معاصرسازی شخصیت بانوان قرآنی؛ راهکار رفع خلأهای ادبیات قرآنی
گروه ادب: معاون وزیر آموزش و پرورش با تاکید بر اینکه حوزه ادبیات قرآنی دچار خلأ است، گفت: با معاصرسازی شخصیت بانوان قرآنی می‌توان در رفع خلأهای موجود کمک کرد.
حجت‌الاسلام محی‌الدین بهرام محمدیان، معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی این وزارتخانه در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، تاکید کرد: لازم است کاستی‌های حوزه نشر در زمینه آثار قرآنی مورد کنکاش و مداقه قرار گرفته تا ضرورت‌هایی که باید در زمینه توسعه فرهنگ قرآنی اتفاق بیفتد مورد توجه قرار گیرد.
وی با اشاره به برگزاری جشنواره کتاب‌های آموزشی با رویکرد قرآنی گفت: باید آمار اعلام شده حاصل از نتایج کارشناسی و داوری آثار این جشنواره به صورت موضوعی تحلیل و بررسی شود تا مبانی و موضوعاتی که در این باره ضرورت دارد، مشخص شود و بتوان به آنها پرداخت؛ برای مثال مشخص شود که آیا به موضوع سیمای زنان در قرآن پرداخته شده است؟ باید به این موضوع توجه داشت که در حال حاضر در حوزه ادبیات مربوط به بانوان، کتب مناسب با فرهنگ دینی به میزان کفایت وجود ندارد و حتی در حوزه داستان هم این کمبود احساس می‌شود.
حجت‌الاسلام محمدیان در ادامه این مطلب افزود: متاسفانه آن‌گونه که
شایسته و لازم است و به میزان کافی به ادبیات بانوان پرداخته نشده است و این طور
نیست که در این حوزه به مرز اشباع رسیده باشیم تا بتوان گفت که این میزان کتاب،
نشریه و اثر برای بانوان نوجوان و جوان کشورمان تولید شده است. به طور معمول در
رمان‌ها نیز این گونه است که یک نقش زنانه به یک شخصیت می‌دهند که قصه را پیش
ببرد، اما اینکه زن از هویت جنسیتی خود اظهار رضایتمندی کند و به آن ببالد وجود
ندارد؛ در حالی که این موارد می‌تواند الگو و اسوه باشد که متاسفانه مورد توجه
قرار نگرفته است.
معاصرسازی شخصیت بانوان قرآنی
وی ادامه داد: درباره ادبیات زنان در قرآن نیز جای کار وجود دارد؛ برای مثال در این باره می‌شود این گونه تبیین کرد که شخصیت بانوانی که در قرآن کریم به آنها پرداخته شده است، مربوط به چه کسانی است. نام بعضی از بانوان مطرح شده در قرآن بیان شده است، ولی اسمی از برخی دیگر آورده نشده و ضمائر مونث، قصه و حکایتی از آنها بیان شده است. این گونه شخصیت‌ها باید برای عصر حاضر بازسازی شود و مطابق با زمان حال و مقتضیات مورد نظر و مورد نیاز مخاطبان به رشته تحریر درآید تا علاوه بر فهم و درک و شیرینی سیره و شخصیت آنها، اثرگذاری نیز داشته باشد.
حجت‌الاسلام محمدیان همچنین تاکید کرد: باید در این زمینه تلاش شود و مشاهده کرد که با معاصرسازی شخصیت بانوان قرآنی همچون حضرت مریم و آسیه سلام الله علیهما چه اتفاقاتی می‌افتد. این جشنواره می‌تواند با شناسایی چنین مواردی به مسئولان کمک کند تا خلأهای موجود را برطرف کنند.
