فکر نمی‌کردم دستانم این قدر لطیف باشند؛ با انجام آن تمرین، آن دختر برای اولین‌بار خودش را لمس کرد و خودش را دید؛ این یکی دیگر از این نتایج و آثار نمایش‌درمانی است.
همدلی یکی از اثرات نمایش‌درمانی
وی با اظهار این مطلب که ایجاد همدلی نیز یکی دیگر از اثرات نمایش‌درمانی است، اضافه کرد: ایجاد همدلی یکی دیگر از اثرات نمایش‌درمانی است برای مثال، همان دختری که صحنه افتادن از میز برایش بازسازی شد، می‌‌بیند که می‌‌خواهد کسی که در حال افتادن است را بگیرد اما نمی‌تواند، این همدلی یاد میدهد که با دیگران ارتباط صحیح و همدلانه برقرار کنیم.
چرا بچه‌ها پاکند و همه، آنها را دوست دارند
کیانیان در بخش دیگری از سخنانش به تبیین تأثیر نمایش‌درمانی در ایجاد فضائل اخلاقی مورد تاکید دین اسلام و دوری از رذیلت‌های اخلاقی پرداخت و عنوان کرد: خداوند وقتی ما را آفرید از روح خودش در ما دمید، ما در واقع خدا هستیم اما یک خدای کوچک، به همین دلیل هم بچه‌ها پاک هستند و بوی بهشت میدهند و هیچ‌کس هم از بچه بدش نمی‌آید، نفس‌شان پاک است و خود خودشان هستند اما این فطرت خدایی در طول زندگی از بین می‌‌رود؛ نمایش درمانی ما را به فطرت خودمان باز می‌گرداند و زنگارها، معنی‌های ساخته ذهن و جامعه و قضاوت‌ها را از روح و روان ما می‌‌تراشد.
وی با اظهار این مطلب که ایجاد همدلی نیز یکی دیگر از اثرات نمایش‌درمانی است، اضافه کرد: ایجاد همدلی یکی دیگر از اثرات نمایش‌درمانی است برای مثال، همان دختری که صحنه افتادن از میز برایش بازسازی شد، می‌‌بیند که می‌‌خواهد کسی که در حال افتادن است را بگیرد اما نمی‌تواند، این همدلی یاد میدهد که با دیگران ارتباط صحیح و همدلانه برقرار کنیم.
چرا بچه‌ها پاکند و همه، آنها را دوست دارند
کیانیان در بخش دیگری از سخنانش به تبیین تأثیر نمایش‌درمانی در ایجاد فضائل اخلاقی مورد تاکید دین اسلام و دوری از رذیلت‌های اخلاقی پرداخت و عنوان کرد: خداوند وقتی ما را آفرید از روح خودش در ما دمید، ما در واقع خدا هستیم اما یک خدای کوچک، به همین دلیل هم بچه‌ها پاک هستند و بوی بهشت میدهند و هیچ‌کس هم از بچه بدش نمی‌آید، نفس‌شان پاک است و خود خودشان هستند اما این فطرت خدایی در طول زندگی از بین می‌‌رود؛ نمایش درمانی ما را به فطرت خودمان باز می‌گرداند و زنگارها، معنی‌های ساخته ذهن و جامعه و قضاوت‌ها را از روح و روان ما می‌‌تراشد.
شکل‌گیری روابط انسانی و الهی؛ از نتایج نمایش‌درمانی
وی شکل‌گیری روابط انسانی و الهی را از نتایج نمایش‌درمانی و بازگشت به خود واقعی دانست و اضافه کرد: اینکه وقتی انسان قضاوت نمی‌کند یک رذیلت اخلاقی را مرتکب نشده است، به طور مثال، غیبت به این دلیل بد است که ما رفتار دیگران را با برداشت خودمان معنا میکنیم و وقتی آن برداشت را به دیگری هم میگوییم، آن فرد براساس برداشت ما فکر میکند و نه براساس واقعیت، نتیجه‌اش این میشود که قضاوت که یک گناه کبیره است پیش میآید، بعد از قضاوت، تهمت و افترا میزند و می‌‌گوید آن فرد که آن رفتار را انجام داده، آدم بدی است، این هم یک گناه کبیره است و در نهایت، آن تفکر و ابراز زبانی به رفتار اشتباه منجر میشود و به طور مثال، از فرد غیبت‌شده رو برمی‌گرداند و وجهه او را در جمع خراب میکند که این رفتار ناپسند نیز یک گناه کبیره دیگر است.
