عید نوروز به عنوان نوید آغاز بهار در ایران و برخی از کشورهای
منطقه جایگاه و اهمیت ویژهای دارد. این عید دوستی و مهربانی که امروزه به یک نماد
جهانی تبدیل شده است؛ فرصت بسیار خوبی را برای گسترش همکاریهای منطقهای فراهم
میسازد. کشورهای دارای نوروز با استفاده از این فضای مناسب میتوانند اقدامات
مثبتی را در جهت بهبود روابط بینالمللی به ویژه در زمینههای اقتصادی و تجاری
انجام دهند. از طرفی دیگر نیز وجود اشتراکات فرهنگی میان کشورهای دارای این عید
مسیر را برای شناخت هرچه بیشتر اشتراکات فرهنگی هموارتر میکند.
ترکیه، یکی از کشورهایی است که عید نوروز در مناطقی از آن با
عناوین متعددی جشن گرفته میشود و هرکدام از مردم این مناطق نیز آداب و رسومهای
مختص خود را دارند. در همین راستا خبرگزاری بینالمللی قرآن (ایکنا)، گفتوگویی را با «تورقای شفق» مدیر «مؤسسه یونس امره مركز فرهنگی تركيه» در ایران انجام داده است
که در آن جایگاه نوروز در ترکیه و تأثیر آن در روابط بینالمللی مورد ارزیابی قرار
میگیرد.
مدیر مؤسسه يونس امره مركز فرهنگی تركيه، با بیان این
مطلب که نوروز در برخی از استانهای این کشور نظیر «مرسین»، «آدانا»، «غازی عینتاپ»
و «توقات» با عناوین گوناگونی جشن گرفته میشود، گفت: در این مناطق، آداب و رسوم متنوعی وجود
دارد. برای مثال در استان توقات، دختران دم بخت به دشتها میروند و یک نوع گل مخصوص
را جمعآوری میکنند. آنها اعتقاد دارند که آن گل وسیلهای برای برآورده شدن
آرزوهایشان خواهد شد. در برخی از مناطق نیز آتش برافروخته و به جشن و سرور میپردازند
که نمونهای از آن را در روز «چهارشنبه سوری» در ایران مشاهده میکنیم. در استان غازیعینتاب
ترکیه از نوروز با عنوان «سلطان نوروز» نیز یاد می شود. برخی از آنان بر این عقیدهاند
که «نوروز» یک دختر است که در یک روز خاص از آسمان به زمین آمده و آرزوهای دخترهای
دیگر را برآورده میکند.
وی تصریح کرد: در برخی از افسانههای ترک نظیر «ارگنکن»
(سرزمین افسانهای ترکها)، هنگامی که قوم ترک در میان کوهها محصور مانده بود به
وسیله آتش، یک کوه و یا معدن آهن را ذوب کرده و نجات مییابد. به همین دلیل آتش در
میان ترکها هم مورد احترام است. از این رو همزمان با نوروز در کشورهای ترک زبان
آسیای مرکزی نظیر قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان و ترکمنستان برای نشان دادن حس
شادمانی یک پتک آهنی را روی سندان میکوبند. در برخی از مناطق ترکیه نیز آداب و
رسومی مشابه آن وجود دارد.
تورقای شفق، با اشاره به جایگاه و چگونگی استقبال دربار
عثمانی از نوروز، گفت: در دوره عثمانی نوروز به عنوان یک روز ویژه در دربار جشن
گرفته میشد. شاعران در این روز به دربار سلاطین عثمانی آمده و «نوروزیه»های
خود را می سراییدند. نکته جالب این است که
حتی برخی هنوز هم در ترکیه نوروز را در تاریخ 9 مارس میلادی جشن میگیرند. زیرا در
دوره عثمانی و بنا بر تقویم رومی نوروز با 9 مارس مصادف بوده است.
وی با بیان این مطلب که کشورهای دارای عید نوروز
میتوانند با تشکیل کمیسیونهای مشترک فعالیتهای گوناگونی را در این عید انجام
دهند، افزود: هر سال در ایام نوروز میتوان یک کشور را به عنوان میزبان جشنهای
نوروزی برگزید؛ به گونهای که کشورهای دیگر نیز در آن شرکت داشته باشند. این اقدام
به نوبه خود میتواند زمینه صلح، برادری و برابری را در میان کشورهای منطقه فراهم
کند. اگر کشورهای منطقه، نوروز را به عنوان یک عید جهانی با همکاری یکدیگر جشن گیرند، بازتاب گستردهای در عرصه بینالملل خواهد داشت.
مدیر مؤسسه يونس امره مركز فرهنگی تركيه، در پایان این گفتوگو با اشاره به تأثیرات بسیار مثبت آیینهای
نوروزی در گسترش روابط میان کشورها، تأکید کرد: با
افزایش همکاریها و تمرکز بیشتر روی اشتراکات فرهنگی میتوان زمینه گسترش روابط را فراهم کرد. برای مثال اگر آیینهای نوروزی ایران به مردم ترکیه و بالعکس معرفی
شود، مردم هر دو کشور با فرهنگ یکدیگر بیشتر آشنا میشوند. اعتقاد من بر این است
که ایران و ترکیه به عنوان دو قدرت منطقه میتوانند با استفاده از هر مناسبتی در
جهت صلح و ثبات منطقه حرکت کنند که نوروز نیز یکی از این مناسبتها است.
مرتضی کریمی