وی به گلایه از برخی خانواده‌ها درباره رفتار دختران آنها در روزگار کنونی اشاره کرد و افزود: این در حالی است که خداوند در قرآن کریم از دو پیامبر نام می‌برد که همسران آنها از جمله سران مشرکان هستند. وقتی چنین موضوعاتی معاصرسازی شود، متوجه این نکته می‌شویم که موضوع تربیت، امری اجباری و قالبی نیست که تصور شود اگر پدر کسی پیامبر خدا بود، وی نیز پیامبرزاده و انسانی سالم و سلامت خواهد بود. چنین موضوعاتی باید از قرآن بیرون کشیده و به مخاطبان ارائه شود تا درس بگیرند.
حجت‌الاسلام محمدیان اظهار کرد: گاهی درباره آسان‌آموزی قرآن صد کتاب نوشته می‌شود که اگر به‌درستی نوشته می‌شد، نگارش یکی از آنها به‌تنهایی کفایت می کرد. این در حالی است که در زمینه فهم و تدبر قرآن حتی دو کتاب هم نوشته نشده است. متاسفانه کمبودها و خلأهایی این چنین مشاهده می‌شود که باید جبران شود. همچنین در این باره که به فرزندان‌مان بگوییم که از قرآن چگونه باید برداشت کنند باید اثری در دست باشد، ولی اینکه در این حوزه تولیداتی باید که کفایت موضوع را بکند و به محک اعتبارسنجی هم رسیده باشد جای سوال دارد.
خسران در نتیجه عدم به کارگیری دستورات قرآنی
وی با بیان اینکه جشنواره حاضر در صورت استمرار و داشتن برنامه می‌تواند موثر واقع شود، گفت: لازمه این کار آن است که گام فراتر بگذارد و از جشنواره‌هایی که هدف آنها شناسایی، معرفی و تقدیر است، فراتر رود و تکمیل آثار در این حوزه را در دستور کار خود قرار دهد؛ به این معنی که تکمیل کارهای حوزه قرآن را دنبال کرده و نهایی کنیم. از آن سو باید نیاز نسل حاضر را شناسایی کنیم. اکنون در هر سازمانی فعالیتی در این باره صورت می‌گیرد. اگر به این فعالیت‌ها با چشم تخریب نگاه نکنیم، باید گفت که آنها به عنوان رقیب می‌خواهند بازار را برای ما ناامن کرده و حوزه نفوذ سازمان آموزش و پرورش را محدود کنند.
حجت‌الاسلام محمدیان در این باره تاکید کرد: راه چاره آن است که حوزه نفوذ قرآن را توسعه دهیم و لازمه این کار آن است که درباره این مسئله و بهره‌گیری از قرآن در خودمان تغییر نگرش ایجاد کنیم. به این معنی که فقط نگوییم که قرآن تنها یک کتاب مقدس است، بلکه بگوییم که قرآن کتاب زندگی است. این موضوع بسیار مهم است که باید درک شود و از کودک، نوجوان تا جوان و بزرگسال همگی باید این حس را داشته باشند که اگر این کتاب را به عنوان راهنمای زندگی به کار نگیریم، دچار خسران و زیان خواهیم شد.
معاون وزیر با بیان اینکه قرآن برنامه زندگی و نقشه راه و راهنمای عمل ماست، عنوان کرد: اگر قرآن کریم را به عنوان راهنمای عمل درک کرده و بفهمیم، بدون استفاده از راهنماییِ‌های این کتاب آسمانی گام از گام برنخواهیم داشت. اگر قرآن را فقط یک کتاب جانبی و متبرک بدانیم، مانند انجام فریضه نماز توسط برخی از انسان‌ها که تنها از سر عادت آن را می‌خوانند، نتیجه‌ای حاصل نخواهد شد. البته این موضوع که نگاه به قرآن و خواندن آن برکت دارد و ارزشمند است، جای خود را دارد، اما آنچه موضوعیت دارد خود قرآن است؛ لذا این کتاب آسمانی باید همراه همیشگی ما باشد. همانند یک ادیب که لغت‌نامه‌اش را همیشه به همراه دارد، انسانی هم که می‌خواهد درست و سالم زندگی کند، باید قرآن را همیشه همراه و در دسترس خود نگه دارد تا بتواند هر روز به مبانی والای آن مراجعه کند.