کارشناس نمایش‌درمانی با اشاره به سلسله برداشت‌ها و رفتارهای ناپسندی که بر اثر تفکر اشتباه به وجود میآید، افزود: نمایش‌درمانی این قضاوت‌ها را از بین می‌برد و به طور مثال، آن دختری که به خاطر تفکر خودش از چهار نفر کینه به دل داشت، وقتی تفکرش تغییر کرد، قضاوت نمی‌کند، تهمت نمی‌زند، کینه ندارد و حتی از آن چهار نفر درخواست بخشش میکند، این یعنی اینکه او به اصل وجودی خودش بازگشته است.
وی در ادامه با ابراز این مطلب که اسلام چیزی جز انسانی زندگی‌کردن نیست، بیان کرد: وقتی خداوند ما را آفرید جامع اضداد آفرید به این معنا که ما باید کینه، نفرت، عشق و ... داشته باشیم و خدا همه این‌ها را در وجود ما قرار داده است اما باید مدیریت شوند.
نمایش‌درمانی عواطف ما را از زندان آزاد میکند
این هنردرمان‌گر در همین راستا با بیان اینکه گاهی یک بعد وجود ما در پروسه زندگی عادت ما میشود، ادامه داد: این باعث میشود که ما معمولا پرخاشگر، معمولا خوشبین و ... باشیم و بقیه احساسات و عواطف ما گم میشوند، نمایش‌درمانی روی تک تک این‌ها کار میکند و این احساسات و عواطف را از زندانی که ما درون خودمان به وجود آورده‌ایم، آزاد میکند و می‌‌گوید تو همه این‌ها را داری اما باید مدیریت کنی در جای خود از آنها استفاده کنی.
کیانیان در همین موضوع به ارائه توضیح بیشتر پرداخت و بیان کرد: وقتی یک ماشین در خیابان با سرعت از چاله آبی رد میشود و لباس ما را کثیف میکند، معمولا به او ناسزا هم میگوییم اما اگر بخواهیم مدیریت کنیم، فکر میکنیم الان کدام شخصیت من باید تصمیم بگیرد؟؛ آن‌وقت متوجه میشویم که شخصیت صبور من باید فکر کند آیا آن شخص، از قصد آن کار را کرد؟ ممکن است در حال رساندن فرزندش به بیمارستان بوده یا ندیده و یا عجله داشته؛ ما چه می‌‌دانیم؟ بعد از آن‌که شخصیت صبورمان تفکر کرد، باید شخصیت دیگرمان بیاید ما را آرام کند و به همین ترتیب، شخصیت مدیرمان شخصیتی که مناسب آن شرایط است را انتخاب کند.
این کارگردان و نویسنده تئاتر با اشاره به نقش نمایش‌درمانی در حل مشکلات روابط با دیگران ناشی از عدم مدیریت خود، اظهار کرد: نمایش درمانی شخصیت‌ها را به تو نشان میدهد، یک شخصیت مدیر را در رأس قرار میدهد تا برای هر کاری یک برنامه داشته باشی و بدانی در هر شرایطی کدام شخصیت باید تصمیم بگیرد و کدام احساسات بروز پیدا کند، به طور مثال همه ما فرزندانمان را دعوا میکنیم اما گاهی با عصبانیت دعوای شدیدی میکنیم که حال خودمان و خانواده را بد میکند و گاهی آگاهانه دعوا میکنیم؛ در این حالت، داد هم می‌زنیم اما می‌‌دانیم خودمان عصبانی نیستیم و اینجا باید داد زد، چون تأثیرش بیشتر است اما بار دیگر مهربان برخورد میکنیم چون در شرایط دیگر، تأثیر این مهربانی بیشتر است و این یعنی همان مدیریت خود.
مدیرعامل مؤسسه توانمندی معلولان باران در بخش دیگر در رابطه با وضعیت هنردرمانی در ایران، بیان کرد: پیش از این، روانشناسان و روانپزشکان، چون نمایش‌درمانی بازارشان را خراب می‌‌کرد، به طور کلی با نمایش‌درمانی خیلی موافق نبودند اما الان نگاه بهتری دارند و در این قضیه کمک‌کار هستند و همراهی میکنند، من خیلی از پزشکان، روانشناسان و روانپزشکان را می‌‌شناسم که با دیدن و احساس‌کردن تأثیرات خارق‌العاده و عجیب و غریب تئاتر درمانی، وارد این حیطه شده‌اند و در کارگاه‌هایی که برگزار میکنند، نمایش‌درمانی انجام میدهند.
