اولین اثر خراسان رضوی در یونسکو؛ میزبان گردشگران و مسافران نوروزی
گروه شهرستان‌ها: قنات قصبه گناباد به عنوان اولین اثر ثبت شده استان خراسان رضوی در فهرست میراث جهانی یونسکو، میزبان گردشگران و مسافران نوروزی است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، «کاریز، قنات یا کهریز» از جمله شاهکارهای انجام‌شده توسط گذشتگان است، به طوری که ایرانی‌ها را مخترع قنات یا بهترین راه برای جمع‌آوری آب‌های زیرزمینی می‌دانند.
قنات قصبه گناباد یکی از همین شاهکارهای مهندسی است که با بیش از ۲۵۰۰ سال قدمت به عنوان کهن‌ترین و عمیق‌ترین قنات جهان محسوب می‌شود، قناتی با معماری زیبا و دالان‌های گنبدی و هلالی شکل که به عنوان شاهکار سازه‌های آبی جهان مطرح است.
ثبت قنات قصبه به عنوان اولین اثر خراسان رضوی در یونسکو
کمیته ثبت میراث جهانی یونسکو در چهلمین اجلاس جهانی خود که تیرماه امسال در استانبول برگزار شد، با ثبت ۱۱ قنات ایرانی از جمله قنات قصبه گناباد در فهرست میراث جهانی یونسکو موافقت کرد و بدین ترتیب مجموع آثار ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ۲۰ اثر رسید.
قنات قصبه گناباد که در سال 1379 توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با شماره ۲۹۶۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، یکی از شاهکارهای آبی جهان است؛ این اثر منحصر به فرد، از دو رشته اصلی و شش شاخه فرعی تشکیل شده است که مادرچاه آن در دامنه شمالی سیاه کوه و مظهر کنونی قنات در محله قصبه شهر گناباد قرار دارد.
طول این قنات بیش از ۳۳ کیلومتر است و عمق مادرچاه اصلی در انتهای رشته «دولاب نو» با توجه به شیب زمین حدود ۳۰۰ متر است؛ ناصر خسرو عمق چاه قنات را ۷۰۰ گز و طول آن را ۴ فرسنگ ذکر کرده است. رشته اصلی قصبه که ۱۳۱ هزار و ۳۵ متر طول دارد، در امتداد دره پرآب خانیک حفر شده است.
قطعه سفال‌های پراکنده در اطراف دهانه چاه‌های این رشته حاکی از این است که رشته قصبه واقع در کانال اولیه اصلی قنات بوده که در زمان هخامنشیان حفر شده و به دنبال آن رشته‌های دیگر قنات در مواقع خشکسالی حفر شده است، اما ریزش پی در پی قنات، پیشینیان را به یافتن راه چاره‌ای ترغیب کرد که طی آن در فاصله 683 متری، قنات را به دو شاخه تقسیم کنند تا در صورت ریزش و بسته شدن یکی از کانال‌ها، آب از دیگری خارج شده و در داخل انباشته نشود.
چاه‌های قنات قصبه به دو صورت چاه‌های کم‌عمق و عمودی و چاه‌های عمیق و پله‌ای هستند، به این معنی که ابتدا 70 تا 100 متری چاه عمودی حفر شده و سپس با زاویه قائمه در کف آن کانالی افقی و بلند هوا، به سمت مسیر قنات به طول سه تا پنج متر حفر شده و مقنی به تعداد هر چاه چرخی در انتهای کانال‌های افقی و بر فراز چاه‌های عمودی استوار می‌کرده، خاک ارسال شده از عمق را کارگران از طنابی به طناب دیگر می‌بستند.
این نوع چاه‌ها به دو منظور حفر شده‌اند؛ نخست اینکه در موقع حمله و هجوم دشمن نتوانند قنات را کور کنند، چون در نهایت جلوی کانال‌های افقی بسته می‌شد و دیگر اینکه از وزن طناب‌ها بکاهند زیرا اگر مثلا در چاه 300 متری بخواهند از یک ریسمان و یک چرخ استفاده کنند، وزن طناب خیس شده حدود یک تن خواهد رسید، که انتقال آن مشکل خواهد بود.
حدود 500 متر از کانال‌های قنات قصبه گناباد به منظور ایجاد مسیری برای بازدیدکنندگان از داخل قنات بازگشایی شده است و هم‌اکنون این اثر جهانی یکی از بهترین مکان‌های گردشگری استان خراسان رضوی است که در سال‌های گذشته علاوه بر بازدید هزاران نفر از هموطنانمان، پذیرای گردشگرانی از سایر کشورهای جهان هم بوده است.
علیرضا شناسایی رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان گناباد در گفت‌و‌گو با ایکنا گفت: اجرای جشنواره و نمایشگاه بزرگ صنایع دستی و غذای محلی به همراه اجرای بازی‌های سنتی از جمله ویژه برنامه‌هایی است که نوروز امسال در مجموعه قنات قصبه انجام می‌شود.
دبیر ستاد اجرایی خدمات سفر شهرستان گناباد با اشاره به برنامه‌های ویژه‌ای که برای نوروز 96 در این شهرستان در نظر گرفته شده است، اظهار کرد: آموزش و پرورش شهرستان گناباد آمادگی خود را برای پذیرش و اسکان 2600 نفر از مسافرین نوروزی در 10 مدرسه و هفت نمازخانه اعلام کرده است.
