اقتصاد مقاومتی از کف تا سقف
گروه اقتصادی: در نشست اقتصاد مقاومتی با یکی از صنعتگران اراکی علاوه بر تعریف اقتصاد مقاومتی و شرایط و موانع تحقق آن، نگاه دولتی به صنعت و بخشش خصوصی از منظر جامعه صنعتگر تشریح شد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از استان مرکزی، نشست «گفتمان سازی سبک زندگی قرآنی» با محور اقتصاد مقاومتی به همت جهاد دانشگاهی و مشارکت ایکنا در شرکت زرین پروفیل اراک از شرکت‌های موفق حوزه اقتصاد و کارآفرینی با هدف بررسی عینی و میزان اثرگذاری سیاست‌های این حوزه برگزار شد.
جواد شاه صنمی، مدیرعامل شرکت زرین پروفیل اراک در این نشست گفت: وقتی بحث اقتصاد مقاومتی را پیش می‌کشیم باید تعریف جامع و مانعی از آن ارائه دهیم همچنین باید وظایف کارخانجات، دولت و در نهایت آینده این مسیر را مشخص کنیم. در شهریور 89 بود که چنین بحثی مطرح شد و به نوعی بنیانگذار این فکر در ادبیات اقتصادی نیز مقام معظم رهبری بودند.
وی ادامه داد: در ادبیات اقتصادی، معمولاً اقتصاد سرمایه‌داری، کمونیستی، لیبرالیسم مطرح می‌شود اما اقتصاد مقاومتی کاملاً مقوله‌ای جدید بود. طبیعتاً وقتی شیوه‌ای نو پا به عرصه می‌گذارد باید راهکار جدید هم همراه داشته باشد. درواقع شرایط کشور در آن سال‌ها و تحریم‌های شدید و ناجوانمردانه‌ای که علیه ایران وضع شد و تأثیر مخربی هم در اقتصاد داشت می‌طلبید فکری دراز مدت و آینده‌نگر در حوزه اقتصاد داشته باشیم، به هر حال بحث تحریم‌ها کار امروز و فردا نیست و نباید اقتصاد را به این مسائل گره زد.
شاه صنمی افزود: لذا بحث اقتصاد مقاومتی به نوعی به عنوان فکر اساسی و بلندمدت مطرح شد اینکه بدانیم در شرایط تحریم و نابسامانی اقتصاد جهانی چقدر می‌توانیم به داشته‌های خودمان تکیه کنیم؟ اتکای اصلی این طرح نیز روی بخش خصوصی بود این بخش خصوصی می‌تواند از شرکت‌های کوچک 4 یا 5 نفره شروع شود و به شرکت‌های چند هزار نفری ختم شود.
مدیرعامل شرکت زرین پروفیل اراک تصریح کرد: درواقع این بخش خصوصی است که به خاطر سرمایه گذاری و هزینه‌ای که در حوزه اقتصاد انجام داده مجبور است به هر طریقی خودش را تقویت و سرپا نگه دارد، بخش خصوصی مانند آبی می‌ماند که وقتی روی زمین ریخته شد راه خودش را پیدا می‌کند. تولیدات بخش خصوصی می‌تواند از محدوه کوچک مثل اراک شروع و به سطح فراکشوری ختم شود.
شاه صنمی ادامه داد:یکی از مباحث مهم اقتصادی، درون‌زایی است، درون‌زا از لحاظ امکانات و برون‌نگر از لحاظ تفکر. یعنی ببینیم چه امکاناتی داریم و آیا از این امکانات می‌توانیم بهرهبرداری کنیم یا خیر؟ مثلاً در بحث بنزین تا حدودی موفق بودیم یا در بخش سیمان، کوه‌ها مملو از مواد اولیه بود ولی توانایی استخراج و بهرهبرداری نداشتیم اما در ادامه به واسطه همان تنگناهایی که ایجاد شد و آینده نگری، توانستیم خوب بهرهبرداری کنیم و در این زمینه علاوه بر اینکه به خودکفایی رسیدیم در زمینه صادرات هم موفق بودیم. حال این وضعیت را به بخش پزشکی تعمیم دهیم، یا در بخش هسته‌ای که واقعاً موفق هم بودیم به نوعی می‌توان گفت بهترین نقطه این کار همین جریانات هسته‌ای بود که اگر نبود ما نمی‌توانستیم امتیازاتی که در پسابرجام گرفتیم را داشته باشیم.