وی با اشاره به روش اشتباه نگه‌داری و مراقبت از معلولان در ایران، اظهار کرد: در کشورهای جهان اول، برای نگه‌داری معلولان، برای تهیه امکانات زندگی عادی و حتی سفر ردن آنان به خانواده‌ها پول میدهند و این دقیقا برعکس آن چیزی است که در کشور ما اتفاق میافتد، اینجا با توجه به اینکه نگه‌داری معلولان برای خانواده‌ها سخت است و مشکلاتی به همراه دارد، آنان را به مؤسسات می‌سپارند و در مؤسسات هم آنان را روی تخت نگه‌داری میکنند و فقط به نیازهای مادی‌شان مانند خوراک توجه دارند و به جای اینکه برای‌شان زمینه زندگی عادی را فراهم کنند، آنان را حبس میکنند تا زمانی که مرگ‌شان برسد.
هنر در همه انواعش درمان‌گر است
کیانیان در پایان با ابراز این مطلب که هنر در همه انواعش درمان‌گر است، ادامه داد: وقتی کسی آثار هنری‌اش را عرضه میکند و مورد توجه قرار میگیرد، احساس اعتماد به نفس میکند حتی دیدن هنر هم درمان‌گر است هرچند هنر در کشور ما به دلایل مختلف محدود شده است اما من از همه میخواهم هنر را در همه انواعش ببینند.
وی در پایان اضافه کرد: اگر بخواهیم برای گسترش نمایش‌درمانی و توجه بیشتر به آن در کشور منتظر مسئولان بمانیم، کاری پیش نمی‌رود بنابراین باید خودمان دست به کار شویم و از فرصت استفاده کنیم تا بتوانیم هنردرمانی را به جایگاه واقعیش برسانیم.
وی شکل‌گیری روابط انسانی و الهی را از نتایج نمایش‌درمانی و بازگشت به خود واقعی دانست و اضافه کرد: اینکه وقتی انسان قضاوت نمی‌کند یک رذیلت اخلاقی را مرتکب نشده است، به طور مثال، غیبت به این دلیل بد است که ما رفتار دیگران را با برداشت خودمان معنا میکنیم و وقتی آن برداشت را به دیگری هم میگوییم، آن فرد براساس برداشت ما فکر میکند و نه براساس واقعیت، نتیجه‌اش این میشود که قضاوت که یک گناه کبیره است پیش میآید، بعد از قضاوت، تهمت و افترا میزند و می‌‌گوید آن فرد که آن رفتار را انجام داده، آدم بدی است، این هم یک گناه کبیره است و در نهایت، آن تفکر و ابراز زبانی به رفتار اشتباه منجر میشود و به طور مثال، از فرد غیبت‌شده رو برمی‌گرداند و وجهه او را در جمع خراب میکند که این رفتار ناپسند نیز یک گناه کبیره دیگر است.
کارشناس نمایش‌درمانی با اشاره به سلسله برداشت‌ها و رفتارهای ناپسندی که بر اثر تفکر اشتباه به وجود میآید، افزود: نمایش‌درمانی این قضاوت‌ها را از بین می‌برد و به طور مثال، آن دختری که به خاطر تفکر خودش از چهار نفر کینه به دل داشت، وقتی تفکرش تغییر کرد، قضاوت نمی‌کند، تهمت نمی‌زند، کینه ندارد و حتی از آن چهار نفر درخواست بخشش میکند، این یعنی اینکه او به اصل وجودی خودش بازگشته است.
وی در ادامه با ابراز این مطلب که اسلام چیزی جز انسانی زندگی‌کردن نیست، بیان کرد: وقتی خداوند ما را آفرید جامع اضداد آفرید به این معنا که ما باید کینه، نفرت، عشق و ... داشته باشیم و خدا همه این‌ها را در وجود ما قرار داده است اما باید مدیریت شوند.
نمایش‌درمانی عواطف ما را از زندان آزاد میکند
این هنردرمان‌گر در همین راستا با بیان اینکه گاهی یک بعد وجود ما در پروسه زندگی عادت ما میشود، ادامه داد: این باعث میشود که ما معمولا پرخاشگر، معمولا خوشبین و ... باشیم و بقیه احساسات و عواطف ما گم میشوند، نمایش‌درمانی روی تک تک این‌ها کار میکند و این احساسات و عواطف را از زندانی که ما درون خودمان به وجود آورده‌ایم، آزاد میکند و می‌‌گوید تو همه این‌ها را داری اما باید مدیریت کنی در جای خود از آنها استفاده کنی.