شناسایی، استقرار پست‌های امدادی هلال‌احمر، ایجاد بازارچه‌های صنایع دستی، برپایی سفره‌های هفت‌سین و برگزاری تورهای گردشگری مذهبی را از جمله برنامه‌های نوروز امسال عنوان و تاکید کرد: شهرداری گناباد نیز امسال، دو دستگاه اتوبوس برای برگزاری تورهای گنابادگردی ویژه گردشگران و مسافران در این شهرستان اختصاص داده است.
قنات قصبه گناباد یکی از همین شاهکارهای مهندسی است که با بیش از ۲۵۰۰ سال قدمت به عنوان کهن‌ترین و عمیق‌ترین قنات جهان محسوب می‌شود، قناتی با معماری زیبا و دالان‌های گنبدی و هلالی شکل که به عنوان شاهکار سازه‌های آبی جهان مطرح است.
ثبت قنات قصبه به عنوان اولین اثر خراسان رضوی در یونسکو
کمیته ثبت میراث جهانی یونسکو در چهلمین اجلاس جهانی خود که تیرماه امسال در استانبول برگزار شد، با ثبت ۱۱ قنات ایرانی از جمله قنات قصبه گناباد در فهرست میراث جهانی یونسکو موافقت کرد و بدین ترتیب مجموع آثار ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ۲۰ اثر رسید.
قنات قصبه گناباد که در سال 1379 توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با شماره ۲۹۶۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، یکی از شاهکارهای آبی جهان است؛ این اثر منحصر به فرد، از دو رشته اصلی و شش شاخه فرعی تشکیل شده است که مادرچاه آن در دامنه شمالی سیاه کوه و مظهر کنونی قنات در محله قصبه شهر گناباد قرار دارد.
طول این قنات بیش از ۳۳ کیلومتر است و عمق مادرچاه اصلی در انتهای رشته «دولاب نو» با توجه به شیب زمین حدود ۳۰۰ متر است؛ ناصر خسرو عمق چاه قنات را ۷۰۰ گز و طول آن را ۴ فرسنگ ذکر کرده است. رشته اصلی قصبه که ۱۳۱ هزار و ۳۵ متر طول دارد، در امتداد دره پرآب خانیک حفر شده است.
قطعه سفال‌های پراکنده در اطراف دهانه چاه‌های این رشته حاکی از این است که رشته قصبه واقع در کانال اولیه اصلی قنات بوده که در زمان هخامنشیان حفر شده و به دنبال آن رشته‌های دیگر قنات در مواقع خشکسالی حفر شده است، اما ریزش پی در پی قنات، پیشینیان را به یافتن راه چاره‌ای ترغیب کرد که طی آن در فاصله 683 متری، قنات را به دو شاخه تقسیم کنند تا در صورت ریزش و بسته شدن یکی از کانال‌ها، آب از دیگری خارج شده و در داخل انباشته نشود.
چاه‌های قنات قصبه به دو صورت چاه‌های کم‌عمق و عمودی و چاه‌های عمیق و پله‌ای هستند، به این معنی که ابتدا 70 تا 100 متری چاه عمودی حفر شده و سپس با زاویه قائمه در کف آن کانالی افقی و بلند هوا، به سمت مسیر قنات به طول سه تا پنج متر حفر شده و مقنی به تعداد هر چاه چرخی در انتهای کانال‌های افقی و بر فراز چاه‌های عمودی استوار می‌کرده، خاک ارسال شده از عمق را کارگران از طنابی به طناب دیگر می‌بستند.
این نوع چاه‌ها به دو منظور حفر شده‌اند؛ نخست اینکه در موقع حمله و هجوم دشمن نتوانند قنات را کور کنند، چون در نهایت جلوی کانال‌های افقی بسته می‌شد و دیگر اینکه از وزن طناب‌ها بکاهند زیرا اگر مثلا در چاه 300 متری بخواهند از یک ریسمان و یک چرخ استفاده کنند، وزن طناب خیس شده حدود یک تن خواهد رسید، که انتقال آن مشکل خواهد بود.
حدود 500 متر از کانال‌های قنات قصبه گناباد به منظور ایجاد مسیری برای بازدیدکنندگان از داخل قنات بازگشایی شده است و هم‌اکنون این اثر جهانی یکی از بهترین مکان‌های گردشگری استان خراسان رضوی است که در سال‌های گذشته علاوه بر بازدید هزاران نفر از هموطنانمان، پذیرای گردشگرانی از سایر کشورهای جهان هم بوده است.
علیرضا شناسایی رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان گناباد در گفت‌و‌گو با ایکنا گفت: اجرای جشنواره و نمایشگاه بزرگ صنایع دستی و غذای محلی به همراه اجرای بازی‌های سنتی از جمله ویژه برنامه‌هایی است که نوروز امسال در مجموعه قنات قصبه انجام می‌شود.
دبیر ستاد اجرایی خدمات سفر شهرستان گناباد با اشاره به برنامه‌های ویژه‌ای که برای نوروز 96 در این شهرستان در نظر گرفته شده است، اظهار کرد: آموزش و پرورش شهرستان گناباد آمادگی خود را برای پذیرش و اسکان 2600 نفر از مسافرین نوروزی در 10 مدرسه و هفت نمازخانه اعلام کرده است.
شناسایی، استقرار پست‌های امدادی هلال‌احمر، ایجاد بازارچه‌های صنایع دستی، برپایی سفره‌های هفت‌سین و برگزاری تورهای گردشگری مذهبی را از جمله برنامه‌های نوروز امسال عنوان و تاکید کرد: شهرداری گناباد نیز امسال، دو دستگاه اتوبوس برای برگزاری تورهای گنابادگردی ویژه گردشگران و مسافران در این شهرستان اختصاص داده است.