شاه صنمی افزود: در بخش خصوصی فقط سرمایه گذاری ملاک نیست، فکر هم می‌خواهد، بخش خصوصی می‌طلبد ما از یک خرد جمعی برخوردار باشیم که بیشتر آن نشأت گرفته از دولت است یعنی دولت بتواند خوراک فکری به بخش‌های پایین‌تر بدهد. ما در بخش درون‌زایی امکانات دولتی بسیاری داریم که در بخش صنعت می‌تواند به ما کمک کند. برخی از بخش‌های دولتی فوق‌العاده غنی هستند و از امکانات خوبی برخوردارند، امکانات تحقیقاتی و امکانات آموزشی دارند از امکانات علمی بیرون از مرزها استفاده می‌کنند همه اینها باعث می‌شود که یک خط فکری همراه با نظارت به بخش خصوصی بدهد و نتیجه این می‌شود که ما یک تلفیقی بین بخش خصوصی و دولتی داشته باشیم.
وی تصریح کرد: بخش خصوصی به خاطر مشغله زیادی که دارد توانایی ندارد هم به مشکلات کاری خودش رسیدگی کند و هم دنبال ایجاد فکر باشد. در بعد دیگر شرکت‌ها و بنگاه‌های دانش بنیان است، اگر بتوانیم یک جهت دهی در این زمینه داشته باشیم و تلفیقی بین شرکت‌های دانش بنیان و خصوصی یا حتی دولتی به وجود آید، درصد قابل ملاحظه‌ای از بحث اقتصاد مقاومتی محقق می‌شود.
مدیرعامل شرکت زرین پروفیل اراک افزود: متأسفأنه وقتی می‌خواهیم اقتصاد مقاومتی را به ویژه از طریق رسانه بین مردم جا بیاندازیم و عموم را با این طرز فکر آشنا کنیم خانمی را در روستا که بافتنی می‌بافد به تصویر می‌کشیم یا مثلًا آقایی در روستایی سیستم پخت فتیر درست کرده و... این موارد را با آب و تاب و صرف هزینه و زمان زیاد به تصویر می‌کشیم و به عنوان اقتصاد مقاومتی تعریف می‌کنیم.
شاه صنمی ادامه داد: یا مثلاً گلخانه‌ای در محلات تأسیس شده و به فرض 6 یا 7 نفر هم مشغول کار کرده، آیا منظور مقام معظم رهبری از اقتصاد مقاومتی این بود؟ بنده فکر می‌کنم هدف ایشان فراتر از اینهاست. اگر به تاریخ نگاه کنیم در برهه از زمان هندوستان در مقابله با انگلستان خوداتکایی را در پیش گرفت یعنی خودشان تولید و مصرف می‌کردند، این فکر از طریق فن نخ ریسی و استفاده از لباس‌های بومی توانست ضربه سنگینی به انگلستان بزند. همین دلیلی شد که امروز می‌بینیم هندوستان در زمینه موشکی و صنعت مدعی و در زمینه آلومینیوم فوق‌العاده پیشرفت کرده است.
وی افزود: اگر بخواهیم برای اقتصاد مقاومتی تعریف داشته باشیم باید هزینه کنیم. امروز باید حامی بخش خصوصی باشیم، ما از اقتصاد سرمایه‌داری که بهره کشی از انسان و استفاده از امکانات دولتی به نفع خود را دنبال می‌کند منفعتی نداشتیم. بخش خصوصی در اقتصاد مقاومتی علاوه بر اینکه دنبال منافع خودش است کمک به جامعه و اینکه برای کوچکترین مایحتاج به خارج وابسته نباشیم را دنبال می‌کند.