کیانیان در همین موضوع به ارائه توضیح بیشتر پرداخت و بیان کرد: وقتی یک ماشین در خیابان با سرعت از چاله آبی رد میشود و لباس ما را کثیف میکند، معمولا به او ناسزا هم میگوییم اما اگر بخواهیم مدیریت کنیم، فکر میکنیم الان کدام شخصیت من باید تصمیم بگیرد؟؛ آن‌وقت متوجه میشویم که شخصیت صبور من باید فکر کند آیا آن شخص، از قصد آن کار را کرد؟ ممکن است در حال رساندن فرزندش به بیمارستان بوده یا ندیده و یا عجله داشته؛ ما چه می‌‌دانیم؟ بعد از آن‌که شخصیت صبورمان تفکر کرد، باید شخصیت دیگرمان بیاید ما را آرام کند و به همین ترتیب، شخصیت مدیرمان شخصیتی که مناسب آن شرایط است را انتخاب کند.
این کارگردان و نویسنده تئاتر با اشاره به نقش نمایش‌درمانی در حل مشکلات روابط با دیگران ناشی از عدم مدیریت خود، اظهار کرد: نمایش درمانی شخصیت‌ها را به تو نشان میدهد، یک شخصیت مدیر را در رأس قرار میدهد تا برای هر کاری یک برنامه داشته باشی و بدانی در هر شرایطی کدام شخصیت باید تصمیم بگیرد و کدام احساسات بروز پیدا کند، به طور مثال همه ما فرزندانمان را دعوا میکنیم اما گاهی با عصبانیت دعوای شدیدی میکنیم که حال خودمان و خانواده را بد میکند و گاهی آگاهانه دعوا میکنیم؛ در این حالت، داد هم می‌زنیم اما می‌‌دانیم خودمان عصبانی نیستیم و اینجا باید داد زد، چون تأثیرش بیشتر است اما بار دیگر مهربان برخورد میکنیم چون در شرایط دیگر، تأثیر این مهربانی بیشتر است و این یعنی همان مدیریت خود.
مدیرعامل مؤسسه توانمندی معلولان باران در بخش دیگر در رابطه با وضعیت هنردرمانی در ایران، بیان کرد: پیش از این، روانشناسان و روانپزشکان، چون نمایش‌درمانی بازارشان را خراب می‌‌کرد، به طور کلی با نمایش‌درمانی خیلی موافق نبودند اما الان نگاه بهتری دارند و در این قضیه کمک‌کار هستند و همراهی میکنند، من خیلی از پزشکان، روانشناسان و روانپزشکان را می‌‌شناسم که با دیدن و احساس‌کردن تأثیرات خارق‌العاده و عجیب و غریب تئاتر درمانی، وارد این حیطه شده‌اند و در کارگاه‌هایی که برگزار میکنند، نمایش‌درمانی انجام میدهند.
وی با اشاره به روش اشتباه نگه‌داری و مراقبت از معلولان در ایران، اظهار کرد: در کشورهای جهان اول، برای نگه‌داری معلولان، برای تهیه امکانات زندگی عادی و حتی سفر ردن آنان به خانواده‌ها پول میدهند و این دقیقا برعکس آن چیزی است که در کشور ما اتفاق میافتد، اینجا با توجه به اینکه نگه‌داری معلولان برای خانواده‌ها سخت است و مشکلاتی به همراه دارد، آنان را به مؤسسات می‌سپارند و در مؤسسات هم آنان را روی تخت نگه‌داری میکنند و فقط به نیازهای مادی‌شان مانند خوراک توجه دارند و به جای اینکه برای‌شان زمینه زندگی عادی را فراهم کنند، آنان را حبس میکنند تا زمانی که مرگ‌شان برسد.
هنر در همه انواعش درمان‌گر است
کیانیان در پایان با ابراز این مطلب که هنر در همه انواعش درمان‌گر است، ادامه داد: وقتی کسی آثار هنری‌اش را عرضه میکند و مورد توجه قرار میگیرد، احساس اعتماد به نفس میکند حتی دیدن هنر هم درمان‌گر است هرچند هنر در کشور ما به دلایل مختلف محدود شده است اما من از همه میخواهم هنر را در همه انواعش ببینند.
وی در پایان اضافه کرد: اگر بخواهیم برای گسترش نمایش‌درمانی و توجه بیشتر به آن در کشور منتظر مسئولان بمانیم، کاری پیش نمی‌رود بنابراین باید خودمان دست به کار شویم و از فرصت استفاده کنیم تا بتوانیم هنردرمانی را به جایگاه واقعیش برسانیم.
