قرآن‌های خطی در هزارتوی تاریخ گنج ملک
گروه ادب: کتابخانه و موزه ملی ملک نسخه‌های خطی قرآن را در گنجینه خود دارد که می‌توان از طریق آن به هزارتوی تاریخ سفر کرد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، کتابخانه و موزه ملی ملک یکی از کتابخانه‌های مهم و موقوفه 78 ساله‌ای است که در قلب تهران قرار دارد، این کتابخانه توسط حاج حسین اقا ملک در سال 1316 تأسیس و وقف آستان قدس رضوی شد. این موقوفه، در سر در باغ ملی و خیابان امام خمینی(ره) واقع است.
حاج حسین آقا ملک بنیان‌گذار و واقف کتابخانه و موزه ملی ملک در10 خرداد 1250 خورشیدی (11 ربیع‌الاول 1288 قمری) در تهران زاده شد. حاج محمدکاظم ملک‌التجار، پدر حاج حسین آقا ملک، از راه تجارت و از جانب املاک گسترده‌ای که در خراسان خریده و به دست آورده بود، ثروتی انبوه را برای فرزندان به میراث گذاشت؛ اساس ثروت حاج حسین آقا ملک از این‌رو بود. او دستیاری پدر در اداره املاک خراسان را برعهده داشت و گویا نخستین علقه‌های فرهنگی‌اش در سفری که همراه پدر به مشهد رفته بود، بسته شد. در آنجا به راهنمایی یکی از دوستان پدر با پاره‌ای نفایس حرم رضوی آشنا شد و سپس هنگامی که در نیشابور نسخه‌ای از دیوان ابن یمین فریومدی شاعر سده ششم هجری را به دست آورد، اندیشه بنیادگذاری یک کتابخانه بزرگ به ذهن‌اش خطور کرد.
حسین ملک در این زمان 28 ساله بود. کتابخانه‌ای که حاج حسین آقا ملک از حدود سال 1278 خورشیدی فراهم آورد، ابتدا در مشهد بود. این بازرگان فرهیخته سپس کتابخانه نفیس‌اش را به خانه پدری در بازار بین‌الحرمین تهران جابه‌جا کرد و آن را در اختیار اهل فضل و دانش قرار داد.
حاج حسین آقا ملک در 6 آبان ماه 1316 خورشیدی، خانه پدری خود در بازار بین‌الحرمین تهران را به همراه همه اثاثیه و کتاب‌های موجود در آن بر آستان امام رضا(ع) وقف کرد تا به تعبیر و تصریح خودش «شعبه‌ای از کتابخانه مقدسه رضویه باشد» و «کافه و عامه افراد سکنه ایران بدون رعایت ملیت حق استفاده داشته باشند.»
در این موقوفه که سن آن کمتر از یک قرن است، اما مجموعه‌ای از آثار از هزاره یکم پیش از میلاد تا به امروز را شامل می‌شود و می‌توان در این هزارتوی تاریخ گشت و از تاریخ سکه‌های قدیمی، تابلوهای هنری و نقاشی، نگارگری‌های ارزشمند، آثار خوشنویسی و نسخه‌های خطی قرآن آشنا شد.
در موزه ملک، بخشی با عنوان تالار نسخه‌های خطی و نگارگری وجود دارد که تابلوهایی از رقعه‌های آیات قرآن، دعا و حکمت‌های حضرت امیرالمؤمنین(ع) را شامل می‌شود و با نگاهی به آنها خطوط و اسلوب ایرانی – اسلامی، کوفی و ... چشم را می‌نوازد.
صندوقچه لاکی با نقش ترنج و گل‌های رنگی به زمینه طلا که توسط معصومعلی در سال 1323 هجری قمری به خط نسخ در مدح حضرت علی(ع) کتابت شده و قرآن به خط نسخ ممتاز که کاتب آن محمد شفیع ارسنجانی در سال 1315 قمری و ترجمه به خط نستعلیق و کتابت علی نقی شیرازی چشم هر بینندهای را می‌نوازد و از سوی مظفرالدین شاه8 به اتابک اعظم اهدا شده است.