مدیرعامل شرکت زرین پروفیل اراک گفت: بخش خصوصی احتیاج به نگاه دولتی دارد اما باید توجه داشت دولت به بخش خصوصی نگاه بهرهبرداری دارد یا بهره‌کشی؟ امروزه متأسفانه در بخش صنعتی نگاه بهره‌کشی وجود دارد. صنعت در ایران مانند بار هندوانه‌ای می‌ماند که چپ کرده و عده‌ای رهگذر اولین کاری که می‌کنند غارت این بار است و در نهایت محض رضای خدا تماسی هم با 115 می‌گیرند! بحث صنعت چنین شرایطی دارد.
شاه صنمی افزود: تا صنعت جدیدی ایجاد می‌شود عده‌ای خوشحال و آماده می‌شوند برای سهم خواری، مثلاً یک مورد بسیار کوچک همین قبض‌هایی است که برای ما صادر می‌شود. یکی از آیتم‌های فیش گاز ما، عوارض گاز رسانی است که چیزی نزدیک 10 درصد مصرف گاز شرکت ما به عوارض گاز رسانی اختصاص دارد درصورتی که این باید برعکس باشد. یعنی به این شکل باشد که بگویند شما که صنعتگر هستید این عوارض را ندهید یا کمتر بدهید تا زمانی که این نگاه حاکم باشد نمی‌توان صنعت را زنده کرد.
وی ادامه داد: در بحث ارزش افزوده نیز می‌گویند وقتی شرکت جنسی خریداری می‌کنند و به فروش می‌رساند باید فاکتور رسمی بدهد درحالیکه خریدار مسئولیت این فاکتور رسمی و بارنامه را بر عهده نمی‌گیرد، اداره دارایی هم هیچ مسئولیتی قبول نمی‌کند و فقط 9 درصد ارزش افزوده را از تولید کننده می‌گیرید. در صورتی اداره دارایی باید به کسانی که عرضه مستقیم به مصرف کنندگان دارند مراجعه کند و از چگونگی تهیه محصول جویا شود در این صورت اجناسی که در مغازه به صورت مستقیم به دست مصرف کننده می‌رسد از دو حالت خارج نخواهد بود یا سرقتی است یا خریداری شده، و اگر خریداری شده فاکتور آن را باید طلب کند. در اینجا فروشنده مجبور است به تولید کننده مراجعه کند و آن 9 درصد ارزش افزوده‌ای که تولید کننده به نیابت از فروشنده به دارایی می‌دهد را بپردازد و فاکتور رسمی دریافت کند.
شاه صنمی گفت: در ادارات هم همین منوال است هر اداره‌ای بنابر چارچوب قانونی خودش دنبال بهره‌کشی از صنعتگر است، این نوع نگاه، نگاه حمایتی برای یک تولید کننده نمی‌شود در این شرایط صنعتگر هم به دنبال منافع خودش می‌رود و آن تعهدی که می‌توانست برای جامعه و خودکفایی داشته باشد از دست می‌رود، حس درون‌زایی اقتصاد مقاومتی در چنین وضعیتی کمرنگ و این فکر در دراز مدت عقیم خواهد ماند.
مدیرعامل شرکت زرین پروفیل اراک افزود: از طرف دیگر انتظار می‌رود برخی سازمان‌های ارائه دهنده خدمات انرژی مثل آب و برق کلاس‌هایی تشکیل دهند یا کارشناس به کارخانه بفرستند تا بتوانیم از تسهیلات و تکنولوژی روز انرژی برخوردار شویم تا در نهایت مصرف انرژی کمتر و بازدهی بیشتری داشته باشیم. مثلاً لامپ‌های کم مصرف ایده خوبی بود که دولت هم از آن حمایت کرد اما این حرکت حمایتی را در بخش صنعت که انرژی عظیمی مصرف می‌کند متأسفانه شاهد نیستیم.
وی تأکید کرد: اقتصاد مقاومتی چیزی نیست که برای آن جزوه بنویسیم یا بخش‌نامه صادر کنیم، اقتصاد مقاومتی می‌شود همین حمایت‌های این چنینی، اگر این فکر ایجاد شود و رشد پیدا کند ما به آنچه مد نظرمان هست خواهیم رسید. در واقع اقتصاد مقاومتی برنامه‌های تبلیغاتی و شعار نیست.