وی افزود: انس با قرآن به این معنی است که معانی والای این کتاب باید به همه شئون زندگی انسان وارد شود. نباید این گونه باشد که فقط در ماه مبارک رمضان قرآن بخوانیم که حداقل وظیفه لازم است. وقتی حضرت امیر(ع) به مسلمانان فرموده‌اند که اگر می‌خواهید جزء غافلان نباشید روزانه دست‌کم 50 آیه بخوانید، به این معنی است که ما باید خودمان را در معرض قرآن قرار دهیم. پس باید از همین موضوع استفاده کنیم و بدانیم که قرآن کتاب غفلت‌زدایی، هشدار و ترغیب است؛ یعنی علاوه بر اینکه بشارت می‌دهد و تهییج می‌کند، از آن سو انذار داده و هشدار می‌دهد.
متناسب‌سازی فعالیت‌های قرآنی با مخاطبان
حجت‌الاسلام محمدیان ادامه داد: موضوع قابل توجه در این میان، متناسب‌سازی فعالیت‌های قرآنی با فعالان قرآنی است. قطعاً فهم و درک و بهره‌ای که یک کودک از قرآن می‌برد مجزا از آنچه است که یک عالم از آن دریافت می‌کند، اما نکته حائز اهمیت در این باره آن است که برای هر دو نفر، سهم و بهره‌ای در این مائده آسمانی قرار داده شده که باید در حد فهم و ادراک این دو نفر، متناسب‌سازی و در قالب مناسب، جذاب و تاثیرگذار ارائه شود. این سفره الهی برای همگان گسترده است و هر کسی سهم و بهره‌ای از آن دارد.
وی اظهار کرد: هنر کسی که این سفره را می‌آراید آن است که بتواند مبانی این کتاب آسمانی را به نحوی در دسترس قرار دهد که هیچ کس از استفاده از مفاهیم بی‌بهره نماند. باید توجه داشت که هر کسی در هر مقام، سن، سال، شغل و مرتبتی از قرآن سهم دارد و اگر هر کسی بتواند متناسب با فهم، ادراک و توانایی خودش با قرآن ارتباط برقرار کند، قرآن با او حرف می‌زند؛ البته لازم است که تبیین‌گری شود. روایاتی که از ائمه(ع) به ما رسیده است این آیات روشنگر و آگاهی‌بخش را تبیین می‌کند. علمای دین که درک صحیحی از آیات قرآن دارند باید آن را در دسترس همگان قرار دهند.
حجت‌الاسلام محمدیان گفت: اگر این اقدام صورت گیرد، می‌توان از همان متن ساده‌سازی شده به تهیه محتوا برای دانش‌آموزان پرداخت و از این ظرفیت عظیم برای اهداف و برنامه‌های درسی استفاده کرد. در این دوران بازی‌های رایانه‌ای متنوع و گسترده‌ای به ویژه برای نوجوانان و جوانان ساخته می‌شود؛ آیا این ظرفیت وجود ندارد که با استفاده از داستان‌ها و متون قرآنی، بازی‌هایی که برای فرزندان ما قابل استفاده باشد بسازیم؟ به نظر می‌رسد که اگر به‌درستی و با دقت در این کتاب آسمانی دقیق شویم، ظرفیت‌های فراوانی را مشاهده می‌کنیم که امیدواریم به گونه‌ای که شایسته این گنج عظیم است، در جشنواره‌ها و سمینارهای مرتبط با قرآن کریم از جمله جشنواره کتب آموزشی از آن بهره‌برداری کنیم و وظیفه خودمان را تا حد امکان درباره کتاب‌ها و آثار قرآنی انجام دهیم.