قرآنی به خط نسخ که مربوط به سال 1246 قمری است توسط محمد شفیع با لفافه ترمه و سرمه‌دوزی کتابت شده و جزء 5 قرآن به خط محقق ممتاز نیز مربوط به دوره صفئی است و مذهب و مرصع بوده و مجدول به لاجورد و شنگرف است. قرآن خط نسخ علی که مربوط به 1301 قمری است نیز توسط احمد تبریزی کتابت شده و مذهب و طلااندازی در بین سطور با جلد لاکی دیده می‌شود.
کلیات سعدی با خط شکسته نستعلیق در سال 1246 و کتابت آقا جانی اصفهانی با جلد روغنی و طرح گل و بوته نیز در این گنجینه به چشم می‌خورد، قرآن خط نسخ و ترجمه نستعلیق مربوط به سال 1324 قمری و کتابت یوسف اردبیلی و تذهیب معصومعلی نیز وجود دارد.
قرآن خط نسخ و ترجمه نستعلیق کتابت محمد مهدی اصفهانی با جلد لاکی و رقم محمدصادق امامی، قرآن خط نسخ عالی مربوط به سال 1221 قمری با جلد زرکوب نیز در این گنیجنه جای گرفته و از سوی مریم خورشیدی اهدا شده است. قرآن به خط نسخ مربوط به اواخر قرن دهم با صفحات مجدول به لاجورد و شنگرف و جلد معرق و طلاکوب نیز دیده می‌شود. آیةالکرسی به خط ثلث دوره قاجار و متن کامل قرآن به خط غبار در ابعاد 172 در 9 سانتی‌متر نیز این گنجینه را زینت داده است.
از دیگر شاهکارهای این موزه، قرآن معروف به بایسنقری، شاهنامه بایسنقری و کلیله و دمنه بهرامشاهی است. همچنین آثار گوناگونی از سلطانعلی مشهدی، میرعماد، میرزا غلامرضا و درویش عبدالمجید طالقانی و از نقاشانی چون آقا صادق، لطفعلی صورتگر و آقا فتح‌الله شیرازی به چشم می‌خورد.
بخش کوچکی از این موزه نیز به مجموعه اهدایی بانو عزت‌ملک دختر حاج حسین آقا ملک اختصاص یافته است که دوم آذرماه ۱۳۸۵ طی مراسمی، این مجموعه را با بیش از 40 قطعه اثر نفیس در موزه ملی ملک اهدا کرد و به نمایش گذاشت. این آثار منحصر به فرد تنوع چشمگیری دارد. قرآن‌های نفیس، قطعات خوشنویسی، تابلوهای رنگ و روغن و آبرنگ، دو سند وقفنامه و مبایعه‌نامه از جمله آثار برگزیده هنرمندان ایرانی دوره صفویه و قاجار هستند که در این گنجینه نگهداری می‌شوند.
گفتنی است، دوستداران آثار تاریخی و فرهنگی می‌توانند در نوروز 1396 در روزهای غیرتعطیل از (5 تا 10 فروردین 1396) ساعت 9 تا 16:30 به تماشای این گنجینه متنوع از آثار موزه‌ای بنشینند. براساس وقفنامه حاج حسین آقا ملک، این مجموعه هر روز به غیر از جمعه‌ها و تعطیلات رسمی، به مخاطبان و بازدیدکنندگان خدمات‌رسانی می‌کند.
گردشگران نوروزی می‌توانند با مراجعه به آدرس تهران، میدان امام خمینی(ره)، سردر باغ ملی، خیابان ملل متحد میهمان کتابخانه و موزه ملی ملک شوند و برای دریافت اطلاعات بیشتر می‌توانند به نشانی اینترنتی www.malekmuseum.org مراجعه کنند یا با شماره تلفن ۶۶۷۵۱۲۹۱ تماس بگیرند.