شاه صنمی با اشاره ارتباط با دانشگاه و صنعت ادامه داد: تقریباً 4 یا 5 سال پیش قرار شد تعاملی بین دانشگاه و صنعت داشته باشیم که جلسه اول در اداره‌کل صنعت تشکیل شد از یک طرف مدیران عامل کارخانجات و طرف دیگر رؤسای دانشگاه‌ها حضور یافتند، جلسه دوم از طرف دانشگاه معاونین آمده بودند و از طرف کارخانجات همان مدیران عامل حضور داشتند در جلسه سوم از طرف دانشگاه مدیرگروه‌ها آمدند و از طرف ما هم کارپردازها، نهایتاً جلسه چهارم و پنجم به جایی ختم شد که با چندتن از دوستان به پارک علم و فناوری رفتیم و گپ‌وگفتی انجام دادیم؛ این شد تعامل دانشگاه و صنعت.
مدیرعامل شرکت زرین پروفیل اراک گفت: به نظر می‌رسد اقتصاد مقاومتی تبدیل به شعار کاری شده و وقتی نتیجه را ارزیابی می‌کنیم چیزی برای ارائه نداریم. تاکنون خروجی مورد نظر ما از جلسات اقتصاد مقاومتی بیرون نیامده، انتظار داریم راهکاری ارائه و تحولی در سیستم کاری ایجاد شود، درواقع بعد از نامگذاری سال به نام اقتصاد مقاومتی هیچ گونه تغییری در روند کاری ما ایجاد نشد این نظر شخص بنده نیست بسیاری از کسانی که در این حوزه مشغول به کار هستند چنین اعتقادی دارند.
وی با اشاره به نتایج برجام در صنعت ادامه داد: متأسفانه بحث برجام حالت سیاسی پیدا کرده، اما آنچه مسلم است آرامشی است که امروز در امور ما بعد از برجام حاصل شده، نمی‌توان این موضوع را نادیده گرفت، به نظر بنده این کاری بود که آیندگان از برجام به عنوان نقطه عطف سیاسی کشور یاد خواهند کرد. اما از نظر ظاهری تغییری در صنعت آلومینیوم بعد از برجام ایجاد نشده چراکه اساساً مدیران این صنعت تلاش می‌کنند خود را به سیستم بانکی و دولتی وابسته نکنند تا در شرایط تحریم نیز مشکل جدی متوجه آنها نباشد.
شاه صنمی افزود: تأثیر برجام در صنعت بحث دراز مدتی است و نباید انتظار داشته باشیم که سریعاً به نتیجه و جمع‌بندی برسیم، در دوره تحریم‌ها عده‌ای سود آنچنانی نصیبشان می‌شد که الان نمی‌خواهند آن را از دست بدهند، امیدواریم با رهنمودهای مقام معظم رهبری بتوانیم نتایجی که از برجام مدنظر بود بدست آوریم.
وی با اشاره به اصل 44 و خصوصی سازی صنعت ادامه داد: وقتی اصل 44 قانون اساسی به تصویب رسید موجی از خشنودی در جامعه صنعتی ایجاد شد، یعنی تصور ما این بود که به یک اقتصاد آزاد غیردولتی رسیدیم و بار عظیمی از روی دولت برداشته شده است. اولین واگذاری‌ها در شرایط زیان دهی کارخانه بود یعنی وقتی کارخانه به مرحله ورشکستگی می‌رسید تصمیم می‌گرفتند آن را به بخش خصوصی واگذر کنند حتی این نوع واگذاری هم روی اصول نبود و کارخانه‌ها به افراد غیرمتخصص واگذار شد.
مدیرعامل شرکت زرین پروفیل اراک تأکید کرد: این نقطه ضعف بود که در مورد افراد خریدار سهام کارخانه‌ها، تحقیقی صورت نگرفت که آیا واقعاً این افراد تخصص و توان مدیریت را داشتند؟ متأسفانه این اتفاق نیفتاد و خسارت‌ها و بلایایی متعاقباً گریبان‌گیر این شرکت‌ها شد و در نهایت به اینجا ختم شد که حسرت بخوریم که ای کاش این شرکت‌ها همچنان دولتی می‌ماندند. به هر ترتیب در بحث واگذاری شرکت‌ها به بخش خصوصی انتظاری که ما از اصل 44 قانون اساسی داشتیم محقق نشد.
